jan Pawe en jan Kawe

jan Esuwa Sep 9, 2025

{"/":{"next":{"id":"2025/09/sona-sin-pona-tan-jan-sewi-jojane","data":{"title":"sona sin pona tan jan sewi Jojane","description":"A revised translation of John's Gospel","authors":["Jonathan Hill","jan Tene"],"proofreaders":null,"date":"2025-09-07T00:00:00.000Z","date-precision":"day","original":{"title":"The Gospel of John","authors":null},"tags":["religion","nasin sewi","translation","prose","story"],"license":"CC BY-SA 4.0","sources":["https://denesszanto.itch.io/lipu-sewi"],"archives":null,"preprocessing":null,"accessibility-notes":null,"notes":null},"body":"# sona sin pona tan jan sewi Jojane\n\n## kipisi lipu nanpa wan\n\n1 tenpo open la, toki li lon. toki li lon poka sewi. toki li sewi. 2 open la, ona li lon poka sewi. 3 ona la, ale li kama lon. ona ala la, ala li kama lon. 4 kon li lon ona. kon li suno tawa jan. 5 suno li suno lon pimeja. pimeja li anpa ala e ona. [*anu: pimeja li sona ala e ona.*] \n\t6 tenpo pini la, jan li kama. sewi li pana e ona. nimi ona li Jojane. 7 ona li kama tan ni: ona li toki e suno ni. tan ni la, jan ale li ken sona. 8 kin la, jan ni li suno ala. ona li toki taso e suno. \n\t9 tenpo pi jan Jojane la, suno lon li kama lon ma. suno ni li suno e jan ale. 10 ona li lon ma. ona la, ma li kama lon. taso ma li sona ala e ona. 11 ona li kama tawa jan ona. taso jan ona li kama ala jo e ona. 12 taso jan li kama jo e ona li sona e nimi ona la, jan ni li ken kama jan lili sewi. 13 tan ala sijelo la, jan ni li kama lon. tan ala wile jan la, jan ni li kama lon. taso tan sewi la, jan ni li kama lon. \n14 toki li kama sijelo. ona li lon mi mute. mi mute li lukin e wawa ona. wawa ona li sama wawa pi mije lili taso tan mama mije. pona en lon li lon wawa ona. 15 jan Jojane li lukin e ona. jan Jojane li toki e ni: ‘jan ni li ona a\\! mi pini la, ona li lon. taso wawa mi li lili la, wawa ona li suli, tan ni: open la, ona li lon.’ 16 ona li pana e pona mute mute tawa mi ale. 17 jan Mose la, lipu lawa li kama. jan Jesu la, pona en lon li kama. 18 jan ala li lukin e sewi. taso sewi taso li lon sinpin sijelo pi mama mije la, ona li pana e sona sewi. \n\t19 ma tomo Jelusalen la, jan Juta mute li pana e jan sewi mute tawa jan Jojane. jan sewi li toki e ni: ‘sina o\\! sina jan seme?’ 20 jan Jojane li toki e ni: ‘mi jan ko sewi ala.’ 21 jan sewi li toki e ni: ‘sina jan Elija anu seme?’ ‘ala.’ ‘sina jan toki sewi anu seme?’ ‘ala.’ \n\t22 tan ni la, jan sewi li toki e ni: ‘sina jan seme a? o pana e toki tawa mi la, mi ken pana e ona tawa ona pi pana mi. sina la, sina toki e seme?’ 23 jan Jojane li toki e ni: ‘mi la, mi kalama uta li toki wawa lon ma pi jan ala: “o pona e nasin sewi a\\!” jan toki sewi Isija li toki e ni.’ \n\t24 (tenpo pini la, jan Palise mute li pana e jan sewi.) 25 jan sewi li toki e ni: ‘sina jan ko sewi ala. sina jan Elija ala. sina jan toki sewi ala. ni la, sina telo sewi e jan tan seme?’ 26 jan Jojane li toki e ni: ‘mi telo sewi kepeken telo. taso jan wan li lon sina. sina sona ala e ona. 27 mi pini la, ona li kama. mi anpa mute. tan ni la, mi ken ala linja e len noka ona.’ 28 ni li lon ma Petani, li lon poka ante pi nasin telo Jotan. lon ni la, jan Jojane li telo sewi e jan. \n\t29 tenpo suno kama la, jan Jojane li lukin e jan Jesu. jan Jesu li kama tawa ona. jan Jojane li toki e ni: ‘o lukin e soweli len lili sewi a\\! ona li weka e ike ma. 30 ona la mi toki e ni: “mi pini la, mije wan li kama. wawa mi li lili la, wawa ona li suli, tan ni: open la, ona li lon.” 31 tenpo pini la, mi sona ala e ona. mi telo sewi kepeken telo tawa ni: kulupu Isale li ken lukin e ona.’ \n\t32 jan Jojane li lukin, li toki e ni: ‘mi lukin e kon. ona li sama waso walo. ona li kama tan sewi, li awen lon ona. 33 mi sona ala e ona. taso ona pi pana mi li toki e ni tawa mi: “tenpo kama la, sina lukin e kon. kon li kama tawa jan wan. kon li awen lon ona. jan ni li telo sewi kepeken kon sewi.” 34 mi lukin. mi toki e ni: jan ni li mije lili sewi.’ \n\t35 tenpo suno kama la, jan Jojane en jan kute ona tu li lon. 36 jan Jojane li lukin e jan Jesu. jan Jojane li toki e ni: ‘o lukin e soweli len lili sewi a\\!’ 37 jan kute tu li kute e ona, li kute e jan Jesu. 38 jan Jesu li lukin e jan kute tu. jan Jesu li toki e ni: ‘sina alasa e seme?’ ona tu li toki e ni: ‘jan Lapi o\\!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi pana sona.) ‘sina awen lon seme?’ 39 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama. sina lukin.’ tan ni la, jan kute tu li tawa, li lukin e tomo ona, li awen lon ona. tenpo pi suno anpa li lon. 40 jan kute tu la, jan Anteja li wan. ona li sama jan Simon Petulo. tenpo pini la, ona li kute e jan Jojane. tenpo ni la, ona li kute e jan Jesu. 41 ona li alasa e sama ona. ona li toki e ni: ‘mi lukin e jan Mesija a\\!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi ko sewi.) 42 jan Anteja en jan Simon li tawa jan Jesu. jan Jesu li lukin e jan Simon. ona li toki e ni: ‘sina jan Simon. sina mije lili pi jan Jojane. tenpo ni la, nimi sina li Kepa.’ (nimi ni li Petulo, kepeken toki Elena. kon pi nimi ni li ni: kiwen.) \n\t43 tenpo suno kama la, jan Jesu li wile tawa ma Kalili. lon ni la, ona li lukin e jan Pilipo. jan Jesu li toki e ni: ‘o kute e mi.’ 44 lon la, jan Pilipo li kama tan ma tomo Pesata. kin la, jan Anteja en jan Petulo li kama tan ma tomo ni. 45 jan Pilipo li alasa e jan Natana, li toki e ni: ‘jan ni la jan Mose en jan toki sewi li sitelen a\\! mi lukin e ona\\! ona li jan Jesu a\\! ona li mije lili pi jan Josepu, tan ma tomo Nasawa\\!’ 46 jan Natana li toki e ni: ‘pona li ken tan ma tomo Nasawa anu seme?’ jan Pilipo li toki e ni: ‘o kama. o lukin.’ 47 jan Jesu li lukin e jan Natana. jan Natana la, jan Jesu li toki e ni: ‘o lukin a\\! lon la, jan ni li jan pi kulupu Isale. ona li toki ike ala.’ 48 jan Natana li toki e ni: ‘sina sona e mi tan seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘jan Pilipo li toki tawa sina. taso tenpo pini la, mi lukin e sina. sina lon poka pi kasi kili.’ 49 jan Natana li toki e ni: ‘jan Lapi o\\! sina mije lili sewi. sina jan lawa pi kulupu Isale.’ 50 jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona tan seme? tan ni: mi toki e kasi lili tawa sina, anu seme? tenpo kama la, sina lukin e ijo pi suli mute mute.’ 51 ona li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, sina lukin e ni: sewi li open. kon toki li tawa sewi, li tawa anpa lon mije lili jan.’\n\n## kipisi lipu nanpa tu\n\ntenpo suno nanpa tu wan la, kulupu pona pi kama wan olin li lon ma tomo Kana, lon ma Kalili. mama meli pi jan Jesu li lon. 2 kin la, jan Jesu en jan kute ona li tawa. 3 taso telo nasa kili li lon ala. mama meli pi jan Jesu li toki e ni: ‘ona li jo ala e telo nasa kili.’ 4 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o\\! seme tawa mi? seme tawa sina? tenpo mi li kama ala.’ 5 mama meli ona li toki tawa jan pali. ona li toki e ni: ‘ona li toki la, o pali.’ 6 poki telo kiwen luka wan li lon. ona li suli mute. 7 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e telo lon insa pi poki telo.’ ona li pana e telo mute mute lon insa pi poki telo. 8 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama jo e telo tan poki telo. o pana e ona tawa jan lawa kulupu.’ ona li pana e telo. 9 jan lawa kulupu li moku e telo. telo ni li ante. tenpo ni la, telo ni li telo nasa kili. jan lawa kulupu li sona ala e ni: telo nasa kili li tan seme? taso jan pali li sona. jan lawa kulupu li toki e ni tawa mije pi kama wan: 10 ‘tenpo nanpa wan la, jan ale li pana e telo nasa kili pona. kulupu li moku e ona. tenpo nanpa tu la, jan ale li pana e telo nasa kili pi pona ala. taso tenpo ni la, sina pana e telo nasa kili pona a\\!’ \n\t11 ni li sitelen nanpa wan. jan Jesu li pali e sitelen mute lon ma tomo Kana, lon ma Kalili. ona li pana e wawa ona tawa lukin. jan kute ona li sona e ona. \n\t12 ni li pini la, jan Jesu en mama meli ona en sama ona en jan kute ona li tawa ma tomo Kapenon. tenpo lili la, ona li awen lon ni. \n\t13 tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan Jesu li tawa ma tomo Jelusalen. 14 ona li lukin e jan mute lon tomo sewi. jan ni li esun e soweli mani e soweli len e waso walo. kin la, jan ante li esun e mani. 15 jan Jesu li pali e ilo utala tan linja. ona li weka e jan e soweli. ona li pakala e mani e supa. 16 ona li toki e ni tawa jan esun pi waso walo: ‘o pana e ijo ni tan lon ni a\\! o pali ala e tomo pi mama mije mi sama tomo esun a\\!’ 17 jan kute ona li awen sona e ni: sitelen li lon la, ‘tenpo kama la, mi olin mute mute e tomo sina.’ 18 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni: ‘sina pali e ijo ni la, sina pana e sitelen seme?’ 19 jan Jesu li toki e ni: ‘sina pakala e tomo ni la, tenpo suno tu wan la, mi pona e ona.’ 20 jan Juta li toki e ni: ‘tenpo sike mute mute luka wan la, jan li pali e tomo sewi ni a\\! tenpo suno tu wan la, sina pona e ona anu seme a?’ 21 taso kon toki pi jan Jesu li ni: tomo sewi li sijelo ona. 22 tan ni la, tenpo kama la, jan Jesu li kama jo e kon sin la, jan kute ona li sona e toki ona. jan kute ona li sona e sitelen sewi e toki pi jan Jesu. \n\t23 tenpo sewi suli la, jan Jesu li awen lon ma tomo Jelusalen. jan mute li sona e nimi ona. ona mute li lukin e sitelen ona. 24 taso jan Jesu li pilin pona ala tawa ona mute. jan Jesu li sona e jan ale. 25 jan Jesu li wile ala e ni: jan wan li toki e jan ante tawa jan Jesu. jan Jesu li sona e ijo ale lon jan.\n\n## kipisi lipu nanpa tu wan\n\njan Palise wan li lon. nimi ona li Nikotemo. ona li jan lawa pi kulupu Juta. 2 tenpo pimeja la, jan Nikotemo li tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o, mi mute li sona e ni: sina jan pi pana sona tan sewi. sewi li lon ala jan la, jan ni li ken ala pali e sitelen sina.’ 3 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama ala lon tan sewi la, jan ni li ken ala lukin e ma sewi.’ \n\t4 jan Nikotemo li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan majuna li ken kama lon? tenpo nanpa tu la, ona li ken ala tawa insa pi mama meli ona a\\!’ 5 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama ala lon tan telo tan kon la, ona li ken ala tawa ma sewi. 6 jan li kama lon tan sijelo la, ona li sijelo. jan li kama lon tan kon la, ona li kon. 7 toki ni mi li nasa ala: “sina ale o kama lon tan sewi.” 8 kon li wile tawa ma wan la, ona li tawa ma ni. sina kute e kon. taso sina sona ala ni: ona li kama tan seme? ona li tawa seme? jan li kama lon tan kon la, jan ni li sama.’ \n\t9 jan Nikotemo li toki e ni: ‘lon nasin seme la, ni li lon?’ 10 jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan pi pana sona pi kulupu Isale a\\! sina sona ala e ni anu seme? 11 lon la, lon la, mi toki tawa sina: mi mute li sona e ijo la, mi mute li toki e ni. mi mute li lukin e ijo la, mi mute li toki e ni. taso sina mute li kama ala jo e toki mi. 12 mi toki e ijo ma tawa sina. taso sina sona ala e ni. tan ni la, mi toki e ijo sewi tawa sina la, sina sona ala sona? 13 mije lili jan li lon sewi. ona li tawa anpa. tan ni la, ona taso li tawa sewi. 14 jan Mose li sewi e akesi pi noka ala la, mije lili jan li sama. 15 tan ni la, jan li sona e ona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. [*anu: tan ni la, jan li sona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale tan ona.*] \n\t16 ‘tawa ni la, sewi li olin mute mute e ma la, ona li pana e mije lili taso ona. tan ni la, jan li sona e ona la, jan ni li moli ala li jo e kon pi tenpo ale. 17 sewi li pana e mije lili tawa ma tan ala ni: mije lili li kipisi lawa e ma. sewi li wile e ni: mije lili la, ona li ken pona e ma. 18 jan li sona e ona la, sewi li kipisi lawa ala e jan ni. jan li sona ala e ona la, sewi li toki e ni: jan ni li pali ike tan ni: jan ni li sona ala e nimi pi mije lili taso sewi. \n\t19 ‘kipisi lawa li ni: suno li kama lon ma. taso jan li olin e pimeja, li olin ala e suno, tan ni: ona li pali e ijo ike. 20 jan li pali e ijo ike la, suno li ike tawa ona. jan ni li kama ala lon suno, tan ni: ona li wile e ni: jan ante li lukin ala e pali ona. 21 taso jan li pali e lon la, jan ni li kama lon suno, tan ni: ona li wile e ni: jan ante li lukin e pali ona. pali ni li lon sewi.’ \n\t22 ni li pini la, jan Jesu en jan kute ona li kama lon ma Juta. ona li awen lon ni, li telo sewi. 23 tenpo ni la, jan Jojane kin li telo sewi. ona li lon ma Anon, lon poka pi ma tomo Salin, tan ni: telo mute li lon ni. jan mute li kama la, jan Jojane li telo sewi e ona. 24 tenpo ni la, jan Jojane li lon ala tomo awen pi jan ike. \n\t25 kama jaki ala la, jan kute pi jan Jojane li toki utala tawa jan Juta wan. 26 ona li kama tawa jan Jojane. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o\\! lon poka ante pi nasin telo Jotan la, sina lon poka pi jan wan. jan ni la, sina lukin li toki. o lukin a\\! jan ni li telo sewi. jan ale li tawa ona.’ \n\t27 jan Jojane li toki e ni: ‘sewi li pana ala e ijo tawa jan la, jan ni li ken ala kama jo e ijo ni. 28 sina lukin e ni: mi toki e ni: “mi jan ko sewi ala. mi kama taso. mi pini la, ona li kama.” 29 meli pi kama wan olin li tawa mije pi kama wan olin taso. jan pona mije pi kama wan olin li lon poka ona, li kute. pilin ona li pona mute tan ni: ona li kute e kalama uta mije pi kama wan olin. tan ni la, pilin mi li pona. 30 ona o suli. mi o lili. 31 jan li kama tan sewi la, jan ni li lon sewi ale. jan li kama tan ma la, jan ni li tan ma, li toki tan ma. jan li kama tan sewi la, jan ni li tawa sewi ale. 32 ona li lukin li kute la, ona li toki. jan ala li kama jo e toki ona. 33 jan li kama jo e toki sina la, jan ni li sona wawa e ni: sewi li lon. 34 sewi li pana e jan la, jan ni li toki e kon toki sewi. tawa ni la, ona li pana mute mute e kon. 35 mama mije li olin e mije lili. mama mije li pana e ale tawa luka ona. 36 jan li sona e mije lili la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. taso jan li kute ala e mije lili la, jan ni li lukin ala e kon. pilin utala sewi li tawa ona.’\n\n## kipisi lipu nanpa tu tu\n\njan Palise mute li kama sona e ni: jan Jojane li jo e jan kute mute la, jan Jesu li kama jo jan kute mute mute. kin la, ona li telo sewi. jan Jesu li sona e ni: jan Palise li kama sona e ni. 2 (lon la, jan Jesu li telo sewi ala. jan kute ona a li telo sewi.) 3 jan Jesu li tawa tan ma Juta. ona li tawa sin lon ma Kalili. 4 tan ni la, ona o tawa ma Samali. 5 tan ni la, ona li kama lon ma tomo Sika, lon ma Samali. tenpo pini la, jan Jakopu li pana e ma lili tawa jan Josepu. jan Josepu li mije lili ona. ma lili ni li lon poka pi ma tomo Sika. 6 tenpo ni la, lupa telo pi jan Jakopu li lon. jan Jesu li pilin wawa ala. tan ni la, ona li awen lon monsi lon poka lupa telo. tenpo pi suno sewi li lon. \n\t7 meli Samali li kama. ona li wile kama jo e telo tan lupa telo. jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e telo tawa mi. mi wile moku.’ 8 (jan kute ona li weka. ona li esun e moku lon ma tomo.) 9 meli Samali li toki e ni: ‘sina jan Juta a\\! mi meli Samali a\\! tan seme la, sina toki e ni: “o pana e telo”?’ (lon la, jan Samali li ike tawa jan Juta.) 10 jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona ala e pana sewi. kin la, sina sona ala e ni: jan seme li toki e ni: “o pana e telo tawa mi.” sina sona e ni la, sina a toki e ni: “o pana e telo tawa mi\\!” sina toki e ni la, ona li pana e telo kon tawa sina.’ \n\t11 meli li toki e ni: ‘jan pona o. sina jo ala e poki telo. lupa telo li anpa suli. sina jo e telo kon tan seme? 12 jan Jakopu li mama mije pi mi mute. ona li pana e lupa telo tawa mi mute. ona, en mije lili ona, en soweli ona, li moku e telo tan lupa telo ni. jan Jakopu li wawa la, sina wawa mute anu seme?’ \n\t13 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li moku e telo tan lupa telo ni la, tenpo kama la, jan ni li wile moku e telo sin. 14 taso jan li moku e telo tan mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku e telo sin. ante la, telo mi li kama lupa telo lon insa ona. telo ni li tawa kon pi tenpo ale.’ \n\t15 meli li toki e ni: ‘jan pona o pana e telo ni tawa mi. mi wile e ni: mi wile ala e telo, li kama ala jo e telo.’ 16 jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa\\! mije sina la, o toki. ni li pini la, o kama lon ni.’ 17 meli li toki e ni: ‘mi jo ala e mije.’ jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, sina toki a\\! 18 tenpo pini la, sina jo e mije luka. tenpo ni la, sina jo e jan. taso ona li mije sina ala. ni la, sina toki e lon a\\!’ \n\t19 meli li toki e ni: ‘jan pona o\\! mi sona e ni: sina jan toki sewi. 20 mama mije pi mi mute li toki anpa tawa sewi lon nena ni. sina mute li toki e ni: jan o toki anpa tawa sewi lon ma tomo Jelusalen.’ 21 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o sona e toki mi a\\! tenpo kama la, sina toki anpa tawa mama mije lon ala nena ni. sina toki anpa tawa mama mije lon ala ma tomo Jelusalen. 22 sina toki anpa tawa seme? sina sona ala. mi mute li toki anpa tawa seme? mi mute li sona, tan ni: pona li kama tan kulupu Juta. 23 taso tenpo li kama, li lon a\\! tenpo ni la, jan li toki anpa lon la, jan ni li toki anpa tawa mama mije lon kon. mama mije li alasa e jan ni, tawa ni: jan ni li toki anpa tawa ona. 24 sewi li kon. kon la o toki anpa tawa ona.’ \n\t25 meli li toki e ni: ‘mi sona e ni: jan Mesija li kama. ona li jan pi ko sewi. ona li kama la, ona li toki e ale.’ 26 jan Jesu li toki e ni: ‘mi ona a\\! [*anu: mi lon a\\!*] mi toki tawa sina.’ \n\t27 tenpo ni la, jan kute ona li kama. ona li lukin e ni: jan Jesu li toki tawa meli. pilin ona li ni: ona li nasa a\\! taso jan ala li toki e ni: ‘sina alasa e seme?’ anu ‘sina toki tawa ona tan seme?’ 28 meli li pana anpa e poki telo ona. ona li tawa ma tomo. ona li toki tawa jan mute. ona li toki e ni: 29 ‘o kama a\\! o lukin e jan\\! mi pali e ijo la, ijo ni la, jan ni li toki tawa mi. jan ni li jan ala pi ko sewi, anu seme?’ 30 ona mute li tawa tan ma tomo, li kama tawa jan Jesu. 31 tenpo ni la, jan kute li toki e ni: ‘jan Lapi o moku.’ 32 taso ona li toki e ni: ‘sina sona ala e ni: mi jo e moku.’ 33 tan ni la, jan kute li toki e ni: ‘jan ala li pana e moku tawa ona anu seme?’ \n\t34 jan Jesu li toki e ni: ‘moku mi li ni: ona li pana mi la, ona li wile e ijo. mi o pali e ijo ni. tan ni la, pali ona li pini. 35 sina toki ala toki e ni: “tenpo mun tu tu kama la, jan li kama jo e pan tan ma”? o lukin a\\! mi toki e ni: o sewi e oko sina. tenpo ni la, ma pan li walo a\\! pan li lon\\! 36 jan li kama jo e pan tan ma la, jan ni li kama jo e mani. jan ni li kama jo e kili tawa kon pi tenpo ale. tan ni la, jan li pana e sike mama kasi tawa ma la, pilin pi jan ni li pona mute. kin la, jan li kama jo e pan tan ma la, pilin pi jan ni li pona mute. 37 tawa ni la, toki ni li lon: “jan wan li pana e sike mama kasi tawa ma. jan ante li kama jo e pan tan ma.” 38 tenpo pini la, mi pana e sina tawa ni: sina o kama jo e pan tan ma. pan ni la, sina pali ala. jan ante li pali. sina tawa pali ona.’ \n\t39 kin la, jan Samali mute lon ma tomo ni li sona e jan Jesu. tawa ni la, meli li toki e ni: ‘mi pali e ijo la, ijo ni la, jan ni li toki tawa mi.’ 40 jan Samali li kama tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘o awen lon mi mute.’ tenpo suno tu la, jan Jesu li awen lon ni. 41 kin la, jan mute mute li sona, tan toki ona. 42 jan mute ni li toki tawa meli. ona li toki e ni: ‘tenpo ni la, mi sona tan ala toki sina. mi sona tan ni: mi kute. mi sona e ni: lon la, jan ni li pona e ma.’ \n\t43 tenpo suno tu li pini la, jan Jesu li tawa ma Kalili. 44 jan Jesu li sona e ni: jan pi toki sewi li tan ma la, jan ni li ike tawa jan tan ma ni. 45 jan Jesu li kama lon ma Kalili la, jan Kalili li toki e ni: ‘kama pona a\\!’ tenpo pini la, tenpo sewi suli la, ona mute li lukin e pali wawa pi jan Jesu lon ma tomo Jelusalen. tawa ni la, ona mute kin li tawa ni. \n\t46 tan ni la, jan Jesu li kama sin tawa ma tomo Kana, lon ma Kalili. (lon ni la, ona li ante e telo tawa telo nasa kili.) jan lawa wan li lon. mije lili ona li pilin jaki. mije lili li lon ma tomo Kapenon. 47 jan wawa li kama sona e ni: jan Jesu li kama tan ma Juta tawa ma Kalili. tan ni la, ona li tawa jan Jesu. ona li wile e ni: jan Jesu o tawa, o pona e mije lili ona. ken mute la, mije lili ona li moli. \n\t48 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘sina mute li lukin ala e sitelen e wawa nasa la, sina sona ala.’ 49 jan lawa li toki e ni: ‘jan pona o kama. sina kama ala la, jan lili mi li moli.’ 50 jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa. mije lili sina li pona.’ jan li sona e toki pi jan Jesu. ona li tawa. 51 jan pali ona li lukin e ona. jan pali li toki e ni: ‘mije lili sina li pona a\\!’ 52 jan lawa li toki e ni: ‘tenpo seme la ona li pona?’ jan pali li toki e ni: ‘tenpo suno pini la, tenpo pi suno sewi la, pilin jaki ona li weka.’ 53 tan ni la, mama mije li sona e ni: tenpo ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘mije lili sina li pona.’ ona li sona. jan ale lon tomo ona li sona. \n\t54 ni li sitelen nanpa tu pi jan Jesu lon ma Kalili.\n\n## kipisi lipu nanpa luka\n\nni li pini la, tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan Jesu li tawa ma tomo Jelusalen. 2 telo li lon ma tomo Jelusalen, lon poka lupa pi soweli len. nimi pi telo ni li Petesa, kepeken toki Iwisi. lupa luka li lon poka pi telo ni. 3 jan mute li supa lon lupa. jan ni li pilin jaki mute. jan mute li ken ala lukin. jan mute li ken ala tawa. ona li awen tawa ni: telo li tawa. \\[4 tenpo lili la, kon toki li tawa anpa lon telo. ona li tawa sike e telo. jan nanpa wan li tawa telo la, jan ni li pona.\\] [*lipu pi majuna mute la, sitelen ni li weka.*] \n\t5 jan wan li lon. tenpo sike mute luka luka luka tu wan la, ona li pilin jaki. 6 jan Jesu li lukin e jan ni, li sona e ni: tenpo mute la, ona li supa. jan Jesu li toki e ni: ‘sina wile ala wile pona?’ 7 jan pi pilin jaki li toki e ni: ‘jan pona o. telo li tawa la, jan ala li pana e pona tawa mi. mi alasa tawa telo la, jan ante li tawa.’ 8 jan Jesu li toki e ni: ‘o sewi. o kama jo e len anpa sina. o tawa.’ 9 kin la, jan li kama pona. ona li kama jo e len anpa ona. ona li kama tawa. \n\ttenpo suno sewi li lon. 10 tan ni la, jan Juta mute li toki tawa jan pi kama pona. ona li toki e ni: ‘tenpo suno sewi li lon. sina ken ala jo e len anpa.’ 11 taso jan pi kama pona li toki e ni: ‘jan li pona e mi la, jan ni li toki e ni: “o kama jo e len anpa sina. o tawa.”’ 12 ‘jan seme li toki e ni: “o kama jo, o tawa”?’ 13 jan pi kama pona li sona ala, tan ni: jan Jesu li tawa. jan mute mute li lon. \n\t14 ni li pini la, jan Jesu li lukin e jan pi kama pona lon tomo sewi. jan Jesu li toki e ni: ‘o lukin a\\! tenpo ni la, sina pona. o pali ala e ike la, ike mute o lon ala.’ \n\t15 jan pi kama pona li tawa jan Juta. ona li toki e ni: ‘jan li pona e mi la, jan ni li jan Jesu.’ 16 tan ni la, jan Juta li alasa e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali e ni lon tenpo suno sewi. 17 taso jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, mama mije mi li pali. kin la, mi pali.’ 18 tan ni la, jan Juta li alasa mute e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali lon tenpo suno sewi. kin la, ona li toki e ni: sewi li mama mije ona. kon pi toki ni li ni: ona li sama sewi. \n\t19 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: mije lili li lukin ala e pali pi mama mije la, mije lili li ken ala pali. tawa ni la, mije lili li lukin e pali pi mama mije, mije lili li pali e ni. 20 tawa ni la, mama mije li olin e mije lili. ona li pana e pali ale ona tawa lukin tawa mije lili. kin la, tenpo kama la, ona li pana e pali pi wawa mute mute tawa lukin tawa mije lili. tan ni la, sina o pilin pi sona ala. 21 mama mije li pana e kon sin tawa jan moli. sama la, mije lili li wile la, mije lili li pana e kon tawa jan. 22 mama mije li kipisi lawa e jan ala. ona li pana e kipisi lawa ale tawa mije lili. 23 tan ni la, jan li sewi e mama mije la, jan ni li sewi e mije lili. jan li sewi ala e mije lili la, jan ni li sewi ala e mama mije. mama mije li pana e mije lili. \n\t24 ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kute e toki mi, li sona e ona pi pana mi la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. jan ala li kipisi lawa e jan ni. jan ni li kama tan moli, tawa kon. \n\t25 ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo li kama, li lon a\\! tenpo ni la, jan moli li kute e kalama uta pi mije lili sewi. jan li kute la, jan ni li lon. 26 mama mije li jo e kon lon insa ona. sama la, ona li pana e kon tawa mije lili. tan ni la, mije lili li jo e kon lon insa ona. 27 kin la, mama mije li pana e lawa tawa ona. tan ni la, ona li ken kipisi lawa. tawa ni la, ona li mije lili jan. \n\t28 ‘o pilin ala pi sona ala, tan ni: tenpo kama la, jan moli ale li kute e kalama uta ona, 29 li kama. jan li pali e pona la, jan ni li kama tawa kon. jan li pali e ike la, jan ni li kama tawa kipisi lawa. 30 tan mi la, mi ken ala pali. mi kute la, mi kipisi lawa. kipisi lawa mi li pona, tan ni: mi wile ala wile mi. mi wile e wile ona pi pana mi. \n\t31 ‘mi lukin e mi, li toki e mi la, toki mi li lon ala. 32 jan ante li lukin e mi, li toki e mi. mi sona e ni: toki ona li lon. 33 tenpo pini la, sina toki tawa jan Jojane. ona li lukin e lon, li toki e lon. 34 tenpo ni la, mi kama jo ala e toki tan jan. mi toki e ni tawa ni: sina ken pona. 35 jan Jojane li suno lili. tenpo lili la, suno ona li pona tawa sina. 36 taso toki pi jan Jojane li wawa la, toki mi li wawa mute. mama meli li pana e pali tawa mi, tawa ni: mi o pini e ona. mi pali e pali ni. pali ni li toki e ni: mama mije li pana e mi. 37 ona pi pana mi li mama mije. mi la, ona li toki. tenpo ala la, sina kute e kalama uta ona. tenpo ala la, sina lukin e selo ona. 38 kin la, toki ona li lon ala insa sina, tan ni: sina sona ala e ona pana. \n\t39 ‘sina alasa lon lipu sewi, tan ni: sina pilin e ni: lipu sewi li jo e kon pi tenpo ale. mi la, lipu sewi li toki. 40 taso sina wile ala kama tawa mi. sina wile ala kama jo e kon. 41 mi lanpan ala e wawa tan jan. 42 taso mi sona e ni: sina jo ala e olin sewi lon sina. 43 mi kama lon nimi pi mama mije mi. taso sina kama jo ala e mi. jan ante li kama lon nimi ona la, sina kama jo e ona. 44 lon nasin seme la, sina sona? sina lanpan e wawa sina. taso sina alasa ala e wawa pi sewi taso. 45 o pilin ala e ni: tenpo kama la, mi pali ike e sina tawa mama mije. lon la, jan Mose li pali ike e sina. ona li pona tawa sina. 46 taso sina sona e jan Mose la, sina sona e mi. tawa ni la, mi la, jan Mose li sitelen. 47 sina sona ala e sitelen ona la, sina sona e kon toki mi lon nasin seme?’\n\n## kipisi lipu nanpa luka wan\n\nni li pini la, jan Jesu li tawa poka ante pi telo suli Kalili. (telo suli li jo e nimi kin: Kipelija.) 2 tenpo ni la, jan mute mute li kute e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali e sitelen tawa jan pi pilin jaki. jan mute mute li lukin e sitelen ni. 3 jan Jesu li tawa sewi nena. ona en jan kute ona li awen lon monsi. 4 tenpo ni la, tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. \n\t5 jan Jesu li sewi e oko. ona li lukin e jan mute mute. ona li toki tawa jan Pilipo: ‘mi mute li ken esun e pan lon seme?’ 6 (ona li toki e ni tan ni: ona li wile sona e ni: jan Pilipo li toki e seme? jan Jesu li sona e pali kama ona.) 7 jan Pilipo li toki e ni: ‘mi jo e mani mute mute la, jan ale li ken ala moku lili.’ \n\t8 jan kute wan li jan Anteja. ona li sama jan Simon Petulo. jan Anteja li toki e ni: 9 ‘mije lili li lon. ona li jo e leko pan luka, e kala lili tu. taso jan ale li ken ala moku e ni a\\!’ \n\t10 jan Jesu li toki e ni: ‘o toki tawa jan ale: “o supa.”’ kasi anpa mute li lon. tan ni la jan ale li supa. jan mute mute li lon. 11 jan Jesu li kama jo e leko pan. ona li toki e ni: ‘pona.’ ni pini la, ona li pana e leko pan tawa jan ale. kin la, ona li pana e kala. 12 ni li pini la, jan ale li ken ala moku e namako. jan Jesu li toki tawa jan kute ona: ‘o kama jo e moku awen. mi wile e ni: ala li weka.’ 13 tan ni la, ona li kama jo e pan. ona li pana e pan lon poka pan suli luka luka tu. \n\t14 jan mute li lukin e sitelen pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan ni li jan toki sewi a\\! ona li kama lon ma a\\!’ 15 jan Jesu li sona e ni: ona mute li wile lanpan e ona. ona mute li wile e ni: jan Jesu li kama jan lawa. tan ni la, jan Jesu taso li weka tawa nena. \n\t16 tenpo pi suno anpa la, jan kute pi jan Jesu li tawa telo suli. 17 ona li tawa ma tomo Kapenon kepeken tomo tawa telo. tenpo pimeja li lon. taso jan Jesu li awen weka. 18 kon wawa li tawa e telo suli. 19 jan kute li lukin e jan Jesu. jan Jesu li tawa noka lon supa pi telo suli. ona li kama lon poka tomo tawa telo. jan kute li pilin monsuta. 20 jan Jesu li toki e ni: ‘mi lon a\\! o monsuta ala.’ 21 ni li pini la, jan kute li wile e ni: jan Jesu li kama lon insa tomo tawa telo. ni li pini la, tomo tawa telo li lon poka ma. \n\t22 tenpo suno kama la, jan mute li awen lon poka ante pi telo suli la, jan ni li lukin e ni: tomo tawa telo wan taso li weka. ona mute li sona e ni: jan Jesu li tawa ala lon poka pi jan kute ona. jan kute taso li tawa kepeken tomo tawa telo. 23 ni li pini la, tomo tawa telo mute li kama tan ma tomo Kipelija. (ona li lon poka ni: tenpo pini la, jan mute li moku e pan.) 24 jan mute li lukin e ni: jan Jesu en jan kute ona li weka. tan ni la, jan mute li tawa ma tomo Kapenon kepeken tomo tawa telo. ona li alasa e jan Jesu. 25 ona li lukin e jan Jesu lon poka ante pi telo suli. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o\\! tenpo seme la sina kama ni?’ \n\t26 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina alasa e mi tan ala ni: sina lukin e sitelen. sina alasa e mi tan ni: sina moku e pan. tan ni la, sina pilin pona. 27 o pali ala tawa moku moli. o pali tawa moku kon pi tenpo ale. tenpo kama la, mije lili jan li pana e moku ni tawa sina. tenpo pini la, mama mije li pana e ko pi open ala tawa moku ni. mama mije li sewi.’ \n\t28 jan mute li toki e ni: ‘mi wile pali e pali sewi. mi o pali seme?’ 29 jan Jesu li toki e ni: ‘pali sewi li ni: sewi li pana e jan la, sina o sona e jan ni.’ 30 jan mute li toki e ni: ‘tan ni la, sina pali e sitelen seme? mi wile e sitelen seme tan ni: mi wile lukin. mi wile sona e sina. sina pali e seme? 31 tenpo pini la, mama mije pi mi mute li moku e pan sewi lon ma pi jan ala. sitelen li lon la, “ona li pana e pan sewi tawa ona mute.”’ \n\t32 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan Mose li pana ala e pan sewi tawa sina. mama mije mi li pana e pan sewi lon tawa sina. 33 tawa ni la, pan sewi li ni: jan wan li tawa anpa tan sewi. ona li pana e kon tawa ma.’ 34 jan mute li toki e ni: ‘jan pona o, tenpo ale la, o pana e pan ni tawa mi.’ \n\t35 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pan kon. jan li kama tawa mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku. jan li sona e mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku e telo. 36 taso tenpo pini la, mi toki e ni tawa sina: sina lukin e mi. taso sina sona ala e mi. 37 mama mije li pana e ijo tawa mi la, ijo ni li kama tawa mi. jan li kama tawa mi la, mi weka ala e jan ni. 38 tawa ni la: mi tawa anpa tan sewi tan ala ni: mi o pali e pali pi wile mi. mi tawa anpa tan sewi tan ni: mi o pali e pali wile ona pi pana mi. 39 ona pi pana mi li wile e ni: mi o weka ala e pana ona. taso, tenpo nanpa pini la, mi sewi e ona. 40 tawa ni la mama mije mi li wile e ni: jan li lukin e mije lili li sona e ona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni.’ \n\t41 jan Juta mute li toki ike, tan ni: jan Jesu li toki e ni: ‘mi pan. mi kama anpa tan sewi.’ 42 ona mute li toki e ni: ‘jan ni li jan Jesu anu seme a? ona li mije lili pi jan Josepu anu seme a? mi sona e mama mije ona e mama meli ona. ona li toki e ni tan seme: “mi kama anpa tan sewi”?’ \n\t43 jan Jesu li toki e ni: ‘o toki ike ala. 44 mama mije li tawa ala e jan la, jan ni li ken ala kama tawa mi. jan li kama tawa mi la, tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni. 45 sitelen li lon, tan jan toki sewi la, “tenpo kama la, sewi li pana sona tawa ona ale.” jan li kute e mama mije li kama sona la, jan ni li kama tawa mi. 46 taso jan li kama tan sewi la, jan ni taso li lukin e mije mama. 47 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li sona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. 48 mi pan kon. 49 tenpo pini la, mama mije pi sina mute li moku lon ma pi jan ala, li moli. 50 pan li kama anpa tan sewi. jan li moku e pan ni la, jan ni li moli ala. 51 mi pan kon tan sewi. jan li moku e pan ni la, jan ni li lon tenpo ale. kin la, tenpo kama la, mi pana e pan ni: sijelo mi. ona li pana e kon tawa ma.’ \n\t52 jan Juta mute li toki utala. ona li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan ni li pana e sijelo ona? lon nasin seme la, mi moku e ona a?’ 53 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina moku ala e sijelo pi mije lili jan, li moku ala e telo loje ona, la, sina jo ala e kon. 54 jan li moku e sijelo mi li moku e telo loje mi la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni. 55 tawa ni la: sijelo mi li moku lon. telo loje mi li moku lon. 56 jan li moku e sijelo mi li moku e telo loje mi la, jan ni li awen lon mi. kin la, mi awen lon ona. 57 mama mije kon li pana e mi la, mi lon tan mama mije. sama la, jan li moku e mi la, ona li lon tan mi. 58 pan ni li kama anpa tan sewi. mama mije mute li moku e pan ante. ona li moli. jan li moku e pan ni la, jan ni li lon tenpo ale. \n\t59 jan Jesu li toki e ni lon tomo pi sona sewi, lon ma Kapenon. \n\t60 jan kute ona li kute e ni. ona mute li toki e ni: ‘toki ni li ike a\\! jan seme li ken kute e ni?’ 61 jan Jesu li sona e ni: jan kute ona li toki ike. ona li toki e ni: ‘ni li ike tawa sina anu seme? 62 ken la, tenpo kama la, sina lukin e ni: mije lili jan li tawa sewi lon ma ona. sina lukin e ni la, sina pali e seme? 63 kon li pana e kon. sijelo o pali ala. mi toki tawa sina. toki mi li kon. 64 sina ale la, jan mute li sona ala.’ (tawa ni la, tenpo ale la, jan Jesu li sona e ni: jan seme li sona ala. kin la, jan Jesu li sona e ni: tenpo kama la, jan seme li pali ike tawa ona.) 65 ona li toki e ni: ‘tan ni la, mi toki e ni tawa sina: mama mije li wile ala la, jan ala li ken kama tawa mi.’ \n\t66 tenpo ni la, jan kute mute li weka. ona li tawa ala lon jan Jesu. 67 tan ni la, jan Jesu li toki e ni tawa jan luka luka tu: ‘sina wile ala wile weka?’ 68 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o\\! mi tawa jan seme? sina jo e kon toki kon pi tenpo ale. 69 mi sona e ni: sina jan sewi a.’ 70 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi wile sina luka luka tu anu seme? taso wan sina li kon ike.’ 71 kon toki ona li ni: jan Jutasu, mije lili pi jan Simon Ikawijote. jan Jutasu li wan pi luka luka tu. taso tenpo kama la, ona li pali ike tawa jan Jesu.\n\n## kipisi lipu nanpa luka tu\n\nni li pini la, jan Jesu li tawa ma Kalili. tawa ni la, ona li wile ala tawa ma Juta, tan ni: jan Juta mute li alasa e ona. ona mute li wile moli e ona. 2 tenpo ni la, tenpo sewi pi tomo len pi kulupu Juta li lon. 3 tan ni la, jan sama pi jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘o weka. o tawa ma Juta tawa ni: jan kute sina li ken lukin e pali sina. 4 ken la, jan wan li wile e ni: jan ante li sona e ona. tenpo ala la, jan ni li pali e ni: jan ante li ken ala lukin e ona. sina pali e ijo la, ma o lukin e sina.’ 5 (tawa ni la, jan sama pi jan Jesu li sona ala e ona.) \n\t6 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘tenpo ni la, tenpo mi li kama ala. taso tenpo ale la, tenpo sina li lon. 7 ken ala la, sina ike mute tawa ma. taso mi ike mute tawa ma, tan ni: mi toki e ni: pali ona li ike. 8 sina o tawa tenpo sewi. mi tawa ala tawa tenpo sewi, tan ni: tenpo ni la, tenpo mi li kama ala.’ \n\t9 toki ni li pini la, ona li awen lon ma Kalili. jan sama ona li tawa tenpo sewi. 10 ni li pini la, jan Jesu kin li tawa. jan ala li lukin e ona. 11 jan Juta mute li alasa e jan Jesu. ona li toki e ni: ‘ona li lon seme?’ 12 jan Jesu la, jan mute li toki ike. jan mute li toki e ni: ‘ona li pona.’ taso jan ante li toki e ni: ‘ala a\\! ona li toki ike tawa jan mute.’ 13 taso ona li toki kepeken kalama ala, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. \n\t14 tenpo ni la, jan Jesu li tawa sewi tawa tomo sewi. ona li pana e sona. 15 jan Juta li pilin pi sona ala. ona li toki e ni: ‘jan ni li sona e sitelen kepeken seme? tenpo pini la, ona li kama ala jo e sona.’ 16 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘pana sona mi li tan ala mi. ona li tan ona pi pana mi. 17 jan li wile pali e wile ona la, jan ni li sona e ni: pana sona li tan sewi anu tan mi? 18 jan li toki tan ona sama la, jan ni li alasa e wawa ona. taso jan li alasa e wawa pi ona pana la, jan ni li lon. ike li lon ala ona. \n\t19 ‘jan Mose li pana ala pana e lipu lawa tawa sina? sina kute ala e lipu lawa a\\! sina alasa moli e mi tan seme?’ 20 jan mute li toki e ni: ‘sina jo e kon ike. jan seme li alasa moli e sina?’ 21 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi pali e pali wan. ni li pona mute tawa sina. 22 jan Mose li pana e kipisi sewi tawa sina. lon la, kipisi sewi li tan ala jan Mose, li tan mama mije mute. tan ni la, tenpo suno sewi la, sina kipisi sewi e jan. 23 tenpo suno sewi la, jan li kipisi sewi e jan ante. ni li pakala ala e lipu lawa pi jan Mose. taso mi ike tawa sina tan ni: tenpo suno sewi la, mi pona e jan a\\! 24 o kipisi lawa kepeken ala lukin. o kipisi lawa kepeken kipisi lawa pona.’ \n\t25 lon ma tomo Jelusalen la, jan mute li toki e ni: ‘ona mute li alasa moli e jan ni, anu seme? 26 o lukin\\! ona li toki lon ma pi jan mute\\! taso ona mute li toki ala tawa ona. jan lawa li sona e ni anu seme: jan ni li jan pi ko sewi? 27 taso mi sona e ni: jan ni li tan seme. jan pi ko sewi li kama la, jan ala li sona e ni: ona li tan seme.’ \n\t28 tan ni la, jan Jesu li kalama suli lon tomo sewi. ona li toki e ni: ‘sina sona e mi a\\! mi kama ala tan mi. ona lon li pana e mi. sina sona ala e ona. 29 taso mi sona e ona. tan ona la, mi lon. ona li pana e mi.’ \n\t30 ona mute li alasa lanpan e jan Jesu. taso luka pi jan ala li pilin e ona, tan ni: tenpo ni la, tenpo ona li kama ala. 31 tenpo ni la, jan mute li sona e ona, li toki e ni: ‘jan ni li pali e sitelen mute. jan pi ko sewi li kama la, ona li pali ala pali e sitelen mute mute?’ \n\t32 jan Palise mute li kute e ni. ona li pana e jan sewi e jan pali. jan sewi e jan pali o lanpan e jan Jesu. 33 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo lili la, mi lon poka sina. ni li pini la, mi tawa ona pi pana mi. 34 tenpo ni la, sina alasa e mi. taso sina lukin ala e mi. kin la, sina ken ala tawa poka mi.’ 35 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni tawa ona sama: ‘ona li tawa seme? mi ken ala lukin e ona tan seme? ona li tawa kulupu Juta lon ma Elena anu seme? ona li wile ala wile pana e sona tawa jan Elena? 36 toki ona li seme, li ni: “sina alasa e mi. sina lukin ala e mi. sina ken ala tawa poka mi”?’ \n\t37 tenpo ni la, tenpo sewi li pini. jan Jesu li kalama suli. ona li toki e ni: ‘jan li wile moku e telo la, jan ni o kama tawa mi, o moku. 38 jan pi sona mi la, sitelen li lon la, “tenpo kama la, nasin pi telo kon li kama tan insa ona.”’ 39 kon la, jan Jesu li toki e ni. tenpo kama la, jan li sona e ona la, jan ni li kama jo e kon. taso tenpo ni la, kon li kama ala, tan ni: jan Jesu li jo ala e wawa ona. \n\t40 jan mute li kute e toki ni. jan mute li toki e ni: ‘lon la, jan ni li jan toki sewi.’ 41 jan ante li toki e ni: ‘jan ni li jan pi ko sewi.’ taso jan ante li toki e ni: ‘jan pi ko sewi li kama ala tan ma Kalili a\\! 42 sitelen li toki e ni: jan pi ko sewi li mije lili pi jan Tawi. ona li kama tan ma tomo Petejen, ma tomo pi jan Tawi.’ 43 tan ni la, jan mute li toki utala. 44 jan mute li wile lanpan e jan Jesu. taso luka pi jan ala li pilin e jan Jesu. \n\t45 jan pali li tawa jan sewi mute tawa jan Palise mute. jan sewi en jan Palise li toki e ni: ‘sina jo ala e ona tan seme?’ 46 jan pali li toki e ni: ‘jan ala li toki sama toki pi jan ni a\\!’ 47 jan Palise li toki e ni: ‘ona li toki ike tawa sina kin anu seme? 48 jan lawa en jan Palise li sona ala e ona. 49 taso jan mute li sona ala e lipu lawa. tan ni la, ona li ike.’ \n\t50 jan Nikotemo li lon ona. tenpo pini la, ona li kama tawa jan Jesu. ona li toki e ni: 51 ‘mi mute li toki ala tawa jan li sona ala e pali ona la, lipu lawa li kipisi lawa ala e jan ni.’ 52 ona mute li toki e ni: ‘sina kin li kama tan ma Kalili anu seme? o alasa. jan toki sewi li kama ala tan ma Kalili.’ \\[ 53 ona ale li tawa tomo ona.\n\n## kipisi lipu nanpa luka tu wan\n\njan Jesu li tawa nena pi kili lili. 2 tenpo pi open suno la, ona li tawa tomo sewi. jan ale li kama tawa ona. jan Jesu li awen lon monsi, li pana e sona tawa ona. 3 tenpo ni la, jan sitelen mute en jan Palise mute li pana e meli pi unpa ike tawa ona. 4 ona mute li toki e ni tawa jan Jesu: ‘jan pi pana sona o, meli ni li unpa ike. 5 lipu sewi la, jan Mose li toki e ni: jan pi unpa ike o moli kepeken kiwen. sina toki e seme?’ 6 (ona li toki e ni tan ni: ona li wile toki ike tawa jan Jesu.) \n\ttaso jan Jesu li anpa. ona li sitelen lon ma, kepeken luka. 7 ona mute li awen toki tawa ona. tan ni la, jan Jesu li sewi. ona li toki e ni: ‘jan pi ike ala o pana wawa e kiwen nanpa wan tawa meli ni.’ 8 sin la, ona li anpa, li sitelen lon ma. \n\t9 ona mute li kute. ona li pilin ike. ona li kama weka. ni li pini la, jan Jesu li taso, lon poka meli. 10 jan Jesu li sewi. ona li lukin e meli taso. ona li toki e ni: ‘meli o, jan pi toki ike li lon seme? jan ala li toki ike tawa sina anu seme?’ 11 meli li toki e ni: ‘jan pona o, jan ala.’ jan Jesu li toki e ni: ‘kin la, mi toki ike ala tawa sina. o tawa. tenpo ni la, o ike ala.’\\] [*ipu pi majuna mute la, sitelen ni li weka.*] \n\t12 sin la, jan Jesu li toki e ni: ‘mi suno ma. jan li kute e mi la, jan ni li tawa ala lon pimeja. ona li jo e suno kon.’ 13 jan Palise mute li toki e ni: ‘sina la, sina toki a\\! toki sina li lon ala.’ \n\t14 jan Jesu li toki e ni: ‘mi la, mi toki la, toki mi li lon. tawa ni la, mi sona e ni: mi kama tan seme. kin la, mi sona e ni: mi tawa seme. taso, sina sona ala e ni: mi kama tan seme. kin la, sina sona ala e ni: mi tawa seme. 15 sina kipisi lawa kepeken sijelo. mi kipisi lawa e jan ala. 16 taso mi kipisi lawa la, kipisi lawa mi li lon, tan ni: mi taso ala. mi lon mama mije pi pana mi. 17 lipu lawa sina la, sitelen li lon: toki pi jan tu li lon. 18 mi lukin. mi la, mi toki. mi la, mama mije pi pana mi li toki.’ \n\t19 tan ni la, ona mute li toki e ni: ‘mama mije sina li lon seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona ala e mi. sina sona ala e mama mije mi. sina sona e mi la, sina sona e mama mije mi kin.’ 20 ona li toki e ni lon tomo mani. ona li pana e sona lon tomo sewi. taso jan ala li lanpan e ona, tan ni: tenpo ni la, tenpo ona li kama ala. \n\t21 jan Jesu li toki sin e ni: ‘mi weka. tenpo kama la, sina alasa e mi. sina moli lon ike sina. sina ken ala tawa ma pi tawa mi.’ 22 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni: ‘ona li wile ala wile moli? tan ni la, ona li toki e ni: “sina ken ala tawa ma pi tawa mi.”’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘sina kama tan anpa. mi kama tan sewi. sina kama tan ma ni. mi kama ala tan ma ni. 24 tan ni la, mi toki e ni tawa sina: “sina moli lon ike sina.” sina sona ala e mi la, sina moli lon ike sina.’ \n\t25 ona mute li toki e ni: ‘sina jan seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘open la, mi toki e ni tawa sina\\! 26 sina la, mi o toki e ijo mute. kin la, mi o kipisi lawa e ijo mute. taso ona pi pana mi li lon. mi kute e ijo tan ona la, mi toki e ijo ni tawa ma.’ 27 (ona mute li sona ala e ni: mama mije la, jan Jesu li toki.) 28 ‘sina sewi e mije lili jan la, sina sona e ni: jan ni li mi. mi jo e ala tan mi. mama mije li pana e sona tawa mi la, mi toki e ni. 29 ona pi pana mi li lon mi. mi taso ala, tan ni: tenpo ale la, ijo li pona tawa ona la, mi pali e ijo ni.’ \n\t30 toki ona ni li pini la, jan mute li sona e ona. 31 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘sina awen lon toki la, lon la, sina jan kute mi. 32 tenpo kama la, sina sona e lon. tan ni la, jan ala li lawa e sina. [*anu: tan ni, sina kama jan wile.*] 33 ona li toki e ni: ‘mi mute li jan lili pi jan Apawan. tenpo ala la, jan li lawa e mi a. tan seme la, sina toki e ni: “tenpo kama la, jan ala li lawa e sina”?’ \n\t34 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li ike la, ike li lawa e jan ni. 35 jan li lawa e jan ante la, jan ante li awen ala lon tomo pi jan nanpa wan. mije lili li awen. 36 tan ni la, mije lili la, jan ala li lawa e sina. 37 mi sona e ni: sina jan lili pi jan Apawan. taso sina wile moli e mi. tawa ni la, toki mi li lon ala sina. 38 mi lukin e ijo lon mama mije la, mi toki e ijo ni. tan ni la, sina kute e ijo tan mama mije la, sina pali e ijo ni.’ \n\t39 ona mute li toki e ni: ‘mama mije mi li jan Apawan.’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan lili pi jan Apawan la, sina pali e pali pi jan Apawan. 40 taso, sina wile moli e mi. mi toki e lon tawa sina. mi kute e lon ni tan sewi. jan Apawan li pali ala e ni. 41 sina pali e pali pi mama mije sina.’ \n\tona mute li toki e ni: ‘mi kama ala tan unpa ike. mi jo e mama mije wan. ni li sewi.’ 42 jan Jesu li toki e ni: ‘sewi li mama mije sina la, sina olin e mi, tan ni: mi kama tan sewi. mi kama ala tan mi. ona li pali e mi. 43 sina sona ala toki mi tan seme? tan ni: sina ken ala kute e toki mi. 44 kon ike li mama mije sina. sina wile pali e wile ona. tenpo open la, ona li moli. ona li lon ala lon, tan ni: lon li lon ala ona. ona li toki e toki ike. ona li mama mije pi toki ike. 45 sina sona ala e mi tan ni: mi toki e lon\\! 46 sina toki ala toki e ni: mi ike? mi toki e lon la, sina sona ala e mi tan seme? 47 jan li kama tan sewi la, jan ni li kute e kon toki sewi. tan ni la, sina kute ala, tan ni: sina kama ala tan sewi.’ \n\t48 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi toki e ni: sina jan Samalitan. sina jo e kon ike. ni li lon anu seme?’ 49 jan Jesu li toki e ni: ‘mi jo ala e kon ike. mi sewi e mama mije mi. sina anpa e mi. 50 mi alasa ala e wawa mi. wan li alasa e ona, li kipisi lawa. 51 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li awen e toki mi la, tenpo ale la, jan ni li lukin ala e moli.’ \n\t52 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi sona e ni: sina jo e kon ike a\\! tenpo pini la, jan Apawan li moli. jan toki sewi li moli. taso sina toki e ni: “jan li awen e toki mi la, tenpo ale la, jan ni li lukin ala e moli.” 53 jan Apawan li mama mije pi mi ale. ona li moli. ona li wawa la, sina wawa mute anu seme? jan toki sewi kin li moli a\\! sina jan seme?’ \n\t54 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pana e wawa tawa mi la, wawa mi li ala. mama mije mi li pana e wawa tawa mi. sina toki e ni: ona li sewi sina. 55 sina sona ala e ona. taso mi sona e ona. mi toki e ala la, mi toki ike, sama sina. taso mi sona e ona. mi awen e toki ona. 56 jan Apawan li pilin pona tan ni: ona li lukin e tenpo mi. ona li lukin, li pilin pona.’ \n\t57 jan Juta mute li toki e ni: ‘sina majuna ala a. sina lukin e jan Apawan anu seme?’ 58 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo open la, mi lon.’ 59 ona mute li kama jo e kiwen. ona li wile pana wawa e kiwen tawa jan Jesu. taso jan Jesu li weka. ona li tawa tan tomo sewi, li weka.\n\n## kipisi lipu nanpa luka tu tu\n\njan Jesu li tawa. tenpo ni la, ona li lukin e jan. tenpo ale la, jan ni li ken ala lukin. 2 jan kute pi jan Jesu li toki e ni: ‘jan Lapi o. jan ni li ken ala lukin la, jan seme li pali ike? jan ni, anu mama ona?’ 3 jan Jesu li toki e ni: ‘jan ni li pali ike ala. mama ona li pali ike ala. taso jan o lukin e pali sewi lon ona. 4 tenpo suno la, mi mute o pali e pali ona pi pana mi. tenpo pimeja li kama. tenpo ni la, jan ala li ken pali. 5 mi lon ma la, mi suno ma.’ \n\t6 toki ni li pini la, ona li pana e telo uta lon ma. ona li pali e ko ma tan telo uta. ona li pana e ko ma lon oko jan. 7 ona li toki e ni: ‘o tawa. o telo e sina lon telo Silojan.’ (kon nimi ni li: pana.) tan ni la, jan li tawa, li telo e ona. ona li kama sin. tenpo ni la, ona li lukin. \n\t8 tenpo pini la, jan mute li lukin e jan ni. ona li sona e ni: jan ni li jo ala e ijo. tenpo ni la, jan mute ni li toki e ni: ‘jan ni li jan pi jo ala anu seme?’ 10 jan mute li toki e ni: ‘ona li jan ni.’ taso jan ante li toki e ni: ‘ala. taso ona li sama jan ni.’ ona li toki e ni: ‘mi jan ni a\\!’ 10 tan ni la, jan mute li toki e ni tawa ona: ‘lon nasin seme la, oko sina li open?’ 11 ona li toki e ni: ‘jan Jesu li pali e ko ma. ona li pana e ona tawa oko mi. ona li toki e ni: “o tawa telo Silojan. o telo e sina.” tan ni la, mi tawa. mi telo e mi la, mi lukin.’ 12 jan mute li toki e ni: ‘ona li lon seme?’ ‘mi sona ala.’ \n\t13 jan mute li pana e jan pi lukin ala tawa jan Palise mute. 14 tenpo pini la, jan Jesu li pali e ko ma, li open e oko ona, lon tenpo suno sewi. 15 kin la, jan Palise li toki e ni: “lon nasin seme la, sina kama lukin?’ ona li toki e ni: ‘ona li pana e ko ma tawa oko mi. mi telo e mi. mi lukin.’ 16 tan ni la, jan Palise mute li toki e ni: ‘jan ni li kama ala tan sewi, tan ni: ona li awen ala e tenpo suno sewi.’ taso jan ante li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan ike li ken pali e sitelen ni?’ ona li toki utala. \n\t17 tan ni la, ona li toki e ni tawa jan pi lukin ala: ‘ona la, sina toki e seme? ona li open e oko sina.’ ona li toki e ni: ‘ona li jan toki sewi.’ 18 jan Juta mute li sona ala e ni: tenpo pini la, jan ni li ken ala lukin. taso ona li toki e ni tawa mama tu pi jan ni: 19 ‘jan ni li mije lili sina anu seme? sina toki ala toki e ni: tenpo ale la, ona li ken ala lukin? tan ni la, ona li lukin lon nasin seme?’ 20 mama ona li toki e ni: ‘mi sona e ni: jan ni li mije lili mi. open la, ona li ken ala lukin. 21 taso tenpo ni la, ona li lukin. mi sona ala e ni: jan seme li open e oko ona. o toki tawa ona. ona li jan lili ala. ona la, ona li ken toki.’ 22 mama ona li toki e ni tan ni: ona li monsuta e jan Juta. tenpo pini la, jan Juta mute li toki e ni: jan ala o toki e ni: jan Jesu li jan pi ko sewi. jan li toki e ni la, jan ni ken ala tawa tomo pi sona sewi. 23 tan ni la, mama ona li toki e ni: ‘ona li jan lili ala. o toki tawa ona.’ \n\t24 tan ni la, ona mute li toki sin tawa jan pi lukin ala. ona mute li toki e ni: ‘o wawa e sewi a\\! mi sona e ni: jan ni li ike.’ 25 ona li toki e ni: ‘mi sona ala e ni: jan ni li ike ala ike. mi sona e ni taso: tenpo pini la, mi ken ala lukin. tenpo ni la, mi lukin.’ 26 ona mute li toki e ni: ‘ona li pali e seme? lon nasin seme la, ona li open e oko sina?’ 27 ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki tawa sina. sina kute ala. sina wile kute sin, tan seme? sina wile ala wile kama jan kute ona?’ 28 ona mute li toki ike tawa ona. ona mute li toki e ni: ‘sina jan kute pi jan ni. taso mi mute li jan kute pi jan Mose. 29 mi sona e ni: tenpo pini la, sewi li toki tawa jan Mose. taso mi sona ala e ni: jan ni li kama tan seme.’ \n\t30 jan pi lukin ala li toki e ni: ‘ni li ijo wawa a\\! sina sona ala e ni: jan ni li kama tan seme. taso ona li open e oko mi. 31 mi mute li sona e ni: sewi li kute ala e jan ike. taso jan li sewi e sewi li pali e wile sewi la, sewi li kute e jan ni. 32 tenpo ala la, jan li open e oko jan pi lukin ala. 33 jan ni li kama ala tan sewi la, ona li ken pali e ala.’ 34 jan mute li toki e ni: ‘sina lon ike ale a\\! sina pana e sona tawa mi anu seme?’ ona li pana wawa e ona tan tomo. \n\t35 jan Jesu li sona e ni. ona li lukin e ona. ona li toki e ni: ‘sina sona ala sona e mije lili jan?’ 36 ona li toki e ni: ‘jan lawa o. ona li jan seme? mi o sona e ona.’ 37 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, sina lukin e ona. tenpo ni la, ona li toki tawa sina.’ 38 ona li toki e ni: ‘jan lawa o. mi sona.’ ona li sewi e ona. 39 jan Jesu li toki e ni: ‘mi tawa ma ni tan ni: mi o kipisi lawa. jan pi lukin ala o lukin. jan lukin o kama lukin ala.’ 40 jan Palise mute pi lon poka ona li kute e ni. ona li toki e ni: ‘mi jan pi lukin ala kin anu seme?’ 41 jan Jesu li toki e ni: ‘sina ken ala lukin la, sina pali ike ala. taso sina toki e ni: “mi lukin.” tan ni la, ike sina li awen.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka\n\n‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li tawa tomo pi soweli len kepeken ala lupa la, jan ni li jan ike, li jan lanpan. 2 taso jan li tawa kepeken lupa la, jan ni li jan pi soweli len. 3 jan lupa li open e lupa tawa ona. soweli len li kute e kalama uta ona. ona li toki tawa soweli len kepeken nimi ona. ona li lawa e ona. 4 nanpa wan la, ona li tawa. soweli len li tawa monsi ona, tan ni: soweli len li sona e kalama uta ona. 5 taso soweli len li sona ala e jan la, soweli len li tawa ala lon monsi ona. taso soweli len li tawa jasima ona, tan ni: soweli len li sona ala e kalama uta ona.’ \n\t6 jan Jesu li toki e toki ni tawa ona mute. taso ona li sona ala e toki ni. 7 tan ni la, jan Jesu li toki e ni tawa ona kin: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: mi lupa pi soweli len. 8 tenpo pini la, jan ale kama li jan ike, li jan lanpan. taso soweli len li kute ala e ona. 9 mi lupa. jan li tawa insa kepeken mi la, jan ni li pona. tenpo kama la, jan ni li tawa insa, li tawa weka, li lukin e ma soweli. 10 jan lanpan li kama tan ni: ona li wile lanpan, li wile moli, li wile pakala. mi kama tan ni: ona mute o jo e kon ale. \n\t11 ‘mi jan pona pi soweli len. jan pona pi soweli len li pana anpa e kon ona tawa soweli len. 12 ante la, jan pali li jan ala pi soweli len li jo ala e soweli len li lukin e soweli alasa la, jan ni li weka. tan ni la, soweli alasa li lanpan e soweli len. 13 tawa ni la, jan ni li jan pali taso. soweli len li suli ala tawa ona. 14 mi jan pona pi soweli len. mi sona e ona mi. ona mi li sona e mi. 15 mama mije li sona e mi la, mi sona e mama mije. mi pana anpa e kon mi tawa soweli len. 16 kin la, mi jo e soweli len namako. ona li lon ma soweli ante. mi o lawa e ona. tenpo kama la, ona li kute e kalama uta mi. tenpo kama la, kulupu wan pi soweli len li lon, li jo e jan wan pi soweli len. 17 tan ni la, mama mije li olin e mi. tawa ni la, mi pana anpa e kon mi la, mi kama jo sin e ona. 18 jan ala li kama jo e ona tan mi. mi pana anpa e ona tan mi. mi jo e lawa ni: mi ken pana anpa e kon mi. mi jo e lawa ni kin: mi ken kama jo sin e kon mi. mama mije mi li pana e lawa ni tawa mi.’ \n\t19 tan toki ni la, jan Juta mute li utala. 20 jan mute li toki e ni: ‘ona li jo e kon ike. ona li nasa. sina kute e ona tan seme?’ 21 jan ante li toki e ni: ‘kon toki ni li kama ala tan kon ike. kon ike li ken ala open e oko jan pi lukin ala.’ \n\t22 tenpo ni la, tenpo sewi pana pi kulupu Juta li lon ma tomo Jelusalen. tenpo lete li lon. 23 jan Jesu li tawa tomo sewi. ona li lon lupa Solomon. 24 jan Juta mute li kama. ona li toki e ni: ‘tenpo seme la, sina awen ala? sina jan pi ko sewi la, o toki tawa mi.’ 25 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki tawa sina. sina sona ala. mi pali e pali kepeken nimi pi mama mije mi. mi la, pali ni li toki. 26 taso sina sona ala, tan ni: sina lon ala kulupu soweli len mi. soweli len mi li kute e kalama uta mi. mi sona e ona. ona li tawa monsi mi. 28 mi pana e kon pi tenpo ale tawa ona. tenpo ala la, ona li moli. tenpo ala la, jan li lanpan e ona tan luka mi. 29 mama mije mi li pana e ona tawa mi. ale li wawa la, mama mije li wawa mute. jan ala li ken lanpan e soweli len tan luka pi mama mije. 30 mi en mama mije li wan.’ \n\t31 tan ni la, jan Juta mute li kama jo e kiwen. ona li wile pana wawa e kiwen tawa jan Jesu. 32 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi pali e pali mute pi mama mije. sina lukin e ona. sina wile pana wawa e kiwen tawa mi tan pali seme?’ 33 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi pana wawa e kiwen tan ala pali pona, tan toki ike. sina jan taso. taso sina toki e ni: sina sewi.’ 34 jan Jesu li toki e ni: ‘lipu sewi sina la, sitelen li lon: “mi toki e ni: sina sewi.” 35 ona li toki e ni: toki sewi li kama tawa jan la, jan ni li sewi. jan ala li ken pakala e sitelen. 36 tenpo pini la, mama mije li sewi mi, li pana e mi tawa ma. sina toki e ni: “sina toki ike,” tan ni: mi toki e ni: “mi mije sewi.” 37 mi pali ala e pali pi mama mije mi la, o sona ala e mi. 38 taso mi pali e ona la, sina sona ala e mi la, o sona e pali. tan ni la, sina o sona e ni: mama mije li lon mi. mi lon mama mije.’ \n\t39 tan ni la, ona mute li alasa sin e jan Jesu. ona mute li wile lanpan e ona. taso jan Jesu li tawa tan luka ona mute. 40 ona li tawa poka ante pi nasin telo Jotan. tenpo pini la, ma ni la, jan Jojane li telo sewi. jan Jesu li awen lon ni. 41 jan mute li kama tawa ona, li toki e ni: ‘jan Jojane li pali ala e sitelen. taso jan ni la, jan Jojane li toki e ijo la, ijo ni li lon.’ 42 jan mute li sona e jan Jesu lon ni.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka wan\n\njan wan li lon ma Petani. ona li pilin jaki. nimi ona li Lasalo. jan Mawin en jan Mawa li lon ma tomo ona. jan Mawa li sama jan Mawin. 2 (tenpo ante la, jan Mawin li pana e ko pi kon pona tawa jan Jesu. ona li len e noka pi jan Jesu kepeken linja lawa ona.) jan Lasalo li sama jan Mawin, li pilin jaki. 3 tan ni la, jan Mawin en jan Mawa li pana e toki tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o lukin a\\! ona pi olin sina li pilin jaki.’ \n\t4 jan Jesu li kute e ni. ona li toki e ni: ‘jan Lasalo li pilin jaki tawa ala e moli. ona li pilin jaki tawa wawa sewi. tan ni la, mije lili sewi o wawa.’ \n\t5 jan Jesu li olin e jan Mawa e jan sama ona e jan Lasalo. 6 jan Jesu li sona e pilin jaki pi jan Lasalo la, tenpo suno tu la, ona li awen. 7 ni li pini la, jan Jesu li toki e ni tawa jan kute ona: ‘mi mute o tawa sin lon ma Juta.’ 8 jan kute li toki e ni: ‘jan Lapi o\\! tenpo ni la, jan Juta mute li alasa pana wawa e kiwen tawa sina. sina tawa ala tawa ni?’ 9 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo suno la, tenpo luka luka tu li lon anu seme? tenpo suno la, jan li tawa la, jan ni li tawa pakala ala. jan ni li lukin e suno pi ma ni. 10 taso, tenpo pimeja la, jan li tawa la, jan ni li tawa pakala. suno li lon ala ona.’ \n\t11 toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Lasalo li jan pona mi, li lape. taso mi tawa. tan ni la, ona o lape ala.’ 12 jan kute li toki e ni: ‘jan lawa o. ona li lape la, tenpo kama la, ona li pilin jaki ala.’ 13 taso kon toki pi jan Jesu li ni: moli ona. taso jan kute li pilin e ni: lape la, jan Jesu li toki. 14 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, jan Lasalo li moli. 15 sina la, mi pilin pona. tawa ni la, sina o sona, tan ni: mi lon ala jan Lasalo. taso mi mute o tawa ona.’ 16 jan kute wan li lon. nimi ona li Toma Sisimu. ona li toki e ni tawa jan kute ante: ‘mi mute kin o tawa, tawa ni: mi mute kin o moli.’ \n\t17 jan Jesu li kama la, tenpo suno tu tu pini la, jan Lasalo li lon lupa moli. 18 ma Petani li lon poka pi ma tomo Jelusalen. 19 tan ni la, jan Juta mute li kama. jan Lasalo la, ona li wile toki pona tawa jan Mawa tawa jan Mawin. 20 jan Mawa li kute e ni: jan Jesu li kama. tan ni la, ona li tawa jan Jesu. taso jan Mawin li awen lon tomo. 21 jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o. sina lon ni la, jan sama mi li moli ala. 22 taso mi sona e ni: sina wile e ijo la, sewi li pana e ijo ni tawa sina.’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo kama la, jan sama sina li sewi sin.’ 24 jan Mawa li toki e ni: ‘mi sona e ni: tenpo nanpa pini la, ona li sewi lon jan ale.’ 25 jan Jesu li toki e ni: ‘mi kon. mi kon sin. jan pi sona mi li moli la, tenpo kama la, ona li kon. 26 jan li lon mi li sona e mi la, tenpo ala la, jan ni li moli. sina sona ala sona e ni?’ 27 jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o, mi sona e ni: sina jan pi ko sewi. sina mije lili sewi. sina kama tawa ma.’ 28 toki ni li pini la, jan Mawa li weka. ona li toki e ni tawa jan Mawin: ‘jan pi pana sona li lon ni. ona li wile toki tawa sina.’ 29 jan Mawin li kute e ni. ona li sewi, li kama tawa jan Jesu. 30 tenpo ni la, jan Jesu li kama ala tawa ma tomo. ona li awen lon ma ni: tenpo pini la, ona li toki tawa jan Mawa lon ni. 31 jan Juta mute li lon tomo lon jan Mawa. ona li lukin e weka pi jan Mawa. ona li tawa monsi pi jan Mawa. ona li pilin e ni: jan Mawa li wile tawa lupa moli, li wile pana e telo oko. \n\t32 jan Mawin li kama lon jan Jesu. ona li lukin e jan Jesu la, ona li anpa lon noka pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o a\\! sina lon ni la, jan sama mi li moli ala.’ 33 jan Jesu li lukin e telo oko ona, e telo oko pi jan Juta mute. jan Jesu li lukin e ni la, ona li pilin mute mute. ona li pilin ike. 34 ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, sina pana e ona lon seme?’ jan Mawin en jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o kama. o lukin.’ 35 jan Jesu li pana e telo oko. 36 tan ni la, jan Juta li toki e ni: ‘o lukin\\! ona li olin e ona a\\!’ 37 taso, jan Juta ante li toki e ni: ‘jan ni li open e oko jan pi lukin ala. taso ona li ken ala pali e ni: jan ni o moli ala.’ \n\t38 sin la, jan Jesu li pilin mute mute. ona li kama lon lupa moli. lupa moli li lupa ma. kiwen li lon poka lupa ma. 39 jan Jesu li toki e ni: ‘o weka e kiwen.’ jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o a\\! tenpo ni la, ona li pana e kon pi jaki mute. tawa ni la, tenpo suno tu tu li pini.’ 40 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki ala toki e ni tawa sina: “sina sona la, tenpo kama la, sina lukin e wawa sewi”?’ \n\t41 tan ni la, ona mute li weka e kiwen. ni li pini la, jan Jesu li sewi e oko ona. ona li toki e ni: ‘mama mije o, pona a\\! tawa ni la, sina kute e mi. 42 mi sona e ni: tenpo ale la, sina kute e mi. taso mi toki tan ni: jan mute ni o sona e ni: sina pana e mi.’ \n\t43 toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni, kepeken kalama uta suli: ‘jan Lasalo o\\! o kama a\\!’ 44 jan moli li kama. linja len li lon noka ona, lon luka ona, lon lawa ona. jan Jesu li toki e ni tawa ona mute: ‘o weka e linja len, tawa ni: ona li ken tawa.’ \n\t45 tenpo pini la, jan Juta mute li kama lon jan Mawin. ona li lukin e pali pi jan Jesu. ona mute li sona e ona. 46 taso, jan ante li tawa jan Palise mute. pali pi jan Jesu la, ona li toki. 47 tan ni la, jan sewi mute en jan Palise mute li pali e kulupu lawa. ona li toki e ni: ‘mi o pali e seme? jan ni li pali e sitelen mute. 48 mi pali ala la, jan ale li sona e ona. ni pini la, jan Loma li weka e ma mi e kulupu mi.’ \n\t49 taso jan sewi lawa li lon. nimi ona li Kajapa. ona li toki e ni: ‘sina sona e ala a\\! 50 sina sona ala e ni: jan wan li moli la, ni li ike lili. kulupu ale li moli la, ni li ike suli.’ 51 ona li toki e ni tan ala ona. ona li toki e ni tan ni: tenpo sike ni la, ona li jan sewi lawa. tan ni la, ona li toki sewi e ni: tenpo kama la, jan Jesu li moli tawa kulupu. 52 namako la, ona li moli tawa ni: jan lili sewi weka o kama wan. 53 tenpo ni la, ona mute li wile moli e jan Jesu. 54 tan ni la, jan Jesu li tawa ala lon ma pi jan Juta mute. ona li weka tan ni. ona li tawa poka ma pi jan ala, lon ma tomo Epawin. ona en jan kute ona li awen lon ni. \n\t55 tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan mute li tawa ma tomo Jelusalen. ona li wile telo e ona. 56 ona li alasa e jan Jesu. lon tomo sewi la, ona li toki e ni: ‘sina pilin e seme? ona li kama ala kama?’ 57 tenpo pini la, jan sewi mute en jan Palise mute li lawa e ni: jan li sona e ma pi jan Jesu la, jan ni o toki e ni. ona mute li wile lanpan e jan Jesu.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka tu\n\ntenpo suno luka wan kama la, tenpo sewi suli li lon. jan Jesu li kama tawa ma Petani. jan Lasalo li lon ni. tenpo pini la, jan Jesu li sewi ona tan moli. 2 ona mute li pana e moku tawa jan Jesu. jan Mawa li pali. jan Lasalo li supa lon jan Jesu. 3 jan Mawin li jo e ko pi kon pona pi mani mute. ona li pana e ona tawa noka pi jan Jesu. ona li len e noka pi jan Jesu kepeken linja lawa ona. kon ko li lon tomo. 4 jan kute wan pi jan Jesu li lon. nimi ona li Jutasu Ikawijote. tenpo kama la, ona li pali ike tawa jan Jesu. ona li toki e ni: 5 ‘ona li esun ala e ko ni tan seme? ken la, ona li pana e mani mute tawa jan pi mani ala.’ 6 (ona li toki e ni tan ala ni: ona li olin e jan pi mani ala. ona li jan lanpan. ona li jo e poki mani. ona li lanpan e mani tan poki mani.) 7 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘o ken e ona a\\! ona li jo e ko pi kon pona tawa tenpo suno kama. tenpo suno ni la, ona li pana e mi lon ma. 8 tenpo ale la, sina jo e jan pi mani ala. tenpo ale ala la, sina jo e mi.’ \n\t9 jan Juta mute li sona e ni: jan Jesu li lon ni. ona li kama tan ni: ona li wile lukin e jan Jesu e jan Lasalo kin. (tenpo pini la, jan Jesu li sewi e jan Lasalo tan moli.) 10 taso jan sewi lawa li alasa moli e jan Lasalo. 11 tawa ni la, jan Juta mute li sona e jan Jesu tan jan Lasalo. \n\t12 tenpo suno kama la, jan mute li kute e ni: jan Jesu li kama lon ma tomo Jelusalen. 13 ona mute li kama jo e palisa tan kasi suli. ona li tawa jan Jesu. ona li toki e ni, kepeken kalama uta suli: ‘a Osana\\! o sewi e ona kama pi nimi sewi\\! kin la, jan lawa pi kulupu Isala\\!’ 14 jan Jesu li lukin e soweli tawa pi majuna ala. jan Jesu li awen lon monsi lon ona. tawa ni la, sitelen li lon la, 15 ‘meli lili pi kulupu Sijon o monsuta ala. o lukin a\\! jan lawa sina li kama. ona li awen lon monsi lon soweli tawa pi majuna ala.’ \n\t16 (open la, jan kute pi jan Jesu li sona ala e ni. tenpo kama la, jan Jesu li sewi. tenpo ni la, ona li awen sona e sitelen.) \n\t17 tenpo pini la, jan Jesu li toki tawa jan Lasalo tan lupa moli, li sewi e jan Lasalo. jan mute li lukin e ni. ni la, jan mute ni li awen toki. 18 kin la, jan mute li sona e sitelen pi jan Jesu. ona li lukin e jan Jesu. 19 tan ni la, jan Palise mute li toki e ni: ‘o lukin. sina ken ala pali. o lukin a\\! ma ale li tawa monsi ona.’ \n\t20 jan Elena mute li kama. ona li wile toki sewi. 21 ona li kama lon jan Pilipo. jan Pilipo li kama tan ma tomo Pesata, lon ma Kalili. jan Elena mute li toki e ni: ‘jan lawa o. mi wile lukin e jan Jesu.’ 22 jan Pilipo li kama, li toki tawa jan Anteja. jan Pilipo en jan Anteja li kama, li toki tawa jan Jesu. 23 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo li kama. tenpo ni la, mije lili jan o sewi. 24 lon la, lon la, mi toki tawa sina: sike kasi li anpa ala lon ma li moli ala la, ona taso li awen. taso, ona li moli la, ona li pana e kili mute. 25 jan li olin e kon ona la, jan ni li weka e kon ona. kon li ike tawa jan lon ma ni la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. 26 jan li pali tawa mi la, jan ni o tawa monsi mi. jan pali mi li lon mi. 27 jan li pali tawa mi la, tenpo kama la, mama mije li sewi e jan ni. 28 kon mi li pilin ike. mi toki e seme? mama mije o pana e pona tawa mi tan tenpo ni. taso tan ni la, mi kama tawa tenpo ni. 28 mama mije o sewi e nimi sina.’ \n\tkalama li kama tan sewi. ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi sewi e ona. tenpo kama la, mi sewi sin e ona.’ \n\t29 jan mute li kute e ni. ona li toki e ni: ‘kon wawa li lon.’ jan ante li toki e ni: ‘kon toki li toki tawa ona.’ 30 jan Jesu li toki e ni: ‘kalama li kama tawa ala mi. ona li kama tawa sina. 31 ma la, kipisi lawa li ni: tenpo kama la, jan lawa pi ma ni li weka. 32 mi sewi tan ma la, mi kama jo e ale tawa mi.’ 33 kon pi toki ona li moli ona. \n\t34 jan mute li toki e ni: ‘lipu lawa li toki e ni: jan pi ko sewi li awen lon tenpo ale. sina toki e ni tan seme: “mije lili jan o sewi”? jan seme li mije lili jan ni?’ \n\t35 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo lili la, suno li lon sina. sina jo e suno la, o tawa. tan ni la, pimeja o anpa ala e sina. jan li tawa pimeja la, jan ni li sona ala ni: ona li tawa seme? 36 sina jo e suno la, o sona e suno. tan ni la, sina o kama mije lili suno.’ \n\tjan Jesu li toki e ijo ni. toki ni li pini la, ona li weka. tan ni la, ona mute li ken ala lukin e ona. 37 jan Jesu li pali e sitelen mute. taso jan mute li sona ala e ona. 38 tan ni la, toki pi jan toki sewi Esajo li lon: ‘jan lawa o\\! jan seme li sona e toki mi? kin la, jan seme li lukin e luka pi jan lawa?’ 39 tan ni la, ona mute li ken ala sona. tawa ni la, jan Esajo li toki e ni: 40 ‘oko pi ona mute li ken ala lukin, tan ona. sinpin pi ona mute li kama kiwen, tan ona. tan ni la, ona mute li ken ala lukin kepeken oko, li ken ala sona kepeken sinpin. ona mute li ken ala ante tawa ni: mi pona e ona.’ 41 jan Esajo li toki e ni tan ni: ona li lukin e wawa ona. ona la, jan Esajo li toki. 42 taso jan lawa mute li sona e jan Jesu. taso ona li toki ala, tan ni: ona li monsuta e jan Palise. ona li wile ala weka e tomo pi sona sewi. 43 ona li olin lili e wawa sewi la, ona li olin suli e wawa jan. \n\t44 jan Jesu li toki e ni, kepeken e kalama uta suli: ‘jan li sona e mi la, jan ni li sona ala e mi. jan ni li sona e ona pi pana mi. 45 jan li lukin e mi la, jan ni li lukin e ona pi pana mi. 46 mi suno. mi kama lon ma, tawa ni: jan li sona e mi la, jan ni li awen ala lon pimeja. 47 jan li kute e kon toki mi li awen ala e kon toki mi la, mi kipisi lawa ala e jan ni. mi kama ala tawa ni: mi wile kipisi lawa e ma. mi kama tawa ni: mi wile pona e ma. 48 jan li jo ala e mi li jo ala e kon toki mi la, ijo wan li kipisi lawa e jan ni. tenpo nanpa pini la, toki mi li kipisi lawa e ona. 49 tawa ni la: mi toki tan ala mi. mama mije li pana e mi. ona li pana e lawa tawa mi. tan ni la, mi o toki. 50 mi sona e ni: lawa ona li kon pi tenpo ale. tan ni la, mama mije li toki e ijo tawa mi la, mi toki e ijo ni.’\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka tu wan\n\ntenpo ni la, tenpo sewi suli li kama. jan Jesu li sona e ni: tenpo ona li kama. tenpo kama la, ona li weka tan ma. ona li tawa mama mije. tenpo ale la, ona li olin e jan lon ma. \n\t2 ona mute li moku. kon ike li pana e pilin lon sinpin pi jan Jutasu Ikawijote. pilin ni la, jan Jutasu o pali ike tawa jan Jesu. 3 jan Jesu li sona e ni: mama mije li pana e ale tawa luka ona. kin la, ona li sona e ni: ona li kama tan sewi, li tawa sewi. 4 ona li sewi tan moku. ona li pana anpa e len ona. ona li kama jo e len pi weka telo. ona li pana e ona lon sijelo ona. 5 ni li pini la, ona li pana e telo lon poki telo. ona li kama telo e noka pi jan kute. ona li len e ona kepeken len pi weka telo. \n\t6 jan Jesu li kama tawa jan Simon Petulo. jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o. sina telo e noka mi anu seme a?’ 7 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, sina sona ala e pali mi. taso, ijo ni li pini la, sina sona.’ 8 jan Petulo li toki e ni: ‘ala a\\! tenpo ala la, sina telo e noka mi.’ jan Jesu li toki e ni: ‘mi telo ala e sina la, sina lon ala mi.’ 9 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o telo e noka mi e luka mi e lawa mi kin a\\!’ 10 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li telo la, jan ni o telo e noka taso. jan ni li jaki ala. sina ale li jaki ala. taso, ale ala.’ 11 (ona li sona e ni: jan wan li pali ike tawa ona. tan ni la, ona li toki e ni: ‘sina ale ala li jaki ala.’) \n\t12 tan ni la, ona li telo e noka pi ona mute. ni li pini la, ona li kama jo e len. ona li supa sin. ni li pini la, ona li toki e ni: ‘sina sona ala sona e pali mi tawa sina? 13 sina toki e ni tawa mi: “jan pi pana sona o”. sina toki e ni kin: ‘jan lawa o”. ni li lon. mi a jan pi pana sona. mi a jan lawa. 14 tan ni la, jan lawa pi pana sona li telo e noka sina la, sina o telo e noka pi sina mute. 15 mi pana e lawa tawa sina. mi pali e ijo tawa sina la, sina o pali e ijo ni. 16 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan pali li wawa lili la, jan lawa li wawa suli. jan toki li wawa lili la, jan pana li wawa suli. 17 sina sona e ijo ni la, sina pali e ijo ni la, sina pona. \n\t18 ‘sina ale ala la mi toki. mi sona e jan pi wile mi. taso sitelen li lon: “jan moku pi pan mi li sewi e noka ona tawa mi.” 19 tenpo ni la, ijo ni la mi toki tawa sina. tenpo kama la, ijo ni li lon. tan ni la, sina sona e mi. 20 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama jo e ona pi pana mi la, jan ni li kama jo e mi. jan li kama jo e mi la, jan ni li kama jo e ona pi pana mi.’ \n\t21 toki ni li pini la, jan Jesu li pilin ike mute lon kon. ona li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, jan wan sina li pali ike tawa mi.’ 22 jan kute li lukin e jan kute ante. ona mute li sona ala e ni: jan seme la jan Jesu li toki? 23 jan kute wan li supa lon sinpin pi jan Jesu. jan Jesu li olin mute e jan kute ni. 24 jan Simon Petulo li tawa lawa tawa jan kute ni. ona li toki e ni: ‘o toki tawa jan Jesu. jan seme la ona li toki?’ 25 tan ni la, jan ante supa lon sinpin pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o, jan seme?’ 26 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pana e moku lili lon ko moku. ni li pini la, mi pana e moku lili tawa jan.’ ona li pana e moku lili lon ko moku. ona li pana e moku lili tawa jan Jutasu, mije lili pi jan Simon Ikawijote. 27 jan Jutasu li moku e moku lili. kin la, kon Satan li tawa ona. jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘o pali kepeken tenpo lili.’ 28 jan kute ante li sona ala e ni. 29 jan Jutasu li jo e poki mani. tan ni la, jan kute mute li pilin e ni: jan Jesu li toki e ni: ‘o esun e ijo tawa moku,’ anu ni: ‘o pana e ijo tawa jan pi mani ala.’ 30 moku lili li pini la, jan Jutasu li weka. tenpo pimeja li lon. \n\t31 tawa pi jan Jutasa li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, mije lili jan li sewi. sewi li sewi lon ona. 32 sewi li sewi lon ona la, sewi li sewi e ona lon ona. 33 jan lili o\\! tenpo lili la, mi lon sina. tenpo kama la, sina alasa e mi. tenpo pini la, mi toki e ni tawa jan Juta mute: “sina ken ala tawa ma pi tawa mi.” tenpo ni la, mi toki e ni tawa sina kin. 34 mi pana e lawa sin tawa sina. o olin e sina mute. mi olin e sina la, o olin e sina mute. 35 tan ni la, sina olin e sina mute la, jan ante li sona e ni: sina jan kute mi.’ \n\t36 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina tawa seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘ma pi tawa mi la, sina ken ala tawa ni. taso tenpo kama la, sina tawa.’ 37 jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, mi ken ala tawa tan seme? mi wile pana anpa e kon mi tawa sina.’ 38 jan Jesu li toki e ni: ‘sina wile ala wile pana anpa e kon sina tawa mi? lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, tenpo tu wan la, mi la, sina toki e ni: “ala”. ni li pini la, waso mije li mu.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka tu tu\n\n‘o pilin ala ike. sina sona e sewi. o sona e mi kin. 2 tomo pi mama mije mi li jo e tomo mute. ni li lon ala la, mi toki e ni tawa sina. mi tawa. mi pali e ma tawa sina. 3 mi pali e tomo ma sina la, mi kama sin. tenpo kama la, mi kama jo e sina lon mi. tan ni la, sina lon mi. 4 sina sona e nasin tawa ma pi tawa mi.’ \n\t5 jan Toma li toki e ni: ‘jan lawa o, mi sona ala e ni: sina tawa seme? mi sona e nasin tan seme?’ 6 jan Jesu li toki e ni: ‘mi nasin. mi lon. mi kon. mi ala la, jan ala li kama tawa mama mije. 7 sina sona e mi e mama mije mi la, sina sona. tenpo ni la, sina sona e ona. sina lukin e ona.’ \n\t8 jan Pilipo li toki e ni: ‘jan lawa o pana lukin e mama mije tawa mi. mi wile e ni taso.’ 9 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo mute la, mi lon sina. jan Pilipo o, sina sona ala sona e mi? jan li lukin e mi la, jan ni li lukin e mama mije. sina toki e ni tan seme: “o pana lukin e mama mije tawa mi”? 10 sina sona ala sona e ni: mi lon mama mije? sina sona ala sona e ni: mama mije li lon mi? mi toki e kon toki mi tan ala mi. mama mije li lon mi. ona li pali e pali ona. 11 o sona e ni: mi lon mama mije. mama mije li lon mi. pali la, o sona. 12 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li sona e mi la, jan ni li pali e pali sama mi. pali mi li wawa la, pali ona li wawa mute. tawa ni la, mi tawa mama mije. 13 sina wile e ijo lon nimi mi la, mi pali e ijo ni, tawa ni: mama mije o sewi lon mije lili. 14 sina wile e ijo la, sina toki tawa mi lon nimi mi la, mi pali e ijo ni. \n\t15 ‘sina olin e mi la, o pali e lawa mi. 16 mi toki tawa mama mije. tenpo kama la, mama mije li pana e wan pi pana pona tawa sina. tenpo ale la, ona li lon sina. 17 ona li kon lon. ma li ken ala kama jo e ona, tan ni: ma li lukin ala e ona. ma li sona ala e ona. taso sina sona e ona, tan ni: ona li lon sina. tenpo kama la, ona li lon insa sina. \n\t18 ‘mi tawa. taso tenpo kama la, sina jan ala pi mama ala mi kama tawa sina. 19 tenpo kama lili la, ma li lukin ala e mi. taso sina lukin e mi. mi lon la, sina lon kin. 20 tenpo ni la, sina sona e ni: mi lon mama mije mi. sina lon mi. mi lon sina. 21 jan li pali e lawa mi la, jan ni li olin e mi. jan li olin e mi la, mama mije mi li olin e jan ni. mi olin e jan ni. mi pana lukin e mi tawa jan ni.’ \n\t22 jan Jutasu (Ikawijote ala) li toki e ni: ‘jan lawa o, sina pana lukin e sina tawa mi. taso sina pana lukin ala e sina tawa ma. tan seme?’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li olin e mi la, jan ni li awen e toki mi. mama mije mi li olin e jan ni. mi mute li kama tawa jan ni. mi mute li pali e tomo lon jan ni. 24 jan li olin ala e mi la, jan ni li awen ala e toki mi. sina kute e toki. toki ni li toki mi ala, li toki pi mama mije pi pana mi. \n\t25 ‘mi awen lon sina la, mi toki e ijo ni tawa sina. 26 wan pi pana pona li kon sewi. tenpo kama la, mama mije li pana e ona lon nimi mi. ale la, ona li pana e sona tawa sina. tan ona la, sina awen sona e toki mi ale. 27 pona li awen lon sina. mi pana e pona mi tawa sina. pana mi li sama ala pana ma. o pilin ala ike. o monsuta ala. 28 tenpo pini la, sina kute e ni: mi toki e ni: “mi tawa. mi kama tawa sina.” sina olin e mi la, sina pilin pona tan ni: mi tawa mama mije. tawa ni la, mi wawa la, mama mije li wawa mute. 29 tenpo ni la, mi toki e ni tawa sina. tenpo kama la, ni li lon. sina sona. \n\t30 ‘tenpo ni la, tenpo lili la, mi toki tawa sina. tawa ni la, jan lawa pi ma ni li kama tawa mi. ona li jo e ala lon mi. 31 taso ma o sona e ni: mi olin e mama mije. tan ni la, mama mije li lawa e mi. tan ni la, mi pali e lawa ona. o sewi\\! mi mute o tawa\\!\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka luka\n\n‘mi kasi lon pi kili lili. mama mije mi li jan kasi pi kili lili. 2 palisa li lon mi li jo ala e kili la, mama mije li weka e palisa ni. palisa li lon mi li jo e kili la, mama mije li kipisi e palisa ni, tawa ni: ona li jo e kili mute. 3 tenpo ni la, sina jaki ala tan toki mi. 4 o awen lon mi. mi awen lon sina. palisa li awen ala lon kasi pi kili lili la, palisa ni li jo ala e kili. sama la, sina awen ala lon mi la, sina jo ala e kili. 5 mi kasi pi kili lili. sina palisa. jan li awen lon mi la, mi awen lon ona la, jan ni li jo e kili mute. sina jo ala e mi la, sina ken ala pali. 6 jan li awen ala lon mi la, jan ni li weka, sama palisa. ona mute li kama jo e ona, li pana e ona lon seli. 7 sina awen lon mi la, wawa toki mi li awen lon sina la, sina wile e ijo la, ijo ni li lon. 8 ni li sewi e mama mije mi: sina jo e kili mute. tan ni la, sina jan kute mi. \n\t9 ‘mama mije li olin e mi la, mi kin li olin e sina. o awen lon olin mi. 10 sina awen e lawa mi la, sina awen lon olin mi. sama la, mi awen e lawa pi mama mije mi. mi awen lon olin ona. 11 mi toki e ni tawa sina tawa ni: pilin pona mi o lon sina. pilin pona sina o lon. \n\t12 ‘lawa mi li ni: sina o olin e sina mute, sama olin mi tawa sina. 13 olin nanpa wan li ni: jan li pana anpa e kon ona tawa jan pona ona. 14 sina pali e lawa mi la, sina jan pona mi. 15 tenpo ni la, mi toki ala e ni: “sina jan pali mi.” tawa ni la, jan pali li sona ala e pali pi jan lawa ona. taso, mi toki e ni: “sina jan pona mi.” tawa ni la, mi kute e ijo tan mama mije la, mi pana sona e ijo ni tawa sina. 16 sina wile ala e mi. mi wile e sina. mi wile e ni: sina o tawa o jo e kili. kili sina o awen. tan ni la, sina wile e ijo tan mama mije lon nimi mi la, mama mije li pana e ijo ni tawa sina. 17 mi lawa e sina: o olin e sina mute. \n\t18 ‘sina ike tawa ma la, o sona e ni: open la, mi ike tawa ma. 19 sina kama tan ma la, ma li olin e sina. taso, sina kama ala tan ma. mi wile e sina tan ma. tan ni la, sina ike tawa ma. \n\t20 ‘o awen sona e toki mi: “jan pali li wawa lili la, jan lawa ona li wawa mute.” ona mute li pali ike tawa mi la, ona li pali ike tawa sina kin. ona mute li awen e toki mi la, ona li awen e toki sina kin. 21 tenpo kama la, ona mute li pali e ijo ale tawa sina, tan mi. ona li sona ala e ona pi pana mi. 22 mi toki ala tawa ona la, ona li pali ike ala. taso, ona li jo ala e toki pi weka ike. 23 mi ike tawa jan la, mama mije mi li ike tawa jan ni. 24 tenpo pini la, mi pali e pali sin tawa ona mute. mi pali ala e ni la, ona mute li pali ike ala. taso, ona li lukin e mi e mama mije mi. mi en mama mije mi li ike tawa ona. 25 taso lipu lawa ona li sitelen: “mi ike tawa ona mute, tan ala.” \n\t26 ‘tenpo kama la, wan pi pana pona li kama. ona li kon lon. mi pana e ona tawa sina tan mama mije. ona li tawa tan mama mije. mi la, ona li toki. 27 kin la, sina toki, tan ni: tenpo open la, sina lon mi.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka luka wan\n\n‘mi toki e ni tawa sina tawa ni: sina awen. 2 tenpo kama la, ona mute li weka e sina tan tomo pi sona sewi. tenpo kama la, jan ale li pilin e ni: sewi li wile e ni: jan ale o moli e sina. 3 ona mute li pali e ijo ni tan ni: ona li sona ala e mi e mama mije. 4 mi toki e ni tawa sina tawa ni: tenpo ni kama la, sina awen sona e toki mi. tenpo pini la, mi toki ala e ni, tan ni: mi lon sina. \n\t5 ‘tenpo ni la, mi tawa ona pi pana mi. taso sina toki ala e ni: “sina tawa seme?” 6 taso mi toki e ijo ni tawa sina la, sina pilin ike. 7 taso mi toki e lon tawa sina. mi weka la, ni li pona tawa sina. mi weka ala la, wan pi pana pona li kama ala tawa sina. taso, mi weka la, mi pana e ona tawa sina. 8 tenpo kama la, ona li kama. ike la, pona la, kipisi lawa la, ona li toki ike tawa ma. 9 ike la, ona mute li sona ala e mi. 10 pona la, mi weka tawa mama mije. sina lukin ala e mi. 11 kipisi lawa la, ona li kipisi lawa e jan lawa pi ma ni. \n\t12 ‘mi wile toki e ijo mute tawa sina. taso tenpo ni la, sina ken ala jo e ijo ni. 13 kon lon li kama la, ona li tawa lon e sina ale. ona li toki ala tan ona. ona li kute e ijo la, ona li toki e ijo ni. ijo kama la, ona li toki tawa sina. 14 tenpo kama la, ona li sewi e mi. ona li pana e ijo mi. ona li pana lukin e ijo ni tawa sina. 15 mama mije li jo e ijo la, mi jo e ijo ni. tan ni la, mi toki e ni: “ona li pana e ijo mi. ona li pana lukin e ijo ni tawa sina.” \n\t16 ‘tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili sin la, sina lukin e mi. tawa ni la, mi tawa mama mije.’ \n\t17 tan ni la, jan kute li toki e ni: ‘ona li toki e seme? “tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili kin la, sina lukin e mi. tawa ni la, mi tawa mama mije”?’ 18 ona li toki e ni: ‘ona li toki e seme? “tenpo lili”? mi sona ala e ni: ona li toki e seme?’ \n\t19 jan Jesu li sona e ni: ona mute li wile toki tawa ona. ona li toki e ni: ‘ni la, sina toki ala toki? mi toki e ni: “tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili sin la, sina lukin e mi.” 20 lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, sina pana e telo oko. taso ma li pilin pona. sina pilin ike. taso pilin sina li kama ante tawa pona. 21 jan lili li kama lon la, mama meli li pilin ike mute. tenpo ona li kama. ni li pini la, ona li awen sona ala e pilin ike. tawa ni la, jan lili li kama lon. ni li pona mute. 22 sama la, tenpo ni la, sina pilin ike. tenpo kama la, mi lukin sin e sina. sina pilin pona. jan ala li ken pakala e pilin pona sina. 23 tenpo kama la, sina wile ala e ijo tan mi. lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina wile e ijo lon nimi mi la, mama mije li pana e ijo ni tawa sina. 24 tenpo pini la, sina wile ala e ijo lon nimi mi. o wile. sina kama jo. tan ni la, sina pilin pona mute. \n\t25 ‘mi toki e ni kepeken toki suli. tenpo kama la, mi toki kepeken ala toki suli. mama mije la, mi toki tawa sina. 26 tenpo kama la, sina wile lon nimi mi. mi toki ala e ni: sina la, mi toki tawa mama mije. 27 tawa ni la, mama mije li olin e sina, tan ni: sina olin e mi. sina sona e ni: mi kama tan sewi. 28 tenpo pini la, mi kama tan mama mije. mi kama lon ma. sin la, mi tawa tan ma. mi tawa mama mije.’ \n\t29 jan kute ona li toki e ni: ‘o lukin a\\! sina toki kepeken ala toki suli. 30 tenpo ni la, mi sona e ni: sina sona e ijo ale. sina wile ala e ni: jan o toki tawa sina. mi sona e ni: sina kama tan sewi.’ \n\t31 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, sina sona ala sona? 32 o lukin\\! tenpo li kama, li lon a\\! tenpo ni la, sina weka. mi taso. taso mi taso ala, tan ni: mama mije li lon mi. 33 mi toki e ijo ni tawa sina. tan ni la, sina ken jo e pona lon mi. sina jo e ijo ike lon ma. taso o monsuta ala a\\! ma li wawa lili la, mi wawa mute.’\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka luka tu\n\ntoki ni pi jan Jesu li pini la, ona li sewi e oko tawa sewi. ona li toki e ni: ‘mama mije o. tenpo li kama. o sewi e mije lili sina, tawa ni: mije lili o sewi e ona. 2 tenpo pini la, sina pana e lawa ale tawa ona. tan ni la, sina pana e jan tawa ona la, ona li pana e kon pi tenpo ale tawa jan ni. 3 kon pi tenpo ale li ni: ona mute li ken sona e sina. sina taso li sewi lon. kin la, ona mute li ken sona e jan Jesu pi pana sina, pi ko sewi. 4 mi sewi e sina lon ma. mi pini e pali pi pana sina. 5 mama mije o sewi e mi kepeken wawa mi. tenpo open la, ma li lon ala la, mi jo e wawa ni lon sina. \n\t6 ‘tenpo pini la, mi pana sona e nimi sina tawa jan. sina pana e jan ni tawa mi tan ma. jan ni li jan sina. sina pana e jan ni tawa mi. jan ni li awen e toki sina. 7 jan ni li sona e ni: sina pana e ijo tawa mi la, ijo ni li tan sina. 8 sina pana e wawa toki tawa mi la, mi pana e wawa toki ni tawa ona mute. ona mute li kama jo e ona. ona mute li sona e ni: mi kama tan sina. ona mute li sona e ni kin: sina pana e mi. 9 ona mute la mi toki. ma ala la, mi toki. ona mute pi pana sina la, mi toki. tawa ni la, ona mute li jan sina. 10 mi jo e ijo la, ijo ni li ijo sina. sina jo e ijo la, ijo ni li ijo mi. mi sewi lon ona. 11 tenpo ni la, mi lon ala ma. taso ona mute li lon ma. mi kama tawa sina. mama mije sewi o awen e ona lon nimi sina. sina pana e nimi ni tawa mi. tan ni la, ona mute li ken wan, sama mi mute. 12 tenpo pini la, mi awen e ona mute lon nimi sina. tan ni la, ona li moli ala. (mije lili pakala taso li ni, tawa ni: sitelen li lon.) \n\t13 taso, tenpo ni la, mi kama tawa sina. mi toki e ijo ni lon ma tawa ni: ona mute li ken jo e pilin pona mi lon ona. 14 mi pana e toki sina tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ike tawa ma. tawa ni la, ona mute li tan ala ma. sama la, mi tan ala ma. 15 mi wile ala e ni: sina kama jo e ona mute tan ma. mi wile e ni: sina pali e ni: ona mute li pilin ala ike. 16 ona mute li tan ala ma. sama la, mi tan ala ma. 17 o sewi e ona mute kepeken lon. toki sina li lon. 18 sina pana e mi tawa ma la, mi pana kin e ona mute tawa ma. 19 mi sewi e mi tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ken sewi kepeken lon. \n\t20 ‘jan ni taso ala la, mi toki. jan ante li sona tan toki ona la, mi toki. 21 tan ni la, jan ale li ken wan. mama mije o, sama la, sina lon mi. kin la, mi lon sina. ona mute li ken lon mi mute. tan ni la, ma li ken sona e ni: sina pana e mi. \n\t22 ‘sina pana e wawa tawa mi la, mi pana e wawa ni tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ken wan. sama la, sina en mi li wan. 23 mi lon ona mute. sina lon mi. tan ni la, ona mute li pona lon wan. tan ni, ma li sona e ni: sina pana e mi. sina olin e ona mute. sama la, sina olin e mi. 24 mama mije o, mi wile e ni: jan mute ni li lon mi. tan ni la, ona mute li ken lukin e wawa mi. sina pana e wawa tawa mi tan ni: tenpo open la, sina olin e mi. \n\t25 ‘mama mije pona o. ma li sona ala e sina. ante la, mi sona e sina. sina pana e jan mute tawa mi. jan mute ni kin li sona e sina. 26 mi pana sona e nimi sina tawa ona mute. tenpo kama la, mi pana sona e nimi sina. tan ni la, olin sina tawa mi la, olin ni li lon ona mute. kin la, mi lon ona mute.’\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka luka tu wan\n\ntoki ni li pini la, jan Jesu en jan kute ona li weka. ona li tawa poka ante pi nasin telo Keton. ma kasi li lon. jan Jesu en jan kute li tawa ma kasi ni. 2 jan Jutasu li pali ike tawa jan Jesu, li sona e ma ni, tan ni: tenpo mute la, jan Jesu en jan kute ona li tawa ni. 3 jan Jutasu li kama jo e jan utala. kin la, ona li kama jo e jan pali pi jan sewi e jan pali pi jan Palise. ona mute li tawa ni. ona mute li jo e ilo suno e ilo utala. \n\t4 jan Jesu li sona e ijo ale pi tawa ona. ona li toki e ni tawa ona mute: ‘sina alasa e jan seme?’ 5 ona mute li toki e ni: ‘jan Jesu, tan ma tomo Nasawa.’ ona li toki e ni: ‘mi lon.’ kin la, jan Jutasu li lon poka pi ona mute. 6 jan Jesu li toki e ni la, ona mute li tawa jasima pi jan Jesu. ona mute li anpa lon ma. 7 tan ni la, kin la, jan Jesu li toki e ni: ‘sina alasa e jan seme?’ ona mute li toki e ni: ‘jan Jesu, tan ma tomo Nasawa.’ 8 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki e ni: “mi lon.” sina alasa e mi la, jan mute ni o ken tawa.’ 9 tawa ni la, tenpo pini la, ona li toki e ni: ‘mi weka ala e ona mute pi pana sina.’ \n\t10 jan Simon Petulo li jo e palisa utala. ona li utala e jan pali pi jan sewi. ona li pakala e kute ona. nimi pi jan pali li Maliko. 11 jan Jesu li toki e ni tawa jan Petulo: ‘o pana e palisa utala lon poki ona. mama mije li pana e poki telo tawa mi. mi moku e ona anu seme?’ \n\t12 jan utala en jan pali pi jan Juta li kama jo e jan Jesu. ona mute li linja e ona. 13 ona mute li pana e ona tawa jan Ana. jan Ana li mama mije meli pi jan Kajapa. tenpo sike ni la, jan Kajapa li jan sewi lawa. 14 tenpo pini la, jan Kajapa li toki e ni tawa jan Juta: ‘jan wan li moli tawa kulupu la, ni li pona.’ \n\t15 jan Petulo en jan kute wan ante li tawa monsi pi jan Jesu. jan sewi lawa li sona e jan kute wan ante. tan ni la, jan kute ni li tawa tomo pi jan sewi lawa, lon poka pi jan Jesu. 16 taso, jan Petulo li awen lon sinpin tomo. tan ni la, jan kute ante li toki tawa jan lupa. ona li pana e jan Petulo lon tomo. 17 jan lupa li toki e ni tawa jan Petulo: ‘sina jan kute pi jan ni anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ 18 jan pali li awen lon poka seli. tawa ni la, lete li lon. jan Petulo kin li awen lon poka seli. \n\t19 jan kute ona la, jan sewi lawa li toki tawa jan Jesu. toki ona kin la, jan sewi lawa li toki tawa jan Jesu. 20 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ale la, mi toki tawa ma. mi pana sona lon tomo pi sona sewi. kin la, mi pana sona lon tomo sewi. jan Juta ale li tawa ni. mi taso la, mi toki ala. 21 sina toki tawa mi tan seme? o toki tawa jan pi kute mi. a\\! ona li sona e toki mi.’ \n\t22 toki ona li pini la, jan utala li utala e jan Jesu kepeken luka. ona li toki e ni: ‘a ni la, sina toki tawa jan sewi lawa anu seme?’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘mi toki ike la, ike ni la, o toki. mi toki pona la, sina utala e mi tan seme?’ 24 jan Ana li pana e jan Jesu tawa jan Kajapa. \n\t25 tenpo ni la, jan Petulo li awen lon poka seli. jan mute li toki e ni tawa ona: ‘sina jan kute ona anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ 26 jan pali wan li jan sama pi jan Maliko. (tenpo pini la, jan Petulo li pakala e kute ona.) jan pali ni li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi lukin e sina lon ma kasi, lon poka ona, anu seme?’ 27 sin la, jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ ni li pini la, waso mije li mu. \n\t28 ona mute li pana e jan Jesu tan jan Kajapa tawa tomo pi jan lawa. tenpo suno li open. ona mute li tawa ala lon insa tomo pi jan lawa, tan ni: ona li wile ala kama jaki. ona li wile moku e moku pi tenpo sewi suli. 29 tan ni la, jan Pilato li kama tawa ona mute. jan Pilato li toki e ni: ‘sina pana e jan ni tan seme?’ 30 ona mute li toki e ni: ‘jan ni li pali ike ala la, mi pana ala e ona tawa sina.’ 31 jan Pilato li toki e ni: ‘sina o kama jo e ona. o kipisi lawa e ona kepeken lipu lawa sina.’ jan Juta mute li toki e ni: ‘mi o moli e jan ala.’ 32 tan ni la, toki pi jan Jesu li lon. tenpo pini la, moli ona la, jan Jesu li toki. \n\t33 tan ni la, jan Pilato li tawa tomo pi jan lawa. ona li toki e ni tawa jan Jesu: ‘sina jan lawa pi kulupu Juta anu seme?’ 34 jan Jesu li toki e ni: ‘sina toki e ni tan sina anu tan jan ante?’ 35 jan Pilato li toki e ni: ‘mi jan Juta ala. kulupu sina en jan sewi lawa li pana e sina tawa mi. sina pali e seme?’ \n\t36 jan Jesu li toki e ni: ‘ma mi li lon ala ma ni. ma mi li lon ma ni la, jan pali mi li utala tawa ni: jan Juta li pali ike ala tawa mi. ante la, ma mi li lon ala ma ni.’ 37 jan Pilato li toki e ni: ‘tan ni la, sina jan lawa a\\!’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina toki e ni: mi jan lawa. mi kama lon ma tawa ni: lon la, mi toki. jan li lon lon la, jan ni li kute e kalama uta mi.’ 38 jan Pilato li toki e ni: ‘lon li seme?’ \n\ttoki ni li pini la, jan Pilato li tawa jan Juta. ona li toki e ni: ‘mi lukin e ike ala lon ona. 39 sina jo e lawa ni: tenpo sewi suli la, mi pana e jan wan tawa sina. sina wile ala wile e ni: mi pana e jan lawa pi kulupu Juta tawa sina?’ \n\t40 ona mute li toki e ni: ‘jan ni ala a\\! o pana e jan Pawapa\\!’ jan Pawapa li jan lanpan.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka luka tu tu\n\ntan ni la, jan Pilato li kama jo e jan Jesu. jan utala li utala e jan Jesu. 2 jan utala li pali e len lawa kepeken linja pi kiwen kasi. ona li pana e ona lon lawa pi jan Jesu. ona li pana e len suli pi kule loje laso lon jan Jesu. 3 ona li kama tawa jan Jesu, li toki e ni: ‘jan lawa pi kulupu Juta o\\! toki a\\!’ ona li utala e jan Jesu kepeken luka. \n\t4 jan Pilato li tawa poka tomo. ona li toki e ni: ‘o lukin. mi pana e ona tawa ni: sina sona e ni: mi lukin e ike ala lon ona.’ 5 jan Jesu li tawa. ona li jo e len lawa pi linja kiwen kasi, e len suli pi kule loje laso. jan Pilato li toki e ni: ‘o lukin e jan\\!’ \n\t6 jan sewi lawa en jan pali li lukin e jan Jesu. ona mute li toki e ni: ‘o moli\\! o moli\\!’ jan Pilato li toki e ni: ‘sina o moli e ona\\! mi lukin e ike ala lon ona.’ 7 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi jo e lawa. lawa ni la, ona o moli, tan ni: ona li toki e ni: ona li mije lili sewi.’ \n\t8 jan Pilato li kute e toki ni. ona li monsuta. 9 ona li tawa tomo pi jan lawa. ona li toki e ni tawa jan Jesu: ‘sina tan seme?’ taso jan Jesu li toki ala. 10 jan Pilato li toki e ni: ‘sina toki ala tawa mi anu seme? sina sona ala sona e ni anu seme: mi jo e lawa. mi ken pana e sina. mi ken moli e sina?’ \n\t11 jan Jesu li toki e ni: ‘sewi li pana e lawa tawa sina la, sina jo ala e lawa. tan ni la, jan li pana e mi tawa sina la, jan ni li jo e ike mute mute.’ 12 tan ni la, jan Pilato li wile e ni: jan Jesu o tawa. taso jan Juta mute li toki e ni: ‘jan ni li tawa la, sina ala li jan pona pi jan Kawisa. jan li toki e ni: “mi jan lawa” la, jan ni li toki ike tawa jan Kawisa.’ \n\t13 jan Pilato li kute e toki ni. ona li pana e jan Jesu. ona li awen lon monsi lon supa pi kipisi lawa. (supa ni li lon nasin kiwen. nimi ona li Kapata, kepeken toki Iwisi.) 14 tenpo sewi suli li lon tenpo suno kama. tenpo pi suno sewi li lon. jan Pilato li toki e ni tawa jan Juta: ‘o lukin e jan lawa sina\\!’ 15 ona mute li toki e ni: ‘o weka\\! o weka\\! o moli e ona\\!’ jan Pilato li toki e ni: ‘mi moli e jan lawa sina anu seme?’ jan sewi lawa li toki e ni: ‘jan Kawisa taso li jan lawa mi.’ \n\t16 tan ni la, jan Pilato li pana e jan Jesu tawa ona mute, tawa ni: ona li moli. 17 jan Jesu li jo e palisa suli. ona li tawa ma pi kiwen lawa. (nimi pi ma ni li Kokota, kepeken toki Iwisi.) 18 ona mute li pana e jan Jesu lon palisa suli. kin la, ona li pana e jan tu lon palisa suli, lon poka pi jan Jesu. 19 jan Pilato li pali e sitelen. ona li pana e sitelen lon palisa suli. ona li sitelen e ni: ‘jan Jesu pi ma tomo Nasawa. jan lawa pi kulupu Juta’. 20 jan Juta mute li lukin e sitelen ni. ma pi palisa suli pi jan Jesu li lon poka pi ma tomo. sitelen li kepeken e toki Iwisi, e toki Lasina, e toki Elena. 21 tan ni la, jan sewi lawa li toki e ni tawa jan Pilato: ‘o sitelen ala e ni: “jan lawa pi kulupu Juta”. o sitelen e ni: “ona li toki e ni: ‘mi jan lawa pi kulupu Juta.’”’ 22 jan Pilato li toki e ni: ‘mi sitelen e sitelen mi.’ \n\t23 jan utala li lanpan e len pi jan Jesu. ona li pali e len tawa kipisi tu tu. jan utala ale li kama jo e len wan. kin la, len suli li lon. len suli li jo ala e kipisi. 24 jan utala li toki e ni: ‘mi o kipisi ala e ni. mi o musi tawa ni: jan seme li kama jo e ona?’ tan ni la, sitelen ni li lon: ‘ona mute li kipisi e len mi. ona mute li musi.’ lon la, jan utala li pali e ni. \n\t25 mama meli pi jan Jesu, en meli sama pi mama mije pi jan Jesu, en jan Mawi (meli pi jan Kulopa), en jan Mawi Makalan, li lon poka pi palisa suli ona. 26 jan Jesu li lukin e mama meli ona e jan kute pi olin ona. jan Jesu li toki e ni tawa mama meli ona: ‘meli o lukin e mije lili sina.’ 27 kin la, ona li toki e ni tawa jan kute: ‘o lukin e mama meli sina.’ tenpo ni la, jan kute li kama jo e ona. \n\t28 ni li pini la, jan Jesu li sona e ni: ona li pini e ale. ona li toki e ni: ‘mi wile moku e telo.’ (tawa ni la, sitelen li lon.) 29 poki pi telo nasa kili ike li lon. jan mute li pana e telo nasa kili lon len. ona li pana e len tawa jan Jesu kepeken palisa. 30 jan Jesu li kama jo e telo nasa kili ike. ni li pini la, ona li toki e ni: ‘ona li pini.’ ona li anpa e lawa. ona li pana e kon. \n\t31 jan Juta mute li wile ala e ni: jan moli li awen lon palisa suli lon tenpo suno sewi. tan ni la, ona li toki e ni tawa jan Pilato: ‘o pakala e noka ona. o weka e ona.’ 32 tan ni la, jan utala li kama. ona li pakala e noka pi jan ante lon palisa suli. 33 taso, ona li kama lon jan Jesu la, ona li lukin e ni: jan Jesu li moli. tan ni la, jan utala li pakala ala e noka ona. 34 taso jan utala wan li pakala e poka pi jan Jesu, kepeken palisa utala. telo en telo loje li kama. 35 (jan wan li lukin e ni. toki ona li lon. ona li sona e ni: ona li toki e lon. tan ni la, sina ken sona.) 36 ni li lon tawa ni: sitelen li lon: ‘kiwen sijelo ona li pakala ala.’ 37 kin la, sitelen ante li lon: ‘ona mute li lukin e jan pakala.’ \n\t38 jan Josepu li jan kute pi jan Jesu. ona li kama tan ma tomo Awimate. taso jan Jesu la, ona li toki ala, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. ona li toki tawa jan Pilato. ona li wile e ni: ona li pana e sijelo pi jan Jesu. jan Pilato li ken e ni. tan ni la, jan Josepu li pana e sijelo ona. 39 jan Nikotemo kin li kama. (open la, tenpo pimeja la, ona li kama tawa jan Jesu.) ona li jo e namako pi mani mute. 40 ona tu li pana e sijelo pi jan Jesu. ona li len e sijelo kepeken linja len kepeken namako. (jan Juta li pana e jan moli lon ma la, ona li pali e ni.) 41 ma kasi li lon poka ma moli pi jan Jesu. lupa moli sin li lon ma kasi. jan ala li lon ona. 42 ona tu li pana e jan Jesu lon lupa moli ni, tan ni: tenpo suno sewi li kama.\n\n## kipisi lipu nanpa mute\n\ntenpo suno nanpa wan pi tenpo esun li lon. tenpo open pi tenpo suno ni la, jan Mawi Makalan li kama tawa lupa moli. ona li lukin e ni: kiwen suli li weka. 2 tan ni la, ona li tawa. ona li lukin e jan Simon Petulo e jan kute ante. (jan Jesu li olin e jan kute ni.) jan Mawi Makalan li toki e ni: ‘ona li weka e jan lawa tan lupa moli. mi sona ala e ni: ona li pana e ona lon seme?’ \n\t3 tan ni la, jan Petulo en jan kute ante li tawa lupa moli. ona tu li tawa wawa. jan Petulo li tawa kepeken tenpo lili la, jan kute ante li tawa kepeken tenpo lili mute. nanpa wan la, jan kute ni li kama lon lupa moli. 5 ona li anpa, li lukin e linja len. taso ona li tawa ala lon insa pi lupa moli. 6 ni li pini la, jan Petulo kin li kama. ona li tawa insa pi lupa moli. ona li lukin e linja len 7 e len lawa. len lawa li lon ala linja len. ona li taso. 8 jan kute ante li tawa insa pi lupa moli. ona li lukin li sona. 9 tawa ni la, ona mute li sona ala e sitelen. sitelen li toki e ni: ona o sewi tan moli. 10 jan kute li weka tawa tomo ona. \n\t11 taso jan Mawi li awen lon sinpin pi lupa moli. ona li pana e telo oko. ona li anpa lon lupa moli. 12 ona li lukin e kon toki tu. kon toki li jo e len walo, li awen lon monsi lon supa. (tenpo pini la, sijelo pi jan Jesu li lon supa ni.) kon toki wan li lon lawa. kon toki ante li lon noka. 13 kon toki li toki e ni: ‘meli o, sina pana e telo oko tan seme?’ jan Mawi li toki e ni: ‘tan ni: ona li weka e jan lawa mi. mi sona ala e ni: ona li pana e ona lon seme?’ \n\t14 toki ni li pini la, jan Mawi li tawa jasima. ona li lukin e jan Jesu. ona li sona ala e ni: jan ni li jan Jesu. 15 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o, sina pana e telo oko tan seme? sina alasa e jan seme?’ jan Mawi li pilin e ni: jan ni li jan pi ma kasi. ona li toki e ni: ‘jan lawa o. sina kama jo e ona la, o toki e ni tawa mi: sina pana e ona lon seme? mi wile weka e ona.’ 16 jan Jesu li toki e ni: ‘jan Mawi o.’ jan Mawi li tawa jasima. ona li toki e ni, kepeken toki Iwisi: ‘jan Lapi o\\!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi pana sona.) 17 jan Jesu li toki e ni: ‘o luka ala e mi. tenpo ni la, mi pini ala sewi tawa mama mije. o tawa jan sama mi. o toki e ni tawa ona: mi sewi tawa mama mije mi, tawa mama mije sina, tawa sewi mi, tawa sewi sina.’ 18 jan Mawi Makalan li tawa, li toki e ni tawa jan kute: ‘mi lukin e jan lawa\\!’ ona li toki e toki ona. \n\t19 tenpo suno ni li tenpo suno nanpa wan pi tenpo esun. tenpo pimeja li lon. jan kute li open ala e lupa, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. jan Jesu li kama. ona li awen, li toki e ni: ‘pona tawa sina.’ 20 toki ni li pini la, ona li pana lukin e luka e poka. jan kute li pilin pona mute, tan ni: ona li lukin e jan lawa. 21 sin la, jan Jesu li toki e ni: ‘pona tawa sina. mama mije li pana e mi la, mi pana e sina.’ 22 toki ni li pini la, ona li kon tawa jan kute. ona li toki e ni: ‘o kama jo e kon sewi. 23 sina pona e ike la, ike sina li pona. sina awen e ike la, ona li awen.’ \n\t24 taso tenpo ni la, jan kute wan li weka. nimi ona li Toma Sisimu. 25 tan ni la, jan kute ante li toki e ni tawa ona: ‘mi lukin e jan lawa a\\!’ taso jan Toma li toki e ni: ‘mi wile lukin e sitelen pi kiwen palisa lon luka ona. mi wile luka e ona. kin la, mi wile pana e luka lon insa pi poka ona. ni ala la, mi sona ala.’ \n\t26 tenpo suno kama luka tu wan la, jan kute ona li lon tomo. jan Toma li lon ona. lupa li open ala. jan Jesu li kama. ona li awen, li toki e ni: ‘pona tawa sina.’ 27 ona li toki e ni tawa jan Toma: ‘o pana e luka sina lon ni. o lukin e luka mi. o pana e luka sina lon poka mi. o sona.’ 28 jan Toma li toki e ni: ‘jan lawa mi o\\! sewi mi o\\!’ 29 jan Jesu li toki e ni: ‘sina lukin e mi la, sina sona. jan li lukin ala e mi li sona la, jan ni li pona.’ \n\t30 lon la, jan Jesu li pali e sitelen ante mute lon jan kute ona. sitelen ni li sitelen ala lon lipu ni. 31 mi sitelen e ni tawa ni: sina ken sona e ni: jan Jesu li jan pi ko sewi. ona li mije lili sewi. sina sona la, sina ken jo e kon lon nimi ona.\n\n## kipisi lipu nanpa mute wan\n\n1 ni li pini la, jan Jesu li pana lukin e ona tawa jan kute lon telo suli Kipelija. 2 jan Simon Petulo, en jan Toma Sisimu, en jan Natana tan ma tomo Kana lon ma Kalili, en mije lili pi jan Sepetaijo, en jan kute tu ante, li lon. 3 jan Petulo li toki e ni: ‘mi wile alasa e kala.’ ona mute li toki e ni: ‘mi kin li tawa lon sina.’ ona mute li tawa tomo tawa telo. tenpo pimeja ni la, ona li kama jo ala e kala. \n\t4 tenpo suno li kama. jan Jesu li awen lon poka pi telo suli. taso jan kute li sona ala e ni: jan ni li jan Jesu. 5 jan Jesu li toki e ni: ‘jan lili o\\! sina jo ala jo e kala?’ ona mute li toki e ni: ‘ala.’ 6 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e len linja lon poka ante pi tomo tawa telo. sina lukin e kala.’ tan ni la, ona li pana e len linja. kala mute mute li lon la, jan kute li ken ala tawa e len linja tawa ona. \n\t7 tan ni la, jan kute olin pi jan Jesu li toki e ni tawa jan Petulo: ‘jan lawa li lon.’ jan Simon Petulo li kute e ni: ‘jan lawa li lon.’ tan ni la, ona li kama jo e len suli. (tawa ni la, ona li jo ala e len.) ona li tawa telo suli. 8 kin la, jan kute ante li kama kepeken tomo tawa telo. (ona li lon poka ma.) ona li jo e len linja e kala mute. \n\t9 ona li kama lon ma la, ona li lukin e seli. kala en pan li lon seli. 10 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e kala pi alasa sina.’ jan Simon Petulo li kama jo e len linja lon ma. kala suli mute li lon. taso len linja li pakala ala. \n\t12 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama. o moku e moku nanpa wan.’ jan kute li toki ala e ni: ‘sina jan seme?’ ona li sona e ni: jan ni li jan lawa. 13 jan Jesu li kama jo e pan. ona li pana e pan e kala tawa jan kute. \n\t14 jan Jesu li sewi tan moli la, tenpo tu wan la, jan Jesu li pana lukin e ona tawa jan kute. \n\t15 moku li pini la, jan Jesu li toki e ni tawa jan Simon Petulo: ‘jan Simon o, mije lili pi jan Jojane o, jan mute ni li olin e mi. sina olin mute ala mute e mi?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e moku tawa soweli len lili mi.’ \n\t16 tenpo nanpa tu la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Simon o. mije lili pi jan Jojane o, sina olin ala olin e mi?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o lawa e soweli len mi.’ \n\t17 tenpo nanpa tu wan la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Simon o. mije lili pi jan Jojane o, sina jan pona mi anu seme?’ jan Petulo li pilin ike, tan ni: jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan pona mi anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ale. sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e moku tawa soweli len mi. 18 lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo pini la, sina lili la, sina kama jo e len sina. sina tawa ma pi wile sina. taso tenpo kama la, sina lili ala la, sina suli e luka sina. jan ante li pana e len tawa sina. ona li tawa e sina tawa ma. sina wile ala tawa ma ni.’ 19 kon toki pi jan Jesu li ni: tenpo kama la, moli pi jan Petulo li sewi e sewi. toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa monsi mi.’ \n\t20 jan Petulo li tawa jasima. ona li lukin e jan kute olin pi jan Jesu. (tenpo pini la, jan kute ni li supa lon sinpin pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o, jan seme li pali ike tawa sina?’) 21 jan Petulo li toki e ni tawa jan Jesu: ‘jan lawa o, jan ni anu seme?’ 22 jan Jesu li toki e ni: ‘ken la, ona li awen tawa kama mi. mi wile e ni la, ni li seme tawa sina? sina o tawa monsi mi a\\!’ 23 tan ni la, jan sama mute li pilin e ni: jan kute ni li moli ala. taso jan Jesu li toki ala e ni: ‘ona li moli ala.’ jan Jesu li toki taso e ni: ‘ken la, ona li awen tawa kama mi. mi wile e ni la, ni li seme tawa sina?’ \n\t24 jan kute ni li lukin e ijo ni. ijo ni la, ona li toki. ijo ni la, ona li sitelen. mi sona e ni: toki ona li lon. \n\t25 jan Jesu li pali e ijo ante mute. jan li sitelen e ijo ni ale la, lipu mute li lon. mi pilin e ni: ma ale li ken ala jo e lipu ale ni. [*jan Jonatan li ante e lipu ni tawa toki pona. pona tawa sina*]","filePath":"poki/plaintext/2025/09/sona-sin-pona-tan-jan-sewi-jojane.md","digest":"9f21092b5b03eb80","rendered":{"html":"<h1 id=\"sona-sin-pona-tan-jan-sewi-jojane\">sona sin pona tan jan sewi Jojane</h1>\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-wan\">kipisi lipu nanpa wan</h2>\n1 tenpo open la, toki li lon. toki li lon poka sewi. toki li sewi. 2 open la, ona li lon poka sewi. 3 ona la, ale li kama lon. ona ala la, ala li kama lon. 4 kon li lon ona. kon li suno tawa jan. 5 suno li suno lon pimeja. pimeja li anpa ala e ona. [anu: pimeja li sona ala e ona.] \n6 tenpo pini la, jan li kama. sewi li pana e ona. nimi ona li Jojane. 7 ona li kama tan ni: ona li toki e suno ni. tan ni la, jan ale li ken sona. 8 kin la, jan ni li suno ala. ona li toki taso e suno. \n9 tenpo pi jan Jojane la, suno lon li kama lon ma. suno ni li suno e jan ale. 10 ona li lon ma. ona la, ma li kama lon. taso ma li sona ala e ona. 11 ona li kama tawa jan ona. taso jan ona li kama ala jo e ona. 12 taso jan li kama jo e ona li sona e nimi ona la, jan ni li ken kama jan lili sewi. 13 tan ala sijelo la, jan ni li kama lon. tan ala wile jan la, jan ni li kama lon. taso tan sewi la, jan ni li kama lon. \n14 toki li kama sijelo. ona li lon mi mute. mi mute li lukin e wawa ona. wawa ona li sama wawa pi mije lili taso tan mama mije. pona en lon li lon wawa ona. 15 jan Jojane li lukin e ona. jan Jojane li toki e ni: ‘jan ni li ona a! mi pini la, ona li lon. taso wawa mi li lili la, wawa ona li suli, tan ni: open la, ona li lon.’ 16 ona li pana e pona mute mute tawa mi ale. 17 jan Mose la, lipu lawa li kama. jan Jesu la, pona en lon li kama. 18 jan ala li lukin e sewi. taso sewi taso li lon sinpin sijelo pi mama mije la, ona li pana e sona sewi. \n19 ma tomo Jelusalen la, jan Juta mute li pana e jan sewi mute tawa jan Jojane. jan sewi li toki e ni: ‘sina o! sina jan seme?’ 20 jan Jojane li toki e ni: ‘mi jan ko sewi ala.’ 21 jan sewi li toki e ni: ‘sina jan Elija anu seme?’ ‘ala.’ ‘sina jan toki sewi anu seme?’ ‘ala.’ \n22 tan ni la, jan sewi li toki e ni: ‘sina jan seme a? o pana e toki tawa mi la, mi ken pana e ona tawa ona pi pana mi. sina la, sina toki e seme?’ 23 jan Jojane li toki e ni: ‘mi la, mi kalama uta li toki wawa lon ma pi jan ala: “o pona e nasin sewi a!” jan toki sewi Isija li toki e ni.’ \n24 (tenpo pini la, jan Palise mute li pana e jan sewi.) 25 jan sewi li toki e ni: ‘sina jan ko sewi ala. sina jan Elija ala. sina jan toki sewi ala. ni la, sina telo sewi e jan tan seme?’ 26 jan Jojane li toki e ni: ‘mi telo sewi kepeken telo. taso jan wan li lon sina. sina sona ala e ona. 27 mi pini la, ona li kama. mi anpa mute. tan ni la, mi ken ala linja e len noka ona.’ 28 ni li lon ma Petani, li lon poka ante pi nasin telo Jotan. lon ni la, jan Jojane li telo sewi e jan. \n29 tenpo suno kama la, jan Jojane li lukin e jan Jesu. jan Jesu li kama tawa ona. jan Jojane li toki e ni: ‘o lukin e soweli len lili sewi a! ona li weka e ike ma. 30 ona la mi toki e ni: “mi pini la, mije wan li kama. wawa mi li lili la, wawa ona li suli, tan ni: open la, ona li lon.” 31 tenpo pini la, mi sona ala e ona. mi telo sewi kepeken telo tawa ni: kulupu Isale li ken lukin e ona.’ \n32 jan Jojane li lukin, li toki e ni: ‘mi lukin e kon. ona li sama waso walo. ona li kama tan sewi, li awen lon ona. 33 mi sona ala e ona. taso ona pi pana mi li toki e ni tawa mi: “tenpo kama la, sina lukin e kon. kon li kama tawa jan wan. kon li awen lon ona. jan ni li telo sewi kepeken kon sewi.” 34 mi lukin. mi toki e ni: jan ni li mije lili sewi.’ \n35 tenpo suno kama la, jan Jojane en jan kute ona tu li lon. 36 jan Jojane li lukin e jan Jesu. jan Jojane li toki e ni: ‘o lukin e soweli len lili sewi a!’ 37 jan kute tu li kute e ona, li kute e jan Jesu. 38 jan Jesu li lukin e jan kute tu. jan Jesu li toki e ni: ‘sina alasa e seme?’ ona tu li toki e ni: ‘jan Lapi o!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi pana sona.) ‘sina awen lon seme?’ 39 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama. sina lukin.’ tan ni la, jan kute tu li tawa, li lukin e tomo ona, li awen lon ona. tenpo pi suno anpa li lon. 40 jan kute tu la, jan Anteja li wan. ona li sama jan Simon Petulo. tenpo pini la, ona li kute e jan Jojane. tenpo ni la, ona li kute e jan Jesu. 41 ona li alasa e sama ona. ona li toki e ni: ‘mi lukin e jan Mesija a!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi ko sewi.) 42 jan Anteja en jan Simon li tawa jan Jesu. jan Jesu li lukin e jan Simon. ona li toki e ni: ‘sina jan Simon. sina mije lili pi jan Jojane. tenpo ni la, nimi sina li Kepa.’ (nimi ni li Petulo, kepeken toki Elena. kon pi nimi ni li ni: kiwen.) \n43 tenpo suno kama la, jan Jesu li wile tawa ma Kalili. lon ni la, ona li lukin e jan Pilipo. jan Jesu li toki e ni: ‘o kute e mi.’ 44 lon la, jan Pilipo li kama tan ma tomo Pesata. kin la, jan Anteja en jan Petulo li kama tan ma tomo ni. 45 jan Pilipo li alasa e jan Natana, li toki e ni: ‘jan ni la jan Mose en jan toki sewi li sitelen a! mi lukin e ona! ona li jan Jesu a! ona li mije lili pi jan Josepu, tan ma tomo Nasawa!’ 46 jan Natana li toki e ni: ‘pona li ken tan ma tomo Nasawa anu seme?’ jan Pilipo li toki e ni: ‘o kama. o lukin.’ 47 jan Jesu li lukin e jan Natana. jan Natana la, jan Jesu li toki e ni: ‘o lukin a! lon la, jan ni li jan pi kulupu Isale. ona li toki ike ala.’ 48 jan Natana li toki e ni: ‘sina sona e mi tan seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘jan Pilipo li toki tawa sina. taso tenpo pini la, mi lukin e sina. sina lon poka pi kasi kili.’ 49 jan Natana li toki e ni: ‘jan Lapi o! sina mije lili sewi. sina jan lawa pi kulupu Isale.’ 50 jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona tan seme? tan ni: mi toki e kasi lili tawa sina, anu seme? tenpo kama la, sina lukin e ijo pi suli mute mute.’ 51 ona li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, sina lukin e ni: sewi li open. kon toki li tawa sewi, li tawa anpa lon mije lili jan.’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-tu\">kipisi lipu nanpa tu</h2>\ntenpo suno nanpa tu wan la, kulupu pona pi kama wan olin li lon ma tomo Kana, lon ma Kalili. mama meli pi jan Jesu li lon. 2 kin la, jan Jesu en jan kute ona li tawa. 3 taso telo nasa kili li lon ala. mama meli pi jan Jesu li toki e ni: ‘ona li jo ala e telo nasa kili.’ 4 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o! seme tawa mi? seme tawa sina? tenpo mi li kama ala.’ 5 mama meli ona li toki tawa jan pali. ona li toki e ni: ‘ona li toki la, o pali.’ 6 poki telo kiwen luka wan li lon. ona li suli mute. 7 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e telo lon insa pi poki telo.’ ona li pana e telo mute mute lon insa pi poki telo. 8 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama jo e telo tan poki telo. o pana e ona tawa jan lawa kulupu.’ ona li pana e telo. 9 jan lawa kulupu li moku e telo. telo ni li ante. tenpo ni la, telo ni li telo nasa kili. jan lawa kulupu li sona ala e ni: telo nasa kili li tan seme? taso jan pali li sona. jan lawa kulupu li toki e ni tawa mije pi kama wan: 10 ‘tenpo nanpa wan la, jan ale li pana e telo nasa kili pona. kulupu li moku e ona. tenpo nanpa tu la, jan ale li pana e telo nasa kili pi pona ala. taso tenpo ni la, sina pana e telo nasa kili pona a!’ \n11 ni li sitelen nanpa wan. jan Jesu li pali e sitelen mute lon ma tomo Kana, lon ma Kalili. ona li pana e wawa ona tawa lukin. jan kute ona li sona e ona. \n12 ni li pini la, jan Jesu en mama meli ona en sama ona en jan kute ona li tawa ma tomo Kapenon. tenpo lili la, ona li awen lon ni. \n13 tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan Jesu li tawa ma tomo Jelusalen. 14 ona li lukin e jan mute lon tomo sewi. jan ni li esun e soweli mani e soweli len e waso walo. kin la, jan ante li esun e mani. 15 jan Jesu li pali e ilo utala tan linja. ona li weka e jan e soweli. ona li pakala e mani e supa. 16 ona li toki e ni tawa jan esun pi waso walo: ‘o pana e ijo ni tan lon ni a! o pali ala e tomo pi mama mije mi sama tomo esun a!’ 17 jan kute ona li awen sona e ni: sitelen li lon la, ‘tenpo kama la, mi olin mute mute e tomo sina.’ 18 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni: ‘sina pali e ijo ni la, sina pana e sitelen seme?’ 19 jan Jesu li toki e ni: ‘sina pakala e tomo ni la, tenpo suno tu wan la, mi pona e ona.’ 20 jan Juta li toki e ni: ‘tenpo sike mute mute luka wan la, jan li pali e tomo sewi ni a! tenpo suno tu wan la, sina pona e ona anu seme a?’ 21 taso kon toki pi jan Jesu li ni: tomo sewi li sijelo ona. 22 tan ni la, tenpo kama la, jan Jesu li kama jo e kon sin la, jan kute ona li sona e toki ona. jan kute ona li sona e sitelen sewi e toki pi jan Jesu. \n23 tenpo sewi suli la, jan Jesu li awen lon ma tomo Jelusalen. jan mute li sona e nimi ona. ona mute li lukin e sitelen ona. 24 taso jan Jesu li pilin pona ala tawa ona mute. jan Jesu li sona e jan ale. 25 jan Jesu li wile ala e ni: jan wan li toki e jan ante tawa jan Jesu. jan Jesu li sona e ijo ale lon jan.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-tu-wan\">kipisi lipu nanpa tu wan</h2>\njan Palise wan li lon. nimi ona li Nikotemo. ona li jan lawa pi kulupu Juta. 2 tenpo pimeja la, jan Nikotemo li tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o, mi mute li sona e ni: sina jan pi pana sona tan sewi. sewi li lon ala jan la, jan ni li ken ala pali e sitelen sina.’ 3 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama ala lon tan sewi la, jan ni li ken ala lukin e ma sewi.’ \n4 jan Nikotemo li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan majuna li ken kama lon? tenpo nanpa tu la, ona li ken ala tawa insa pi mama meli ona a!’ 5 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama ala lon tan telo tan kon la, ona li ken ala tawa ma sewi. 6 jan li kama lon tan sijelo la, ona li sijelo. jan li kama lon tan kon la, ona li kon. 7 toki ni mi li nasa ala: “sina ale o kama lon tan sewi.” 8 kon li wile tawa ma wan la, ona li tawa ma ni. sina kute e kon. taso sina sona ala ni: ona li kama tan seme? ona li tawa seme? jan li kama lon tan kon la, jan ni li sama.’ \n9 jan Nikotemo li toki e ni: ‘lon nasin seme la, ni li lon?’ 10 jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan pi pana sona pi kulupu Isale a! sina sona ala e ni anu seme? 11 lon la, lon la, mi toki tawa sina: mi mute li sona e ijo la, mi mute li toki e ni. mi mute li lukin e ijo la, mi mute li toki e ni. taso sina mute li kama ala jo e toki mi. 12 mi toki e ijo ma tawa sina. taso sina sona ala e ni. tan ni la, mi toki e ijo sewi tawa sina la, sina sona ala sona? 13 mije lili jan li lon sewi. ona li tawa anpa. tan ni la, ona taso li tawa sewi. 14 jan Mose li sewi e akesi pi noka ala la, mije lili jan li sama. 15 tan ni la, jan li sona e ona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. [anu: tan ni la, jan li sona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale tan ona.] \n16 ‘tawa ni la, sewi li olin mute mute e ma la, ona li pana e mije lili taso ona. tan ni la, jan li sona e ona la, jan ni li moli ala li jo e kon pi tenpo ale. 17 sewi li pana e mije lili tawa ma tan ala ni: mije lili li kipisi lawa e ma. sewi li wile e ni: mije lili la, ona li ken pona e ma. 18 jan li sona e ona la, sewi li kipisi lawa ala e jan ni. jan li sona ala e ona la, sewi li toki e ni: jan ni li pali ike tan ni: jan ni li sona ala e nimi pi mije lili taso sewi. \n19 ‘kipisi lawa li ni: suno li kama lon ma. taso jan li olin e pimeja, li olin ala e suno, tan ni: ona li pali e ijo ike. 20 jan li pali e ijo ike la, suno li ike tawa ona. jan ni li kama ala lon suno, tan ni: ona li wile e ni: jan ante li lukin ala e pali ona. 21 taso jan li pali e lon la, jan ni li kama lon suno, tan ni: ona li wile e ni: jan ante li lukin e pali ona. pali ni li lon sewi.’ \n22 ni li pini la, jan Jesu en jan kute ona li kama lon ma Juta. ona li awen lon ni, li telo sewi. 23 tenpo ni la, jan Jojane kin li telo sewi. ona li lon ma Anon, lon poka pi ma tomo Salin, tan ni: telo mute li lon ni. jan mute li kama la, jan Jojane li telo sewi e ona. 24 tenpo ni la, jan Jojane li lon ala tomo awen pi jan ike. \n25 kama jaki ala la, jan kute pi jan Jojane li toki utala tawa jan Juta wan. 26 ona li kama tawa jan Jojane. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o! lon poka ante pi nasin telo Jotan la, sina lon poka pi jan wan. jan ni la, sina lukin li toki. o lukin a! jan ni li telo sewi. jan ale li tawa ona.’ \n27 jan Jojane li toki e ni: ‘sewi li pana ala e ijo tawa jan la, jan ni li ken ala kama jo e ijo ni. 28 sina lukin e ni: mi toki e ni: “mi jan ko sewi ala. mi kama taso. mi pini la, ona li kama.” 29 meli pi kama wan olin li tawa mije pi kama wan olin taso. jan pona mije pi kama wan olin li lon poka ona, li kute. pilin ona li pona mute tan ni: ona li kute e kalama uta mije pi kama wan olin. tan ni la, pilin mi li pona. 30 ona o suli. mi o lili. 31 jan li kama tan sewi la, jan ni li lon sewi ale. jan li kama tan ma la, jan ni li tan ma, li toki tan ma. jan li kama tan sewi la, jan ni li tawa sewi ale. 32 ona li lukin li kute la, ona li toki. jan ala li kama jo e toki ona. 33 jan li kama jo e toki sina la, jan ni li sona wawa e ni: sewi li lon. 34 sewi li pana e jan la, jan ni li toki e kon toki sewi. tawa ni la, ona li pana mute mute e kon. 35 mama mije li olin e mije lili. mama mije li pana e ale tawa luka ona. 36 jan li sona e mije lili la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. taso jan li kute ala e mije lili la, jan ni li lukin ala e kon. pilin utala sewi li tawa ona.’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-tu-tu\">kipisi lipu nanpa tu tu</h2>\njan Palise mute li kama sona e ni: jan Jojane li jo e jan kute mute la, jan Jesu li kama jo jan kute mute mute. kin la, ona li telo sewi. jan Jesu li sona e ni: jan Palise li kama sona e ni. 2 (lon la, jan Jesu li telo sewi ala. jan kute ona a li telo sewi.) 3 jan Jesu li tawa tan ma Juta. ona li tawa sin lon ma Kalili. 4 tan ni la, ona o tawa ma Samali. 5 tan ni la, ona li kama lon ma tomo Sika, lon ma Samali. tenpo pini la, jan Jakopu li pana e ma lili tawa jan Josepu. jan Josepu li mije lili ona. ma lili ni li lon poka pi ma tomo Sika. 6 tenpo ni la, lupa telo pi jan Jakopu li lon. jan Jesu li pilin wawa ala. tan ni la, ona li awen lon monsi lon poka lupa telo. tenpo pi suno sewi li lon. \n7 meli Samali li kama. ona li wile kama jo e telo tan lupa telo. jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e telo tawa mi. mi wile moku.’ 8 (jan kute ona li weka. ona li esun e moku lon ma tomo.) 9 meli Samali li toki e ni: ‘sina jan Juta a! mi meli Samali a! tan seme la, sina toki e ni: “o pana e telo”?’ (lon la, jan Samali li ike tawa jan Juta.) 10 jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona ala e pana sewi. kin la, sina sona ala e ni: jan seme li toki e ni: “o pana e telo tawa mi.” sina sona e ni la, sina a toki e ni: “o pana e telo tawa mi!” sina toki e ni la, ona li pana e telo kon tawa sina.’ \n11 meli li toki e ni: ‘jan pona o. sina jo ala e poki telo. lupa telo li anpa suli. sina jo e telo kon tan seme? 12 jan Jakopu li mama mije pi mi mute. ona li pana e lupa telo tawa mi mute. ona, en mije lili ona, en soweli ona, li moku e telo tan lupa telo ni. jan Jakopu li wawa la, sina wawa mute anu seme?’ \n13 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li moku e telo tan lupa telo ni la, tenpo kama la, jan ni li wile moku e telo sin. 14 taso jan li moku e telo tan mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku e telo sin. ante la, telo mi li kama lupa telo lon insa ona. telo ni li tawa kon pi tenpo ale.’ \n15 meli li toki e ni: ‘jan pona o pana e telo ni tawa mi. mi wile e ni: mi wile ala e telo, li kama ala jo e telo.’ 16 jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa! mije sina la, o toki. ni li pini la, o kama lon ni.’ 17 meli li toki e ni: ‘mi jo ala e mije.’ jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, sina toki a! 18 tenpo pini la, sina jo e mije luka. tenpo ni la, sina jo e jan. taso ona li mije sina ala. ni la, sina toki e lon a!’ \n19 meli li toki e ni: ‘jan pona o! mi sona e ni: sina jan toki sewi. 20 mama mije pi mi mute li toki anpa tawa sewi lon nena ni. sina mute li toki e ni: jan o toki anpa tawa sewi lon ma tomo Jelusalen.’ 21 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o sona e toki mi a! tenpo kama la, sina toki anpa tawa mama mije lon ala nena ni. sina toki anpa tawa mama mije lon ala ma tomo Jelusalen. 22 sina toki anpa tawa seme? sina sona ala. mi mute li toki anpa tawa seme? mi mute li sona, tan ni: pona li kama tan kulupu Juta. 23 taso tenpo li kama, li lon a! tenpo ni la, jan li toki anpa lon la, jan ni li toki anpa tawa mama mije lon kon. mama mije li alasa e jan ni, tawa ni: jan ni li toki anpa tawa ona. 24 sewi li kon. kon la o toki anpa tawa ona.’ \n25 meli li toki e ni: ‘mi sona e ni: jan Mesija li kama. ona li jan pi ko sewi. ona li kama la, ona li toki e ale.’ 26 jan Jesu li toki e ni: ‘mi ona a! [anu: mi lon a!] mi toki tawa sina.’ \n27 tenpo ni la, jan kute ona li kama. ona li lukin e ni: jan Jesu li toki tawa meli. pilin ona li ni: ona li nasa a! taso jan ala li toki e ni: ‘sina alasa e seme?’ anu ‘sina toki tawa ona tan seme?’ 28 meli li pana anpa e poki telo ona. ona li tawa ma tomo. ona li toki tawa jan mute. ona li toki e ni: 29 ‘o kama a! o lukin e jan! mi pali e ijo la, ijo ni la, jan ni li toki tawa mi. jan ni li jan ala pi ko sewi, anu seme?’ 30 ona mute li tawa tan ma tomo, li kama tawa jan Jesu. 31 tenpo ni la, jan kute li toki e ni: ‘jan Lapi o moku.’ 32 taso ona li toki e ni: ‘sina sona ala e ni: mi jo e moku.’ 33 tan ni la, jan kute li toki e ni: ‘jan ala li pana e moku tawa ona anu seme?’ \n34 jan Jesu li toki e ni: ‘moku mi li ni: ona li pana mi la, ona li wile e ijo. mi o pali e ijo ni. tan ni la, pali ona li pini. 35 sina toki ala toki e ni: “tenpo mun tu tu kama la, jan li kama jo e pan tan ma”? o lukin a! mi toki e ni: o sewi e oko sina. tenpo ni la, ma pan li walo a! pan li lon! 36 jan li kama jo e pan tan ma la, jan ni li kama jo e mani. jan ni li kama jo e kili tawa kon pi tenpo ale. tan ni la, jan li pana e sike mama kasi tawa ma la, pilin pi jan ni li pona mute. kin la, jan li kama jo e pan tan ma la, pilin pi jan ni li pona mute. 37 tawa ni la, toki ni li lon: “jan wan li pana e sike mama kasi tawa ma. jan ante li kama jo e pan tan ma.” 38 tenpo pini la, mi pana e sina tawa ni: sina o kama jo e pan tan ma. pan ni la, sina pali ala. jan ante li pali. sina tawa pali ona.’ \n39 kin la, jan Samali mute lon ma tomo ni li sona e jan Jesu. tawa ni la, meli li toki e ni: ‘mi pali e ijo la, ijo ni la, jan ni li toki tawa mi.’ 40 jan Samali li kama tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘o awen lon mi mute.’ tenpo suno tu la, jan Jesu li awen lon ni. 41 kin la, jan mute mute li sona, tan toki ona. 42 jan mute ni li toki tawa meli. ona li toki e ni: ‘tenpo ni la, mi sona tan ala toki sina. mi sona tan ni: mi kute. mi sona e ni: lon la, jan ni li pona e ma.’ \n43 tenpo suno tu li pini la, jan Jesu li tawa ma Kalili. 44 jan Jesu li sona e ni: jan pi toki sewi li tan ma la, jan ni li ike tawa jan tan ma ni. 45 jan Jesu li kama lon ma Kalili la, jan Kalili li toki e ni: ‘kama pona a!’ tenpo pini la, tenpo sewi suli la, ona mute li lukin e pali wawa pi jan Jesu lon ma tomo Jelusalen. tawa ni la, ona mute kin li tawa ni. \n46 tan ni la, jan Jesu li kama sin tawa ma tomo Kana, lon ma Kalili. (lon ni la, ona li ante e telo tawa telo nasa kili.) jan lawa wan li lon. mije lili ona li pilin jaki. mije lili li lon ma tomo Kapenon. 47 jan wawa li kama sona e ni: jan Jesu li kama tan ma Juta tawa ma Kalili. tan ni la, ona li tawa jan Jesu. ona li wile e ni: jan Jesu o tawa, o pona e mije lili ona. ken mute la, mije lili ona li moli. \n48 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘sina mute li lukin ala e sitelen e wawa nasa la, sina sona ala.’ 49 jan lawa li toki e ni: ‘jan pona o kama. sina kama ala la, jan lili mi li moli.’ 50 jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa. mije lili sina li pona.’ jan li sona e toki pi jan Jesu. ona li tawa. 51 jan pali ona li lukin e ona. jan pali li toki e ni: ‘mije lili sina li pona a!’ 52 jan lawa li toki e ni: ‘tenpo seme la ona li pona?’ jan pali li toki e ni: ‘tenpo suno pini la, tenpo pi suno sewi la, pilin jaki ona li weka.’ 53 tan ni la, mama mije li sona e ni: tenpo ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘mije lili sina li pona.’ ona li sona. jan ale lon tomo ona li sona. \n54 ni li sitelen nanpa tu pi jan Jesu lon ma Kalili.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka\">kipisi lipu nanpa luka</h2>\nni li pini la, tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan Jesu li tawa ma tomo Jelusalen. 2 telo li lon ma tomo Jelusalen, lon poka lupa pi soweli len. nimi pi telo ni li Petesa, kepeken toki Iwisi. lupa luka li lon poka pi telo ni. 3 jan mute li supa lon lupa. jan ni li pilin jaki mute. jan mute li ken ala lukin. jan mute li ken ala tawa. ona li awen tawa ni: telo li tawa. [4 tenpo lili la, kon toki li tawa anpa lon telo. ona li tawa sike e telo. jan nanpa wan li tawa telo la, jan ni li pona.] [lipu pi majuna mute la, sitelen ni li weka.] \n5 jan wan li lon. tenpo sike mute luka luka luka tu wan la, ona li pilin jaki. 6 jan Jesu li lukin e jan ni, li sona e ni: tenpo mute la, ona li supa. jan Jesu li toki e ni: ‘sina wile ala wile pona?’ 7 jan pi pilin jaki li toki e ni: ‘jan pona o. telo li tawa la, jan ala li pana e pona tawa mi. mi alasa tawa telo la, jan ante li tawa.’ 8 jan Jesu li toki e ni: ‘o sewi. o kama jo e len anpa sina. o tawa.’ 9 kin la, jan li kama pona. ona li kama jo e len anpa ona. ona li kama tawa. \ntenpo suno sewi li lon. 10 tan ni la, jan Juta mute li toki tawa jan pi kama pona. ona li toki e ni: ‘tenpo suno sewi li lon. sina ken ala jo e len anpa.’ 11 taso jan pi kama pona li toki e ni: ‘jan li pona e mi la, jan ni li toki e ni: “o kama jo e len anpa sina. o tawa.”’ 12 ‘jan seme li toki e ni: “o kama jo, o tawa”?’ 13 jan pi kama pona li sona ala, tan ni: jan Jesu li tawa. jan mute mute li lon. \n14 ni li pini la, jan Jesu li lukin e jan pi kama pona lon tomo sewi. jan Jesu li toki e ni: ‘o lukin a! tenpo ni la, sina pona. o pali ala e ike la, ike mute o lon ala.’ \n15 jan pi kama pona li tawa jan Juta. ona li toki e ni: ‘jan li pona e mi la, jan ni li jan Jesu.’ 16 tan ni la, jan Juta li alasa e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali e ni lon tenpo suno sewi. 17 taso jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, mama mije mi li pali. kin la, mi pali.’ 18 tan ni la, jan Juta li alasa mute e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali lon tenpo suno sewi. kin la, ona li toki e ni: sewi li mama mije ona. kon pi toki ni li ni: ona li sama sewi. \n19 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: mije lili li lukin ala e pali pi mama mije la, mije lili li ken ala pali. tawa ni la, mije lili li lukin e pali pi mama mije, mije lili li pali e ni. 20 tawa ni la, mama mije li olin e mije lili. ona li pana e pali ale ona tawa lukin tawa mije lili. kin la, tenpo kama la, ona li pana e pali pi wawa mute mute tawa lukin tawa mije lili. tan ni la, sina o pilin pi sona ala. 21 mama mije li pana e kon sin tawa jan moli. sama la, mije lili li wile la, mije lili li pana e kon tawa jan. 22 mama mije li kipisi lawa e jan ala. ona li pana e kipisi lawa ale tawa mije lili. 23 tan ni la, jan li sewi e mama mije la, jan ni li sewi e mije lili. jan li sewi ala e mije lili la, jan ni li sewi ala e mama mije. mama mije li pana e mije lili. \n24 ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kute e toki mi, li sona e ona pi pana mi la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. jan ala li kipisi lawa e jan ni. jan ni li kama tan moli, tawa kon. \n25 ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo li kama, li lon a! tenpo ni la, jan moli li kute e kalama uta pi mije lili sewi. jan li kute la, jan ni li lon. 26 mama mije li jo e kon lon insa ona. sama la, ona li pana e kon tawa mije lili. tan ni la, mije lili li jo e kon lon insa ona. 27 kin la, mama mije li pana e lawa tawa ona. tan ni la, ona li ken kipisi lawa. tawa ni la, ona li mije lili jan. \n28 ‘o pilin ala pi sona ala, tan ni: tenpo kama la, jan moli ale li kute e kalama uta ona, 29 li kama. jan li pali e pona la, jan ni li kama tawa kon. jan li pali e ike la, jan ni li kama tawa kipisi lawa. 30 tan mi la, mi ken ala pali. mi kute la, mi kipisi lawa. kipisi lawa mi li pona, tan ni: mi wile ala wile mi. mi wile e wile ona pi pana mi. \n31 ‘mi lukin e mi, li toki e mi la, toki mi li lon ala. 32 jan ante li lukin e mi, li toki e mi. mi sona e ni: toki ona li lon. 33 tenpo pini la, sina toki tawa jan Jojane. ona li lukin e lon, li toki e lon. 34 tenpo ni la, mi kama jo ala e toki tan jan. mi toki e ni tawa ni: sina ken pona. 35 jan Jojane li suno lili. tenpo lili la, suno ona li pona tawa sina. 36 taso toki pi jan Jojane li wawa la, toki mi li wawa mute. mama meli li pana e pali tawa mi, tawa ni: mi o pini e ona. mi pali e pali ni. pali ni li toki e ni: mama mije li pana e mi. 37 ona pi pana mi li mama mije. mi la, ona li toki. tenpo ala la, sina kute e kalama uta ona. tenpo ala la, sina lukin e selo ona. 38 kin la, toki ona li lon ala insa sina, tan ni: sina sona ala e ona pana. \n39 ‘sina alasa lon lipu sewi, tan ni: sina pilin e ni: lipu sewi li jo e kon pi tenpo ale. mi la, lipu sewi li toki. 40 taso sina wile ala kama tawa mi. sina wile ala kama jo e kon. 41 mi lanpan ala e wawa tan jan. 42 taso mi sona e ni: sina jo ala e olin sewi lon sina. 43 mi kama lon nimi pi mama mije mi. taso sina kama jo ala e mi. jan ante li kama lon nimi ona la, sina kama jo e ona. 44 lon nasin seme la, sina sona? sina lanpan e wawa sina. taso sina alasa ala e wawa pi sewi taso. 45 o pilin ala e ni: tenpo kama la, mi pali ike e sina tawa mama mije. lon la, jan Mose li pali ike e sina. ona li pona tawa sina. 46 taso sina sona e jan Mose la, sina sona e mi. tawa ni la, mi la, jan Mose li sitelen. 47 sina sona ala e sitelen ona la, sina sona e kon toki mi lon nasin seme?’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-wan\">kipisi lipu nanpa luka wan</h2>\nni li pini la, jan Jesu li tawa poka ante pi telo suli Kalili. (telo suli li jo e nimi kin: Kipelija.) 2 tenpo ni la, jan mute mute li kute e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali e sitelen tawa jan pi pilin jaki. jan mute mute li lukin e sitelen ni. 3 jan Jesu li tawa sewi nena. ona en jan kute ona li awen lon monsi. 4 tenpo ni la, tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. \n5 jan Jesu li sewi e oko. ona li lukin e jan mute mute. ona li toki tawa jan Pilipo: ‘mi mute li ken esun e pan lon seme?’ 6 (ona li toki e ni tan ni: ona li wile sona e ni: jan Pilipo li toki e seme? jan Jesu li sona e pali kama ona.) 7 jan Pilipo li toki e ni: ‘mi jo e mani mute mute la, jan ale li ken ala moku lili.’ \n8 jan kute wan li jan Anteja. ona li sama jan Simon Petulo. jan Anteja li toki e ni: 9 ‘mije lili li lon. ona li jo e leko pan luka, e kala lili tu. taso jan ale li ken ala moku e ni a!’ \n10 jan Jesu li toki e ni: ‘o toki tawa jan ale: “o supa.”’ kasi anpa mute li lon. tan ni la jan ale li supa. jan mute mute li lon. 11 jan Jesu li kama jo e leko pan. ona li toki e ni: ‘pona.’ ni pini la, ona li pana e leko pan tawa jan ale. kin la, ona li pana e kala. 12 ni li pini la, jan ale li ken ala moku e namako. jan Jesu li toki tawa jan kute ona: ‘o kama jo e moku awen. mi wile e ni: ala li weka.’ 13 tan ni la, ona li kama jo e pan. ona li pana e pan lon poka pan suli luka luka tu. \n14 jan mute li lukin e sitelen pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan ni li jan toki sewi a! ona li kama lon ma a!’ 15 jan Jesu li sona e ni: ona mute li wile lanpan e ona. ona mute li wile e ni: jan Jesu li kama jan lawa. tan ni la, jan Jesu taso li weka tawa nena. \n16 tenpo pi suno anpa la, jan kute pi jan Jesu li tawa telo suli. 17 ona li tawa ma tomo Kapenon kepeken tomo tawa telo. tenpo pimeja li lon. taso jan Jesu li awen weka. 18 kon wawa li tawa e telo suli. 19 jan kute li lukin e jan Jesu. jan Jesu li tawa noka lon supa pi telo suli. ona li kama lon poka tomo tawa telo. jan kute li pilin monsuta. 20 jan Jesu li toki e ni: ‘mi lon a! o monsuta ala.’ 21 ni li pini la, jan kute li wile e ni: jan Jesu li kama lon insa tomo tawa telo. ni li pini la, tomo tawa telo li lon poka ma. \n22 tenpo suno kama la, jan mute li awen lon poka ante pi telo suli la, jan ni li lukin e ni: tomo tawa telo wan taso li weka. ona mute li sona e ni: jan Jesu li tawa ala lon poka pi jan kute ona. jan kute taso li tawa kepeken tomo tawa telo. 23 ni li pini la, tomo tawa telo mute li kama tan ma tomo Kipelija. (ona li lon poka ni: tenpo pini la, jan mute li moku e pan.) 24 jan mute li lukin e ni: jan Jesu en jan kute ona li weka. tan ni la, jan mute li tawa ma tomo Kapenon kepeken tomo tawa telo. ona li alasa e jan Jesu. 25 ona li lukin e jan Jesu lon poka ante pi telo suli. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o! tenpo seme la sina kama ni?’ \n26 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina alasa e mi tan ala ni: sina lukin e sitelen. sina alasa e mi tan ni: sina moku e pan. tan ni la, sina pilin pona. 27 o pali ala tawa moku moli. o pali tawa moku kon pi tenpo ale. tenpo kama la, mije lili jan li pana e moku ni tawa sina. tenpo pini la, mama mije li pana e ko pi open ala tawa moku ni. mama mije li sewi.’ \n28 jan mute li toki e ni: ‘mi wile pali e pali sewi. mi o pali seme?’ 29 jan Jesu li toki e ni: ‘pali sewi li ni: sewi li pana e jan la, sina o sona e jan ni.’ 30 jan mute li toki e ni: ‘tan ni la, sina pali e sitelen seme? mi wile e sitelen seme tan ni: mi wile lukin. mi wile sona e sina. sina pali e seme? 31 tenpo pini la, mama mije pi mi mute li moku e pan sewi lon ma pi jan ala. sitelen li lon la, “ona li pana e pan sewi tawa ona mute.”’ \n32 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan Mose li pana ala e pan sewi tawa sina. mama mije mi li pana e pan sewi lon tawa sina. 33 tawa ni la, pan sewi li ni: jan wan li tawa anpa tan sewi. ona li pana e kon tawa ma.’ 34 jan mute li toki e ni: ‘jan pona o, tenpo ale la, o pana e pan ni tawa mi.’ \n35 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pan kon. jan li kama tawa mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku. jan li sona e mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku e telo. 36 taso tenpo pini la, mi toki e ni tawa sina: sina lukin e mi. taso sina sona ala e mi. 37 mama mije li pana e ijo tawa mi la, ijo ni li kama tawa mi. jan li kama tawa mi la, mi weka ala e jan ni. 38 tawa ni la: mi tawa anpa tan sewi tan ala ni: mi o pali e pali pi wile mi. mi tawa anpa tan sewi tan ni: mi o pali e pali wile ona pi pana mi. 39 ona pi pana mi li wile e ni: mi o weka ala e pana ona. taso, tenpo nanpa pini la, mi sewi e ona. 40 tawa ni la mama mije mi li wile e ni: jan li lukin e mije lili li sona e ona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni.’ \n41 jan Juta mute li toki ike, tan ni: jan Jesu li toki e ni: ‘mi pan. mi kama anpa tan sewi.’ 42 ona mute li toki e ni: ‘jan ni li jan Jesu anu seme a? ona li mije lili pi jan Josepu anu seme a? mi sona e mama mije ona e mama meli ona. ona li toki e ni tan seme: “mi kama anpa tan sewi”?’ \n43 jan Jesu li toki e ni: ‘o toki ike ala. 44 mama mije li tawa ala e jan la, jan ni li ken ala kama tawa mi. jan li kama tawa mi la, tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni. 45 sitelen li lon, tan jan toki sewi la, “tenpo kama la, sewi li pana sona tawa ona ale.” jan li kute e mama mije li kama sona la, jan ni li kama tawa mi. 46 taso jan li kama tan sewi la, jan ni taso li lukin e mije mama. 47 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li sona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. 48 mi pan kon. 49 tenpo pini la, mama mije pi sina mute li moku lon ma pi jan ala, li moli. 50 pan li kama anpa tan sewi. jan li moku e pan ni la, jan ni li moli ala. 51 mi pan kon tan sewi. jan li moku e pan ni la, jan ni li lon tenpo ale. kin la, tenpo kama la, mi pana e pan ni: sijelo mi. ona li pana e kon tawa ma.’ \n52 jan Juta mute li toki utala. ona li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan ni li pana e sijelo ona? lon nasin seme la, mi moku e ona a?’ 53 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina moku ala e sijelo pi mije lili jan, li moku ala e telo loje ona, la, sina jo ala e kon. 54 jan li moku e sijelo mi li moku e telo loje mi la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni. 55 tawa ni la: sijelo mi li moku lon. telo loje mi li moku lon. 56 jan li moku e sijelo mi li moku e telo loje mi la, jan ni li awen lon mi. kin la, mi awen lon ona. 57 mama mije kon li pana e mi la, mi lon tan mama mije. sama la, jan li moku e mi la, ona li lon tan mi. 58 pan ni li kama anpa tan sewi. mama mije mute li moku e pan ante. ona li moli. jan li moku e pan ni la, jan ni li lon tenpo ale. \n59 jan Jesu li toki e ni lon tomo pi sona sewi, lon ma Kapenon. \n60 jan kute ona li kute e ni. ona mute li toki e ni: ‘toki ni li ike a! jan seme li ken kute e ni?’ 61 jan Jesu li sona e ni: jan kute ona li toki ike. ona li toki e ni: ‘ni li ike tawa sina anu seme? 62 ken la, tenpo kama la, sina lukin e ni: mije lili jan li tawa sewi lon ma ona. sina lukin e ni la, sina pali e seme? 63 kon li pana e kon. sijelo o pali ala. mi toki tawa sina. toki mi li kon. 64 sina ale la, jan mute li sona ala.’ (tawa ni la, tenpo ale la, jan Jesu li sona e ni: jan seme li sona ala. kin la, jan Jesu li sona e ni: tenpo kama la, jan seme li pali ike tawa ona.) 65 ona li toki e ni: ‘tan ni la, mi toki e ni tawa sina: mama mije li wile ala la, jan ala li ken kama tawa mi.’ \n66 tenpo ni la, jan kute mute li weka. ona li tawa ala lon jan Jesu. 67 tan ni la, jan Jesu li toki e ni tawa jan luka luka tu: ‘sina wile ala wile weka?’ 68 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o! mi tawa jan seme? sina jo e kon toki kon pi tenpo ale. 69 mi sona e ni: sina jan sewi a.’ 70 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi wile sina luka luka tu anu seme? taso wan sina li kon ike.’ 71 kon toki ona li ni: jan Jutasu, mije lili pi jan Simon Ikawijote. jan Jutasu li wan pi luka luka tu. taso tenpo kama la, ona li pali ike tawa jan Jesu.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu\">kipisi lipu nanpa luka tu</h2>\nni li pini la, jan Jesu li tawa ma Kalili. tawa ni la, ona li wile ala tawa ma Juta, tan ni: jan Juta mute li alasa e ona. ona mute li wile moli e ona. 2 tenpo ni la, tenpo sewi pi tomo len pi kulupu Juta li lon. 3 tan ni la, jan sama pi jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘o weka. o tawa ma Juta tawa ni: jan kute sina li ken lukin e pali sina. 4 ken la, jan wan li wile e ni: jan ante li sona e ona. tenpo ala la, jan ni li pali e ni: jan ante li ken ala lukin e ona. sina pali e ijo la, ma o lukin e sina.’ 5 (tawa ni la, jan sama pi jan Jesu li sona ala e ona.) \n6 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘tenpo ni la, tenpo mi li kama ala. taso tenpo ale la, tenpo sina li lon. 7 ken ala la, sina ike mute tawa ma. taso mi ike mute tawa ma, tan ni: mi toki e ni: pali ona li ike. 8 sina o tawa tenpo sewi. mi tawa ala tawa tenpo sewi, tan ni: tenpo ni la, tenpo mi li kama ala.’ \n9 toki ni li pini la, ona li awen lon ma Kalili. jan sama ona li tawa tenpo sewi. 10 ni li pini la, jan Jesu kin li tawa. jan ala li lukin e ona. 11 jan Juta mute li alasa e jan Jesu. ona li toki e ni: ‘ona li lon seme?’ 12 jan Jesu la, jan mute li toki ike. jan mute li toki e ni: ‘ona li pona.’ taso jan ante li toki e ni: ‘ala a! ona li toki ike tawa jan mute.’ 13 taso ona li toki kepeken kalama ala, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. \n14 tenpo ni la, jan Jesu li tawa sewi tawa tomo sewi. ona li pana e sona. 15 jan Juta li pilin pi sona ala. ona li toki e ni: ‘jan ni li sona e sitelen kepeken seme? tenpo pini la, ona li kama ala jo e sona.’ 16 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘pana sona mi li tan ala mi. ona li tan ona pi pana mi. 17 jan li wile pali e wile ona la, jan ni li sona e ni: pana sona li tan sewi anu tan mi? 18 jan li toki tan ona sama la, jan ni li alasa e wawa ona. taso jan li alasa e wawa pi ona pana la, jan ni li lon. ike li lon ala ona. \n19 ‘jan Mose li pana ala pana e lipu lawa tawa sina? sina kute ala e lipu lawa a! sina alasa moli e mi tan seme?’ 20 jan mute li toki e ni: ‘sina jo e kon ike. jan seme li alasa moli e sina?’ 21 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi pali e pali wan. ni li pona mute tawa sina. 22 jan Mose li pana e kipisi sewi tawa sina. lon la, kipisi sewi li tan ala jan Mose, li tan mama mije mute. tan ni la, tenpo suno sewi la, sina kipisi sewi e jan. 23 tenpo suno sewi la, jan li kipisi sewi e jan ante. ni li pakala ala e lipu lawa pi jan Mose. taso mi ike tawa sina tan ni: tenpo suno sewi la, mi pona e jan a! 24 o kipisi lawa kepeken ala lukin. o kipisi lawa kepeken kipisi lawa pona.’ \n25 lon ma tomo Jelusalen la, jan mute li toki e ni: ‘ona mute li alasa moli e jan ni, anu seme? 26 o lukin! ona li toki lon ma pi jan mute! taso ona mute li toki ala tawa ona. jan lawa li sona e ni anu seme: jan ni li jan pi ko sewi? 27 taso mi sona e ni: jan ni li tan seme. jan pi ko sewi li kama la, jan ala li sona e ni: ona li tan seme.’ \n28 tan ni la, jan Jesu li kalama suli lon tomo sewi. ona li toki e ni: ‘sina sona e mi a! mi kama ala tan mi. ona lon li pana e mi. sina sona ala e ona. 29 taso mi sona e ona. tan ona la, mi lon. ona li pana e mi.’ \n30 ona mute li alasa lanpan e jan Jesu. taso luka pi jan ala li pilin e ona, tan ni: tenpo ni la, tenpo ona li kama ala. 31 tenpo ni la, jan mute li sona e ona, li toki e ni: ‘jan ni li pali e sitelen mute. jan pi ko sewi li kama la, ona li pali ala pali e sitelen mute mute?’ \n32 jan Palise mute li kute e ni. ona li pana e jan sewi e jan pali. jan sewi e jan pali o lanpan e jan Jesu. 33 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo lili la, mi lon poka sina. ni li pini la, mi tawa ona pi pana mi. 34 tenpo ni la, sina alasa e mi. taso sina lukin ala e mi. kin la, sina ken ala tawa poka mi.’ 35 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni tawa ona sama: ‘ona li tawa seme? mi ken ala lukin e ona tan seme? ona li tawa kulupu Juta lon ma Elena anu seme? ona li wile ala wile pana e sona tawa jan Elena? 36 toki ona li seme, li ni: “sina alasa e mi. sina lukin ala e mi. sina ken ala tawa poka mi”?’ \n37 tenpo ni la, tenpo sewi li pini. jan Jesu li kalama suli. ona li toki e ni: ‘jan li wile moku e telo la, jan ni o kama tawa mi, o moku. 38 jan pi sona mi la, sitelen li lon la, “tenpo kama la, nasin pi telo kon li kama tan insa ona.”’ 39 kon la, jan Jesu li toki e ni. tenpo kama la, jan li sona e ona la, jan ni li kama jo e kon. taso tenpo ni la, kon li kama ala, tan ni: jan Jesu li jo ala e wawa ona. \n40 jan mute li kute e toki ni. jan mute li toki e ni: ‘lon la, jan ni li jan toki sewi.’ 41 jan ante li toki e ni: ‘jan ni li jan pi ko sewi.’ taso jan ante li toki e ni: ‘jan pi ko sewi li kama ala tan ma Kalili a! 42 sitelen li toki e ni: jan pi ko sewi li mije lili pi jan Tawi. ona li kama tan ma tomo Petejen, ma tomo pi jan Tawi.’ 43 tan ni la, jan mute li toki utala. 44 jan mute li wile lanpan e jan Jesu. taso luka pi jan ala li pilin e jan Jesu. \n45 jan pali li tawa jan sewi mute tawa jan Palise mute. jan sewi en jan Palise li toki e ni: ‘sina jo ala e ona tan seme?’ 46 jan pali li toki e ni: ‘jan ala li toki sama toki pi jan ni a!’ 47 jan Palise li toki e ni: ‘ona li toki ike tawa sina kin anu seme? 48 jan lawa en jan Palise li sona ala e ona. 49 taso jan mute li sona ala e lipu lawa. tan ni la, ona li ike.’ \n50 jan Nikotemo li lon ona. tenpo pini la, ona li kama tawa jan Jesu. ona li toki e ni: 51 ‘mi mute li toki ala tawa jan li sona ala e pali ona la, lipu lawa li kipisi lawa ala e jan ni.’ 52 ona mute li toki e ni: ‘sina kin li kama tan ma Kalili anu seme? o alasa. jan toki sewi li kama ala tan ma Kalili.’ [ 53 ona ale li tawa tomo ona.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu-wan\">kipisi lipu nanpa luka tu wan</h2>\njan Jesu li tawa nena pi kili lili. 2 tenpo pi open suno la, ona li tawa tomo sewi. jan ale li kama tawa ona. jan Jesu li awen lon monsi, li pana e sona tawa ona. 3 tenpo ni la, jan sitelen mute en jan Palise mute li pana e meli pi unpa ike tawa ona. 4 ona mute li toki e ni tawa jan Jesu: ‘jan pi pana sona o, meli ni li unpa ike. 5 lipu sewi la, jan Mose li toki e ni: jan pi unpa ike o moli kepeken kiwen. sina toki e seme?’ 6 (ona li toki e ni tan ni: ona li wile toki ike tawa jan Jesu.) \ntaso jan Jesu li anpa. ona li sitelen lon ma, kepeken luka. 7 ona mute li awen toki tawa ona. tan ni la, jan Jesu li sewi. ona li toki e ni: ‘jan pi ike ala o pana wawa e kiwen nanpa wan tawa meli ni.’ 8 sin la, ona li anpa, li sitelen lon ma. \n9 ona mute li kute. ona li pilin ike. ona li kama weka. ni li pini la, jan Jesu li taso, lon poka meli. 10 jan Jesu li sewi. ona li lukin e meli taso. ona li toki e ni: ‘meli o, jan pi toki ike li lon seme? jan ala li toki ike tawa sina anu seme?’ 11 meli li toki e ni: ‘jan pona o, jan ala.’ jan Jesu li toki e ni: ‘kin la, mi toki ike ala tawa sina. o tawa. tenpo ni la, o ike ala.’] [ipu pi majuna mute la, sitelen ni li weka.] \n12 sin la, jan Jesu li toki e ni: ‘mi suno ma. jan li kute e mi la, jan ni li tawa ala lon pimeja. ona li jo e suno kon.’ 13 jan Palise mute li toki e ni: ‘sina la, sina toki a! toki sina li lon ala.’ \n14 jan Jesu li toki e ni: ‘mi la, mi toki la, toki mi li lon. tawa ni la, mi sona e ni: mi kama tan seme. kin la, mi sona e ni: mi tawa seme. taso, sina sona ala e ni: mi kama tan seme. kin la, sina sona ala e ni: mi tawa seme. 15 sina kipisi lawa kepeken sijelo. mi kipisi lawa e jan ala. 16 taso mi kipisi lawa la, kipisi lawa mi li lon, tan ni: mi taso ala. mi lon mama mije pi pana mi. 17 lipu lawa sina la, sitelen li lon: toki pi jan tu li lon. 18 mi lukin. mi la, mi toki. mi la, mama mije pi pana mi li toki.’ \n19 tan ni la, ona mute li toki e ni: ‘mama mije sina li lon seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona ala e mi. sina sona ala e mama mije mi. sina sona e mi la, sina sona e mama mije mi kin.’ 20 ona li toki e ni lon tomo mani. ona li pana e sona lon tomo sewi. taso jan ala li lanpan e ona, tan ni: tenpo ni la, tenpo ona li kama ala. \n21 jan Jesu li toki sin e ni: ‘mi weka. tenpo kama la, sina alasa e mi. sina moli lon ike sina. sina ken ala tawa ma pi tawa mi.’ 22 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni: ‘ona li wile ala wile moli? tan ni la, ona li toki e ni: “sina ken ala tawa ma pi tawa mi.”’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘sina kama tan anpa. mi kama tan sewi. sina kama tan ma ni. mi kama ala tan ma ni. 24 tan ni la, mi toki e ni tawa sina: “sina moli lon ike sina.” sina sona ala e mi la, sina moli lon ike sina.’ \n25 ona mute li toki e ni: ‘sina jan seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘open la, mi toki e ni tawa sina! 26 sina la, mi o toki e ijo mute. kin la, mi o kipisi lawa e ijo mute. taso ona pi pana mi li lon. mi kute e ijo tan ona la, mi toki e ijo ni tawa ma.’ 27 (ona mute li sona ala e ni: mama mije la, jan Jesu li toki.) 28 ‘sina sewi e mije lili jan la, sina sona e ni: jan ni li mi. mi jo e ala tan mi. mama mije li pana e sona tawa mi la, mi toki e ni. 29 ona pi pana mi li lon mi. mi taso ala, tan ni: tenpo ale la, ijo li pona tawa ona la, mi pali e ijo ni.’ \n30 toki ona ni li pini la, jan mute li sona e ona. 31 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘sina awen lon toki la, lon la, sina jan kute mi. 32 tenpo kama la, sina sona e lon. tan ni la, jan ala li lawa e sina. [anu: tan ni, sina kama jan wile.] 33 ona li toki e ni: ‘mi mute li jan lili pi jan Apawan. tenpo ala la, jan li lawa e mi a. tan seme la, sina toki e ni: “tenpo kama la, jan ala li lawa e sina”?’ \n34 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li ike la, ike li lawa e jan ni. 35 jan li lawa e jan ante la, jan ante li awen ala lon tomo pi jan nanpa wan. mije lili li awen. 36 tan ni la, mije lili la, jan ala li lawa e sina. 37 mi sona e ni: sina jan lili pi jan Apawan. taso sina wile moli e mi. tawa ni la, toki mi li lon ala sina. 38 mi lukin e ijo lon mama mije la, mi toki e ijo ni. tan ni la, sina kute e ijo tan mama mije la, sina pali e ijo ni.’ \n39 ona mute li toki e ni: ‘mama mije mi li jan Apawan.’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan lili pi jan Apawan la, sina pali e pali pi jan Apawan. 40 taso, sina wile moli e mi. mi toki e lon tawa sina. mi kute e lon ni tan sewi. jan Apawan li pali ala e ni. 41 sina pali e pali pi mama mije sina.’ \nona mute li toki e ni: ‘mi kama ala tan unpa ike. mi jo e mama mije wan. ni li sewi.’ 42 jan Jesu li toki e ni: ‘sewi li mama mije sina la, sina olin e mi, tan ni: mi kama tan sewi. mi kama ala tan mi. ona li pali e mi. 43 sina sona ala toki mi tan seme? tan ni: sina ken ala kute e toki mi. 44 kon ike li mama mije sina. sina wile pali e wile ona. tenpo open la, ona li moli. ona li lon ala lon, tan ni: lon li lon ala ona. ona li toki e toki ike. ona li mama mije pi toki ike. 45 sina sona ala e mi tan ni: mi toki e lon! 46 sina toki ala toki e ni: mi ike? mi toki e lon la, sina sona ala e mi tan seme? 47 jan li kama tan sewi la, jan ni li kute e kon toki sewi. tan ni la, sina kute ala, tan ni: sina kama ala tan sewi.’ \n48 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi toki e ni: sina jan Samalitan. sina jo e kon ike. ni li lon anu seme?’ 49 jan Jesu li toki e ni: ‘mi jo ala e kon ike. mi sewi e mama mije mi. sina anpa e mi. 50 mi alasa ala e wawa mi. wan li alasa e ona, li kipisi lawa. 51 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li awen e toki mi la, tenpo ale la, jan ni li lukin ala e moli.’ \n52 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi sona e ni: sina jo e kon ike a! tenpo pini la, jan Apawan li moli. jan toki sewi li moli. taso sina toki e ni: “jan li awen e toki mi la, tenpo ale la, jan ni li lukin ala e moli.” 53 jan Apawan li mama mije pi mi ale. ona li moli. ona li wawa la, sina wawa mute anu seme? jan toki sewi kin li moli a! sina jan seme?’ \n54 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pana e wawa tawa mi la, wawa mi li ala. mama mije mi li pana e wawa tawa mi. sina toki e ni: ona li sewi sina. 55 sina sona ala e ona. taso mi sona e ona. mi toki e ala la, mi toki ike, sama sina. taso mi sona e ona. mi awen e toki ona. 56 jan Apawan li pilin pona tan ni: ona li lukin e tenpo mi. ona li lukin, li pilin pona.’ \n57 jan Juta mute li toki e ni: ‘sina majuna ala a. sina lukin e jan Apawan anu seme?’ 58 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo open la, mi lon.’ 59 ona mute li kama jo e kiwen. ona li wile pana wawa e kiwen tawa jan Jesu. taso jan Jesu li weka. ona li tawa tan tomo sewi, li weka.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu-tu\">kipisi lipu nanpa luka tu tu</h2>\njan Jesu li tawa. tenpo ni la, ona li lukin e jan. tenpo ale la, jan ni li ken ala lukin. 2 jan kute pi jan Jesu li toki e ni: ‘jan Lapi o. jan ni li ken ala lukin la, jan seme li pali ike? jan ni, anu mama ona?’ 3 jan Jesu li toki e ni: ‘jan ni li pali ike ala. mama ona li pali ike ala. taso jan o lukin e pali sewi lon ona. 4 tenpo suno la, mi mute o pali e pali ona pi pana mi. tenpo pimeja li kama. tenpo ni la, jan ala li ken pali. 5 mi lon ma la, mi suno ma.’ \n6 toki ni li pini la, ona li pana e telo uta lon ma. ona li pali e ko ma tan telo uta. ona li pana e ko ma lon oko jan. 7 ona li toki e ni: ‘o tawa. o telo e sina lon telo Silojan.’ (kon nimi ni li: pana.) tan ni la, jan li tawa, li telo e ona. ona li kama sin. tenpo ni la, ona li lukin. \n8 tenpo pini la, jan mute li lukin e jan ni. ona li sona e ni: jan ni li jo ala e ijo. tenpo ni la, jan mute ni li toki e ni: ‘jan ni li jan pi jo ala anu seme?’ 10 jan mute li toki e ni: ‘ona li jan ni.’ taso jan ante li toki e ni: ‘ala. taso ona li sama jan ni.’ ona li toki e ni: ‘mi jan ni a!’ 10 tan ni la, jan mute li toki e ni tawa ona: ‘lon nasin seme la, oko sina li open?’ 11 ona li toki e ni: ‘jan Jesu li pali e ko ma. ona li pana e ona tawa oko mi. ona li toki e ni: “o tawa telo Silojan. o telo e sina.” tan ni la, mi tawa. mi telo e mi la, mi lukin.’ 12 jan mute li toki e ni: ‘ona li lon seme?’ ‘mi sona ala.’ \n13 jan mute li pana e jan pi lukin ala tawa jan Palise mute. 14 tenpo pini la, jan Jesu li pali e ko ma, li open e oko ona, lon tenpo suno sewi. 15 kin la, jan Palise li toki e ni: “lon nasin seme la, sina kama lukin?’ ona li toki e ni: ‘ona li pana e ko ma tawa oko mi. mi telo e mi. mi lukin.’ 16 tan ni la, jan Palise mute li toki e ni: ‘jan ni li kama ala tan sewi, tan ni: ona li awen ala e tenpo suno sewi.’ taso jan ante li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan ike li ken pali e sitelen ni?’ ona li toki utala. \n17 tan ni la, ona li toki e ni tawa jan pi lukin ala: ‘ona la, sina toki e seme? ona li open e oko sina.’ ona li toki e ni: ‘ona li jan toki sewi.’ 18 jan Juta mute li sona ala e ni: tenpo pini la, jan ni li ken ala lukin. taso ona li toki e ni tawa mama tu pi jan ni: 19 ‘jan ni li mije lili sina anu seme? sina toki ala toki e ni: tenpo ale la, ona li ken ala lukin? tan ni la, ona li lukin lon nasin seme?’ 20 mama ona li toki e ni: ‘mi sona e ni: jan ni li mije lili mi. open la, ona li ken ala lukin. 21 taso tenpo ni la, ona li lukin. mi sona ala e ni: jan seme li open e oko ona. o toki tawa ona. ona li jan lili ala. ona la, ona li ken toki.’ 22 mama ona li toki e ni tan ni: ona li monsuta e jan Juta. tenpo pini la, jan Juta mute li toki e ni: jan ala o toki e ni: jan Jesu li jan pi ko sewi. jan li toki e ni la, jan ni ken ala tawa tomo pi sona sewi. 23 tan ni la, mama ona li toki e ni: ‘ona li jan lili ala. o toki tawa ona.’ \n24 tan ni la, ona mute li toki sin tawa jan pi lukin ala. ona mute li toki e ni: ‘o wawa e sewi a! mi sona e ni: jan ni li ike.’ 25 ona li toki e ni: ‘mi sona ala e ni: jan ni li ike ala ike. mi sona e ni taso: tenpo pini la, mi ken ala lukin. tenpo ni la, mi lukin.’ 26 ona mute li toki e ni: ‘ona li pali e seme? lon nasin seme la, ona li open e oko sina?’ 27 ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki tawa sina. sina kute ala. sina wile kute sin, tan seme? sina wile ala wile kama jan kute ona?’ 28 ona mute li toki ike tawa ona. ona mute li toki e ni: ‘sina jan kute pi jan ni. taso mi mute li jan kute pi jan Mose. 29 mi sona e ni: tenpo pini la, sewi li toki tawa jan Mose. taso mi sona ala e ni: jan ni li kama tan seme.’ \n30 jan pi lukin ala li toki e ni: ‘ni li ijo wawa a! sina sona ala e ni: jan ni li kama tan seme. taso ona li open e oko mi. 31 mi mute li sona e ni: sewi li kute ala e jan ike. taso jan li sewi e sewi li pali e wile sewi la, sewi li kute e jan ni. 32 tenpo ala la, jan li open e oko jan pi lukin ala. 33 jan ni li kama ala tan sewi la, ona li ken pali e ala.’ 34 jan mute li toki e ni: ‘sina lon ike ale a! sina pana e sona tawa mi anu seme?’ ona li pana wawa e ona tan tomo. \n35 jan Jesu li sona e ni. ona li lukin e ona. ona li toki e ni: ‘sina sona ala sona e mije lili jan?’ 36 ona li toki e ni: ‘jan lawa o. ona li jan seme? mi o sona e ona.’ 37 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, sina lukin e ona. tenpo ni la, ona li toki tawa sina.’ 38 ona li toki e ni: ‘jan lawa o. mi sona.’ ona li sewi e ona. 39 jan Jesu li toki e ni: ‘mi tawa ma ni tan ni: mi o kipisi lawa. jan pi lukin ala o lukin. jan lukin o kama lukin ala.’ 40 jan Palise mute pi lon poka ona li kute e ni. ona li toki e ni: ‘mi jan pi lukin ala kin anu seme?’ 41 jan Jesu li toki e ni: ‘sina ken ala lukin la, sina pali ike ala. taso sina toki e ni: “mi lukin.” tan ni la, ike sina li awen.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka\">kipisi lipu nanpa luka luka</h2>\n‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li tawa tomo pi soweli len kepeken ala lupa la, jan ni li jan ike, li jan lanpan. 2 taso jan li tawa kepeken lupa la, jan ni li jan pi soweli len. 3 jan lupa li open e lupa tawa ona. soweli len li kute e kalama uta ona. ona li toki tawa soweli len kepeken nimi ona. ona li lawa e ona. 4 nanpa wan la, ona li tawa. soweli len li tawa monsi ona, tan ni: soweli len li sona e kalama uta ona. 5 taso soweli len li sona ala e jan la, soweli len li tawa ala lon monsi ona. taso soweli len li tawa jasima ona, tan ni: soweli len li sona ala e kalama uta ona.’ \n6 jan Jesu li toki e toki ni tawa ona mute. taso ona li sona ala e toki ni. 7 tan ni la, jan Jesu li toki e ni tawa ona kin: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: mi lupa pi soweli len. 8 tenpo pini la, jan ale kama li jan ike, li jan lanpan. taso soweli len li kute ala e ona. 9 mi lupa. jan li tawa insa kepeken mi la, jan ni li pona. tenpo kama la, jan ni li tawa insa, li tawa weka, li lukin e ma soweli. 10 jan lanpan li kama tan ni: ona li wile lanpan, li wile moli, li wile pakala. mi kama tan ni: ona mute o jo e kon ale. \n11 ‘mi jan pona pi soweli len. jan pona pi soweli len li pana anpa e kon ona tawa soweli len. 12 ante la, jan pali li jan ala pi soweli len li jo ala e soweli len li lukin e soweli alasa la, jan ni li weka. tan ni la, soweli alasa li lanpan e soweli len. 13 tawa ni la, jan ni li jan pali taso. soweli len li suli ala tawa ona. 14 mi jan pona pi soweli len. mi sona e ona mi. ona mi li sona e mi. 15 mama mije li sona e mi la, mi sona e mama mije. mi pana anpa e kon mi tawa soweli len. 16 kin la, mi jo e soweli len namako. ona li lon ma soweli ante. mi o lawa e ona. tenpo kama la, ona li kute e kalama uta mi. tenpo kama la, kulupu wan pi soweli len li lon, li jo e jan wan pi soweli len. 17 tan ni la, mama mije li olin e mi. tawa ni la, mi pana anpa e kon mi la, mi kama jo sin e ona. 18 jan ala li kama jo e ona tan mi. mi pana anpa e ona tan mi. mi jo e lawa ni: mi ken pana anpa e kon mi. mi jo e lawa ni kin: mi ken kama jo sin e kon mi. mama mije mi li pana e lawa ni tawa mi.’ \n19 tan toki ni la, jan Juta mute li utala. 20 jan mute li toki e ni: ‘ona li jo e kon ike. ona li nasa. sina kute e ona tan seme?’ 21 jan ante li toki e ni: ‘kon toki ni li kama ala tan kon ike. kon ike li ken ala open e oko jan pi lukin ala.’ \n22 tenpo ni la, tenpo sewi pana pi kulupu Juta li lon ma tomo Jelusalen. tenpo lete li lon. 23 jan Jesu li tawa tomo sewi. ona li lon lupa Solomon. 24 jan Juta mute li kama. ona li toki e ni: ‘tenpo seme la, sina awen ala? sina jan pi ko sewi la, o toki tawa mi.’ 25 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki tawa sina. sina sona ala. mi pali e pali kepeken nimi pi mama mije mi. mi la, pali ni li toki. 26 taso sina sona ala, tan ni: sina lon ala kulupu soweli len mi. soweli len mi li kute e kalama uta mi. mi sona e ona. ona li tawa monsi mi. 28 mi pana e kon pi tenpo ale tawa ona. tenpo ala la, ona li moli. tenpo ala la, jan li lanpan e ona tan luka mi. 29 mama mije mi li pana e ona tawa mi. ale li wawa la, mama mije li wawa mute. jan ala li ken lanpan e soweli len tan luka pi mama mije. 30 mi en mama mije li wan.’ \n31 tan ni la, jan Juta mute li kama jo e kiwen. ona li wile pana wawa e kiwen tawa jan Jesu. 32 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi pali e pali mute pi mama mije. sina lukin e ona. sina wile pana wawa e kiwen tawa mi tan pali seme?’ 33 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi pana wawa e kiwen tan ala pali pona, tan toki ike. sina jan taso. taso sina toki e ni: sina sewi.’ 34 jan Jesu li toki e ni: ‘lipu sewi sina la, sitelen li lon: “mi toki e ni: sina sewi.” 35 ona li toki e ni: toki sewi li kama tawa jan la, jan ni li sewi. jan ala li ken pakala e sitelen. 36 tenpo pini la, mama mije li sewi mi, li pana e mi tawa ma. sina toki e ni: “sina toki ike,” tan ni: mi toki e ni: “mi mije sewi.” 37 mi pali ala e pali pi mama mije mi la, o sona ala e mi. 38 taso mi pali e ona la, sina sona ala e mi la, o sona e pali. tan ni la, sina o sona e ni: mama mije li lon mi. mi lon mama mije.’ \n39 tan ni la, ona mute li alasa sin e jan Jesu. ona mute li wile lanpan e ona. taso jan Jesu li tawa tan luka ona mute. 40 ona li tawa poka ante pi nasin telo Jotan. tenpo pini la, ma ni la, jan Jojane li telo sewi. jan Jesu li awen lon ni. 41 jan mute li kama tawa ona, li toki e ni: ‘jan Jojane li pali ala e sitelen. taso jan ni la, jan Jojane li toki e ijo la, ijo ni li lon.’ 42 jan mute li sona e jan Jesu lon ni.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-wan\">kipisi lipu nanpa luka luka wan</h2>\njan wan li lon ma Petani. ona li pilin jaki. nimi ona li Lasalo. jan Mawin en jan Mawa li lon ma tomo ona. jan Mawa li sama jan Mawin. 2 (tenpo ante la, jan Mawin li pana e ko pi kon pona tawa jan Jesu. ona li len e noka pi jan Jesu kepeken linja lawa ona.) jan Lasalo li sama jan Mawin, li pilin jaki. 3 tan ni la, jan Mawin en jan Mawa li pana e toki tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o lukin a! ona pi olin sina li pilin jaki.’ \n4 jan Jesu li kute e ni. ona li toki e ni: ‘jan Lasalo li pilin jaki tawa ala e moli. ona li pilin jaki tawa wawa sewi. tan ni la, mije lili sewi o wawa.’ \n5 jan Jesu li olin e jan Mawa e jan sama ona e jan Lasalo. 6 jan Jesu li sona e pilin jaki pi jan Lasalo la, tenpo suno tu la, ona li awen. 7 ni li pini la, jan Jesu li toki e ni tawa jan kute ona: ‘mi mute o tawa sin lon ma Juta.’ 8 jan kute li toki e ni: ‘jan Lapi o! tenpo ni la, jan Juta mute li alasa pana wawa e kiwen tawa sina. sina tawa ala tawa ni?’ 9 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo suno la, tenpo luka luka tu li lon anu seme? tenpo suno la, jan li tawa la, jan ni li tawa pakala ala. jan ni li lukin e suno pi ma ni. 10 taso, tenpo pimeja la, jan li tawa la, jan ni li tawa pakala. suno li lon ala ona.’ \n11 toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Lasalo li jan pona mi, li lape. taso mi tawa. tan ni la, ona o lape ala.’ 12 jan kute li toki e ni: ‘jan lawa o. ona li lape la, tenpo kama la, ona li pilin jaki ala.’ 13 taso kon toki pi jan Jesu li ni: moli ona. taso jan kute li pilin e ni: lape la, jan Jesu li toki. 14 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, jan Lasalo li moli. 15 sina la, mi pilin pona. tawa ni la, sina o sona, tan ni: mi lon ala jan Lasalo. taso mi mute o tawa ona.’ 16 jan kute wan li lon. nimi ona li Toma Sisimu. ona li toki e ni tawa jan kute ante: ‘mi mute kin o tawa, tawa ni: mi mute kin o moli.’ \n17 jan Jesu li kama la, tenpo suno tu tu pini la, jan Lasalo li lon lupa moli. 18 ma Petani li lon poka pi ma tomo Jelusalen. 19 tan ni la, jan Juta mute li kama. jan Lasalo la, ona li wile toki pona tawa jan Mawa tawa jan Mawin. 20 jan Mawa li kute e ni: jan Jesu li kama. tan ni la, ona li tawa jan Jesu. taso jan Mawin li awen lon tomo. 21 jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o. sina lon ni la, jan sama mi li moli ala. 22 taso mi sona e ni: sina wile e ijo la, sewi li pana e ijo ni tawa sina.’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo kama la, jan sama sina li sewi sin.’ 24 jan Mawa li toki e ni: ‘mi sona e ni: tenpo nanpa pini la, ona li sewi lon jan ale.’ 25 jan Jesu li toki e ni: ‘mi kon. mi kon sin. jan pi sona mi li moli la, tenpo kama la, ona li kon. 26 jan li lon mi li sona e mi la, tenpo ala la, jan ni li moli. sina sona ala sona e ni?’ 27 jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o, mi sona e ni: sina jan pi ko sewi. sina mije lili sewi. sina kama tawa ma.’ 28 toki ni li pini la, jan Mawa li weka. ona li toki e ni tawa jan Mawin: ‘jan pi pana sona li lon ni. ona li wile toki tawa sina.’ 29 jan Mawin li kute e ni. ona li sewi, li kama tawa jan Jesu. 30 tenpo ni la, jan Jesu li kama ala tawa ma tomo. ona li awen lon ma ni: tenpo pini la, ona li toki tawa jan Mawa lon ni. 31 jan Juta mute li lon tomo lon jan Mawa. ona li lukin e weka pi jan Mawa. ona li tawa monsi pi jan Mawa. ona li pilin e ni: jan Mawa li wile tawa lupa moli, li wile pana e telo oko. \n32 jan Mawin li kama lon jan Jesu. ona li lukin e jan Jesu la, ona li anpa lon noka pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o a! sina lon ni la, jan sama mi li moli ala.’ 33 jan Jesu li lukin e telo oko ona, e telo oko pi jan Juta mute. jan Jesu li lukin e ni la, ona li pilin mute mute. ona li pilin ike. 34 ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, sina pana e ona lon seme?’ jan Mawin en jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o kama. o lukin.’ 35 jan Jesu li pana e telo oko. 36 tan ni la, jan Juta li toki e ni: ‘o lukin! ona li olin e ona a!’ 37 taso, jan Juta ante li toki e ni: ‘jan ni li open e oko jan pi lukin ala. taso ona li ken ala pali e ni: jan ni o moli ala.’ \n38 sin la, jan Jesu li pilin mute mute. ona li kama lon lupa moli. lupa moli li lupa ma. kiwen li lon poka lupa ma. 39 jan Jesu li toki e ni: ‘o weka e kiwen.’ jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o a! tenpo ni la, ona li pana e kon pi jaki mute. tawa ni la, tenpo suno tu tu li pini.’ 40 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki ala toki e ni tawa sina: “sina sona la, tenpo kama la, sina lukin e wawa sewi”?’ \n41 tan ni la, ona mute li weka e kiwen. ni li pini la, jan Jesu li sewi e oko ona. ona li toki e ni: ‘mama mije o, pona a! tawa ni la, sina kute e mi. 42 mi sona e ni: tenpo ale la, sina kute e mi. taso mi toki tan ni: jan mute ni o sona e ni: sina pana e mi.’ \n43 toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni, kepeken kalama uta suli: ‘jan Lasalo o! o kama a!’ 44 jan moli li kama. linja len li lon noka ona, lon luka ona, lon lawa ona. jan Jesu li toki e ni tawa ona mute: ‘o weka e linja len, tawa ni: ona li ken tawa.’ \n45 tenpo pini la, jan Juta mute li kama lon jan Mawin. ona li lukin e pali pi jan Jesu. ona mute li sona e ona. 46 taso, jan ante li tawa jan Palise mute. pali pi jan Jesu la, ona li toki. 47 tan ni la, jan sewi mute en jan Palise mute li pali e kulupu lawa. ona li toki e ni: ‘mi o pali e seme? jan ni li pali e sitelen mute. 48 mi pali ala la, jan ale li sona e ona. ni pini la, jan Loma li weka e ma mi e kulupu mi.’ \n49 taso jan sewi lawa li lon. nimi ona li Kajapa. ona li toki e ni: ‘sina sona e ala a! 50 sina sona ala e ni: jan wan li moli la, ni li ike lili. kulupu ale li moli la, ni li ike suli.’ 51 ona li toki e ni tan ala ona. ona li toki e ni tan ni: tenpo sike ni la, ona li jan sewi lawa. tan ni la, ona li toki sewi e ni: tenpo kama la, jan Jesu li moli tawa kulupu. 52 namako la, ona li moli tawa ni: jan lili sewi weka o kama wan. 53 tenpo ni la, ona mute li wile moli e jan Jesu. 54 tan ni la, jan Jesu li tawa ala lon ma pi jan Juta mute. ona li weka tan ni. ona li tawa poka ma pi jan ala, lon ma tomo Epawin. ona en jan kute ona li awen lon ni. \n55 tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan mute li tawa ma tomo Jelusalen. ona li wile telo e ona. 56 ona li alasa e jan Jesu. lon tomo sewi la, ona li toki e ni: ‘sina pilin e seme? ona li kama ala kama?’ 57 tenpo pini la, jan sewi mute en jan Palise mute li lawa e ni: jan li sona e ma pi jan Jesu la, jan ni o toki e ni. ona mute li wile lanpan e jan Jesu.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu\">kipisi lipu nanpa luka luka tu</h2>\ntenpo suno luka wan kama la, tenpo sewi suli li lon. jan Jesu li kama tawa ma Petani. jan Lasalo li lon ni. tenpo pini la, jan Jesu li sewi ona tan moli. 2 ona mute li pana e moku tawa jan Jesu. jan Mawa li pali. jan Lasalo li supa lon jan Jesu. 3 jan Mawin li jo e ko pi kon pona pi mani mute. ona li pana e ona tawa noka pi jan Jesu. ona li len e noka pi jan Jesu kepeken linja lawa ona. kon ko li lon tomo. 4 jan kute wan pi jan Jesu li lon. nimi ona li Jutasu Ikawijote. tenpo kama la, ona li pali ike tawa jan Jesu. ona li toki e ni: 5 ‘ona li esun ala e ko ni tan seme? ken la, ona li pana e mani mute tawa jan pi mani ala.’ 6 (ona li toki e ni tan ala ni: ona li olin e jan pi mani ala. ona li jan lanpan. ona li jo e poki mani. ona li lanpan e mani tan poki mani.) 7 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘o ken e ona a! ona li jo e ko pi kon pona tawa tenpo suno kama. tenpo suno ni la, ona li pana e mi lon ma. 8 tenpo ale la, sina jo e jan pi mani ala. tenpo ale ala la, sina jo e mi.’ \n9 jan Juta mute li sona e ni: jan Jesu li lon ni. ona li kama tan ni: ona li wile lukin e jan Jesu e jan Lasalo kin. (tenpo pini la, jan Jesu li sewi e jan Lasalo tan moli.) 10 taso jan sewi lawa li alasa moli e jan Lasalo. 11 tawa ni la, jan Juta mute li sona e jan Jesu tan jan Lasalo. \n12 tenpo suno kama la, jan mute li kute e ni: jan Jesu li kama lon ma tomo Jelusalen. 13 ona mute li kama jo e palisa tan kasi suli. ona li tawa jan Jesu. ona li toki e ni, kepeken kalama uta suli: ‘a Osana! o sewi e ona kama pi nimi sewi! kin la, jan lawa pi kulupu Isala!’ 14 jan Jesu li lukin e soweli tawa pi majuna ala. jan Jesu li awen lon monsi lon ona. tawa ni la, sitelen li lon la, 15 ‘meli lili pi kulupu Sijon o monsuta ala. o lukin a! jan lawa sina li kama. ona li awen lon monsi lon soweli tawa pi majuna ala.’ \n16 (open la, jan kute pi jan Jesu li sona ala e ni. tenpo kama la, jan Jesu li sewi. tenpo ni la, ona li awen sona e sitelen.) \n17 tenpo pini la, jan Jesu li toki tawa jan Lasalo tan lupa moli, li sewi e jan Lasalo. jan mute li lukin e ni. ni la, jan mute ni li awen toki. 18 kin la, jan mute li sona e sitelen pi jan Jesu. ona li lukin e jan Jesu. 19 tan ni la, jan Palise mute li toki e ni: ‘o lukin. sina ken ala pali. o lukin a! ma ale li tawa monsi ona.’ \n20 jan Elena mute li kama. ona li wile toki sewi. 21 ona li kama lon jan Pilipo. jan Pilipo li kama tan ma tomo Pesata, lon ma Kalili. jan Elena mute li toki e ni: ‘jan lawa o. mi wile lukin e jan Jesu.’ 22 jan Pilipo li kama, li toki tawa jan Anteja. jan Pilipo en jan Anteja li kama, li toki tawa jan Jesu. 23 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo li kama. tenpo ni la, mije lili jan o sewi. 24 lon la, lon la, mi toki tawa sina: sike kasi li anpa ala lon ma li moli ala la, ona taso li awen. taso, ona li moli la, ona li pana e kili mute. 25 jan li olin e kon ona la, jan ni li weka e kon ona. kon li ike tawa jan lon ma ni la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. 26 jan li pali tawa mi la, jan ni o tawa monsi mi. jan pali mi li lon mi. 27 jan li pali tawa mi la, tenpo kama la, mama mije li sewi e jan ni. 28 kon mi li pilin ike. mi toki e seme? mama mije o pana e pona tawa mi tan tenpo ni. taso tan ni la, mi kama tawa tenpo ni. 28 mama mije o sewi e nimi sina.’ \nkalama li kama tan sewi. ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi sewi e ona. tenpo kama la, mi sewi sin e ona.’ \n29 jan mute li kute e ni. ona li toki e ni: ‘kon wawa li lon.’ jan ante li toki e ni: ‘kon toki li toki tawa ona.’ 30 jan Jesu li toki e ni: ‘kalama li kama tawa ala mi. ona li kama tawa sina. 31 ma la, kipisi lawa li ni: tenpo kama la, jan lawa pi ma ni li weka. 32 mi sewi tan ma la, mi kama jo e ale tawa mi.’ 33 kon pi toki ona li moli ona. \n34 jan mute li toki e ni: ‘lipu lawa li toki e ni: jan pi ko sewi li awen lon tenpo ale. sina toki e ni tan seme: “mije lili jan o sewi”? jan seme li mije lili jan ni?’ \n35 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo lili la, suno li lon sina. sina jo e suno la, o tawa. tan ni la, pimeja o anpa ala e sina. jan li tawa pimeja la, jan ni li sona ala ni: ona li tawa seme? 36 sina jo e suno la, o sona e suno. tan ni la, sina o kama mije lili suno.’ \njan Jesu li toki e ijo ni. toki ni li pini la, ona li weka. tan ni la, ona mute li ken ala lukin e ona. 37 jan Jesu li pali e sitelen mute. taso jan mute li sona ala e ona. 38 tan ni la, toki pi jan toki sewi Esajo li lon: ‘jan lawa o! jan seme li sona e toki mi? kin la, jan seme li lukin e luka pi jan lawa?’ 39 tan ni la, ona mute li ken ala sona. tawa ni la, jan Esajo li toki e ni: 40 ‘oko pi ona mute li ken ala lukin, tan ona. sinpin pi ona mute li kama kiwen, tan ona. tan ni la, ona mute li ken ala lukin kepeken oko, li ken ala sona kepeken sinpin. ona mute li ken ala ante tawa ni: mi pona e ona.’ 41 jan Esajo li toki e ni tan ni: ona li lukin e wawa ona. ona la, jan Esajo li toki. 42 taso jan lawa mute li sona e jan Jesu. taso ona li toki ala, tan ni: ona li monsuta e jan Palise. ona li wile ala weka e tomo pi sona sewi. 43 ona li olin lili e wawa sewi la, ona li olin suli e wawa jan. \n44 jan Jesu li toki e ni, kepeken e kalama uta suli: ‘jan li sona e mi la, jan ni li sona ala e mi. jan ni li sona e ona pi pana mi. 45 jan li lukin e mi la, jan ni li lukin e ona pi pana mi. 46 mi suno. mi kama lon ma, tawa ni: jan li sona e mi la, jan ni li awen ala lon pimeja. 47 jan li kute e kon toki mi li awen ala e kon toki mi la, mi kipisi lawa ala e jan ni. mi kama ala tawa ni: mi wile kipisi lawa e ma. mi kama tawa ni: mi wile pona e ma. 48 jan li jo ala e mi li jo ala e kon toki mi la, ijo wan li kipisi lawa e jan ni. tenpo nanpa pini la, toki mi li kipisi lawa e ona. 49 tawa ni la: mi toki tan ala mi. mama mije li pana e mi. ona li pana e lawa tawa mi. tan ni la, mi o toki. 50 mi sona e ni: lawa ona li kon pi tenpo ale. tan ni la, mama mije li toki e ijo tawa mi la, mi toki e ijo ni.’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu-wan\">kipisi lipu nanpa luka luka tu wan</h2>\ntenpo ni la, tenpo sewi suli li kama. jan Jesu li sona e ni: tenpo ona li kama. tenpo kama la, ona li weka tan ma. ona li tawa mama mije. tenpo ale la, ona li olin e jan lon ma. \n2 ona mute li moku. kon ike li pana e pilin lon sinpin pi jan Jutasu Ikawijote. pilin ni la, jan Jutasu o pali ike tawa jan Jesu. 3 jan Jesu li sona e ni: mama mije li pana e ale tawa luka ona. kin la, ona li sona e ni: ona li kama tan sewi, li tawa sewi. 4 ona li sewi tan moku. ona li pana anpa e len ona. ona li kama jo e len pi weka telo. ona li pana e ona lon sijelo ona. 5 ni li pini la, ona li pana e telo lon poki telo. ona li kama telo e noka pi jan kute. ona li len e ona kepeken len pi weka telo. \n6 jan Jesu li kama tawa jan Simon Petulo. jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o. sina telo e noka mi anu seme a?’ 7 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, sina sona ala e pali mi. taso, ijo ni li pini la, sina sona.’ 8 jan Petulo li toki e ni: ‘ala a! tenpo ala la, sina telo e noka mi.’ jan Jesu li toki e ni: ‘mi telo ala e sina la, sina lon ala mi.’ 9 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o telo e noka mi e luka mi e lawa mi kin a!’ 10 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li telo la, jan ni o telo e noka taso. jan ni li jaki ala. sina ale li jaki ala. taso, ale ala.’ 11 (ona li sona e ni: jan wan li pali ike tawa ona. tan ni la, ona li toki e ni: ‘sina ale ala li jaki ala.’) \n12 tan ni la, ona li telo e noka pi ona mute. ni li pini la, ona li kama jo e len. ona li supa sin. ni li pini la, ona li toki e ni: ‘sina sona ala sona e pali mi tawa sina? 13 sina toki e ni tawa mi: “jan pi pana sona o”. sina toki e ni kin: ‘jan lawa o”. ni li lon. mi a jan pi pana sona. mi a jan lawa. 14 tan ni la, jan lawa pi pana sona li telo e noka sina la, sina o telo e noka pi sina mute. 15 mi pana e lawa tawa sina. mi pali e ijo tawa sina la, sina o pali e ijo ni. 16 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan pali li wawa lili la, jan lawa li wawa suli. jan toki li wawa lili la, jan pana li wawa suli. 17 sina sona e ijo ni la, sina pali e ijo ni la, sina pona. \n18 ‘sina ale ala la mi toki. mi sona e jan pi wile mi. taso sitelen li lon: “jan moku pi pan mi li sewi e noka ona tawa mi.” 19 tenpo ni la, ijo ni la mi toki tawa sina. tenpo kama la, ijo ni li lon. tan ni la, sina sona e mi. 20 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama jo e ona pi pana mi la, jan ni li kama jo e mi. jan li kama jo e mi la, jan ni li kama jo e ona pi pana mi.’ \n21 toki ni li pini la, jan Jesu li pilin ike mute lon kon. ona li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, jan wan sina li pali ike tawa mi.’ 22 jan kute li lukin e jan kute ante. ona mute li sona ala e ni: jan seme la jan Jesu li toki? 23 jan kute wan li supa lon sinpin pi jan Jesu. jan Jesu li olin mute e jan kute ni. 24 jan Simon Petulo li tawa lawa tawa jan kute ni. ona li toki e ni: ‘o toki tawa jan Jesu. jan seme la ona li toki?’ 25 tan ni la, jan ante supa lon sinpin pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o, jan seme?’ 26 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pana e moku lili lon ko moku. ni li pini la, mi pana e moku lili tawa jan.’ ona li pana e moku lili lon ko moku. ona li pana e moku lili tawa jan Jutasu, mije lili pi jan Simon Ikawijote. 27 jan Jutasu li moku e moku lili. kin la, kon Satan li tawa ona. jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘o pali kepeken tenpo lili.’ 28 jan kute ante li sona ala e ni. 29 jan Jutasu li jo e poki mani. tan ni la, jan kute mute li pilin e ni: jan Jesu li toki e ni: ‘o esun e ijo tawa moku,’ anu ni: ‘o pana e ijo tawa jan pi mani ala.’ 30 moku lili li pini la, jan Jutasu li weka. tenpo pimeja li lon. \n31 tawa pi jan Jutasa li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, mije lili jan li sewi. sewi li sewi lon ona. 32 sewi li sewi lon ona la, sewi li sewi e ona lon ona. 33 jan lili o! tenpo lili la, mi lon sina. tenpo kama la, sina alasa e mi. tenpo pini la, mi toki e ni tawa jan Juta mute: “sina ken ala tawa ma pi tawa mi.” tenpo ni la, mi toki e ni tawa sina kin. 34 mi pana e lawa sin tawa sina. o olin e sina mute. mi olin e sina la, o olin e sina mute. 35 tan ni la, sina olin e sina mute la, jan ante li sona e ni: sina jan kute mi.’ \n36 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina tawa seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘ma pi tawa mi la, sina ken ala tawa ni. taso tenpo kama la, sina tawa.’ 37 jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, mi ken ala tawa tan seme? mi wile pana anpa e kon mi tawa sina.’ 38 jan Jesu li toki e ni: ‘sina wile ala wile pana anpa e kon sina tawa mi? lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, tenpo tu wan la, mi la, sina toki e ni: “ala”. ni li pini la, waso mije li mu.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu-tu\">kipisi lipu nanpa luka luka tu tu</h2>\n‘o pilin ala ike. sina sona e sewi. o sona e mi kin. 2 tomo pi mama mije mi li jo e tomo mute. ni li lon ala la, mi toki e ni tawa sina. mi tawa. mi pali e ma tawa sina. 3 mi pali e tomo ma sina la, mi kama sin. tenpo kama la, mi kama jo e sina lon mi. tan ni la, sina lon mi. 4 sina sona e nasin tawa ma pi tawa mi.’ \n5 jan Toma li toki e ni: ‘jan lawa o, mi sona ala e ni: sina tawa seme? mi sona e nasin tan seme?’ 6 jan Jesu li toki e ni: ‘mi nasin. mi lon. mi kon. mi ala la, jan ala li kama tawa mama mije. 7 sina sona e mi e mama mije mi la, sina sona. tenpo ni la, sina sona e ona. sina lukin e ona.’ \n8 jan Pilipo li toki e ni: ‘jan lawa o pana lukin e mama mije tawa mi. mi wile e ni taso.’ 9 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo mute la, mi lon sina. jan Pilipo o, sina sona ala sona e mi? jan li lukin e mi la, jan ni li lukin e mama mije. sina toki e ni tan seme: “o pana lukin e mama mije tawa mi”? 10 sina sona ala sona e ni: mi lon mama mije? sina sona ala sona e ni: mama mije li lon mi? mi toki e kon toki mi tan ala mi. mama mije li lon mi. ona li pali e pali ona. 11 o sona e ni: mi lon mama mije. mama mije li lon mi. pali la, o sona. 12 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li sona e mi la, jan ni li pali e pali sama mi. pali mi li wawa la, pali ona li wawa mute. tawa ni la, mi tawa mama mije. 13 sina wile e ijo lon nimi mi la, mi pali e ijo ni, tawa ni: mama mije o sewi lon mije lili. 14 sina wile e ijo la, sina toki tawa mi lon nimi mi la, mi pali e ijo ni. \n15 ‘sina olin e mi la, o pali e lawa mi. 16 mi toki tawa mama mije. tenpo kama la, mama mije li pana e wan pi pana pona tawa sina. tenpo ale la, ona li lon sina. 17 ona li kon lon. ma li ken ala kama jo e ona, tan ni: ma li lukin ala e ona. ma li sona ala e ona. taso sina sona e ona, tan ni: ona li lon sina. tenpo kama la, ona li lon insa sina. \n18 ‘mi tawa. taso tenpo kama la, sina jan ala pi mama ala mi kama tawa sina. 19 tenpo kama lili la, ma li lukin ala e mi. taso sina lukin e mi. mi lon la, sina lon kin. 20 tenpo ni la, sina sona e ni: mi lon mama mije mi. sina lon mi. mi lon sina. 21 jan li pali e lawa mi la, jan ni li olin e mi. jan li olin e mi la, mama mije mi li olin e jan ni. mi olin e jan ni. mi pana lukin e mi tawa jan ni.’ \n22 jan Jutasu (Ikawijote ala) li toki e ni: ‘jan lawa o, sina pana lukin e sina tawa mi. taso sina pana lukin ala e sina tawa ma. tan seme?’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li olin e mi la, jan ni li awen e toki mi. mama mije mi li olin e jan ni. mi mute li kama tawa jan ni. mi mute li pali e tomo lon jan ni. 24 jan li olin ala e mi la, jan ni li awen ala e toki mi. sina kute e toki. toki ni li toki mi ala, li toki pi mama mije pi pana mi. \n25 ‘mi awen lon sina la, mi toki e ijo ni tawa sina. 26 wan pi pana pona li kon sewi. tenpo kama la, mama mije li pana e ona lon nimi mi. ale la, ona li pana e sona tawa sina. tan ona la, sina awen sona e toki mi ale. 27 pona li awen lon sina. mi pana e pona mi tawa sina. pana mi li sama ala pana ma. o pilin ala ike. o monsuta ala. 28 tenpo pini la, sina kute e ni: mi toki e ni: “mi tawa. mi kama tawa sina.” sina olin e mi la, sina pilin pona tan ni: mi tawa mama mije. tawa ni la, mi wawa la, mama mije li wawa mute. 29 tenpo ni la, mi toki e ni tawa sina. tenpo kama la, ni li lon. sina sona. \n30 ‘tenpo ni la, tenpo lili la, mi toki tawa sina. tawa ni la, jan lawa pi ma ni li kama tawa mi. ona li jo e ala lon mi. 31 taso ma o sona e ni: mi olin e mama mije. tan ni la, mama mije li lawa e mi. tan ni la, mi pali e lawa ona. o sewi! mi mute o tawa!\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka\">kipisi lipu nanpa luka luka luka</h2>\n‘mi kasi lon pi kili lili. mama mije mi li jan kasi pi kili lili. 2 palisa li lon mi li jo ala e kili la, mama mije li weka e palisa ni. palisa li lon mi li jo e kili la, mama mije li kipisi e palisa ni, tawa ni: ona li jo e kili mute. 3 tenpo ni la, sina jaki ala tan toki mi. 4 o awen lon mi. mi awen lon sina. palisa li awen ala lon kasi pi kili lili la, palisa ni li jo ala e kili. sama la, sina awen ala lon mi la, sina jo ala e kili. 5 mi kasi pi kili lili. sina palisa. jan li awen lon mi la, mi awen lon ona la, jan ni li jo e kili mute. sina jo ala e mi la, sina ken ala pali. 6 jan li awen ala lon mi la, jan ni li weka, sama palisa. ona mute li kama jo e ona, li pana e ona lon seli. 7 sina awen lon mi la, wawa toki mi li awen lon sina la, sina wile e ijo la, ijo ni li lon. 8 ni li sewi e mama mije mi: sina jo e kili mute. tan ni la, sina jan kute mi. \n9 ‘mama mije li olin e mi la, mi kin li olin e sina. o awen lon olin mi. 10 sina awen e lawa mi la, sina awen lon olin mi. sama la, mi awen e lawa pi mama mije mi. mi awen lon olin ona. 11 mi toki e ni tawa sina tawa ni: pilin pona mi o lon sina. pilin pona sina o lon. \n12 ‘lawa mi li ni: sina o olin e sina mute, sama olin mi tawa sina. 13 olin nanpa wan li ni: jan li pana anpa e kon ona tawa jan pona ona. 14 sina pali e lawa mi la, sina jan pona mi. 15 tenpo ni la, mi toki ala e ni: “sina jan pali mi.” tawa ni la, jan pali li sona ala e pali pi jan lawa ona. taso, mi toki e ni: “sina jan pona mi.” tawa ni la, mi kute e ijo tan mama mije la, mi pana sona e ijo ni tawa sina. 16 sina wile ala e mi. mi wile e sina. mi wile e ni: sina o tawa o jo e kili. kili sina o awen. tan ni la, sina wile e ijo tan mama mije lon nimi mi la, mama mije li pana e ijo ni tawa sina. 17 mi lawa e sina: o olin e sina mute. \n18 ‘sina ike tawa ma la, o sona e ni: open la, mi ike tawa ma. 19 sina kama tan ma la, ma li olin e sina. taso, sina kama ala tan ma. mi wile e sina tan ma. tan ni la, sina ike tawa ma. \n20 ‘o awen sona e toki mi: “jan pali li wawa lili la, jan lawa ona li wawa mute.” ona mute li pali ike tawa mi la, ona li pali ike tawa sina kin. ona mute li awen e toki mi la, ona li awen e toki sina kin. 21 tenpo kama la, ona mute li pali e ijo ale tawa sina, tan mi. ona li sona ala e ona pi pana mi. 22 mi toki ala tawa ona la, ona li pali ike ala. taso, ona li jo ala e toki pi weka ike. 23 mi ike tawa jan la, mama mije mi li ike tawa jan ni. 24 tenpo pini la, mi pali e pali sin tawa ona mute. mi pali ala e ni la, ona mute li pali ike ala. taso, ona li lukin e mi e mama mije mi. mi en mama mije mi li ike tawa ona. 25 taso lipu lawa ona li sitelen: “mi ike tawa ona mute, tan ala.” \n26 ‘tenpo kama la, wan pi pana pona li kama. ona li kon lon. mi pana e ona tawa sina tan mama mije. ona li tawa tan mama mije. mi la, ona li toki. 27 kin la, sina toki, tan ni: tenpo open la, sina lon mi.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-wan\">kipisi lipu nanpa luka luka luka wan</h2>\n‘mi toki e ni tawa sina tawa ni: sina awen. 2 tenpo kama la, ona mute li weka e sina tan tomo pi sona sewi. tenpo kama la, jan ale li pilin e ni: sewi li wile e ni: jan ale o moli e sina. 3 ona mute li pali e ijo ni tan ni: ona li sona ala e mi e mama mije. 4 mi toki e ni tawa sina tawa ni: tenpo ni kama la, sina awen sona e toki mi. tenpo pini la, mi toki ala e ni, tan ni: mi lon sina. \n5 ‘tenpo ni la, mi tawa ona pi pana mi. taso sina toki ala e ni: “sina tawa seme?” 6 taso mi toki e ijo ni tawa sina la, sina pilin ike. 7 taso mi toki e lon tawa sina. mi weka la, ni li pona tawa sina. mi weka ala la, wan pi pana pona li kama ala tawa sina. taso, mi weka la, mi pana e ona tawa sina. 8 tenpo kama la, ona li kama. ike la, pona la, kipisi lawa la, ona li toki ike tawa ma. 9 ike la, ona mute li sona ala e mi. 10 pona la, mi weka tawa mama mije. sina lukin ala e mi. 11 kipisi lawa la, ona li kipisi lawa e jan lawa pi ma ni. \n12 ‘mi wile toki e ijo mute tawa sina. taso tenpo ni la, sina ken ala jo e ijo ni. 13 kon lon li kama la, ona li tawa lon e sina ale. ona li toki ala tan ona. ona li kute e ijo la, ona li toki e ijo ni. ijo kama la, ona li toki tawa sina. 14 tenpo kama la, ona li sewi e mi. ona li pana e ijo mi. ona li pana lukin e ijo ni tawa sina. 15 mama mije li jo e ijo la, mi jo e ijo ni. tan ni la, mi toki e ni: “ona li pana e ijo mi. ona li pana lukin e ijo ni tawa sina.” \n16 ‘tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili sin la, sina lukin e mi. tawa ni la, mi tawa mama mije.’ \n17 tan ni la, jan kute li toki e ni: ‘ona li toki e seme? “tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili kin la, sina lukin e mi. tawa ni la, mi tawa mama mije”?’ 18 ona li toki e ni: ‘ona li toki e seme? “tenpo lili”? mi sona ala e ni: ona li toki e seme?’ \n19 jan Jesu li sona e ni: ona mute li wile toki tawa ona. ona li toki e ni: ‘ni la, sina toki ala toki? mi toki e ni: “tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili sin la, sina lukin e mi.” 20 lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, sina pana e telo oko. taso ma li pilin pona. sina pilin ike. taso pilin sina li kama ante tawa pona. 21 jan lili li kama lon la, mama meli li pilin ike mute. tenpo ona li kama. ni li pini la, ona li awen sona ala e pilin ike. tawa ni la, jan lili li kama lon. ni li pona mute. 22 sama la, tenpo ni la, sina pilin ike. tenpo kama la, mi lukin sin e sina. sina pilin pona. jan ala li ken pakala e pilin pona sina. 23 tenpo kama la, sina wile ala e ijo tan mi. lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina wile e ijo lon nimi mi la, mama mije li pana e ijo ni tawa sina. 24 tenpo pini la, sina wile ala e ijo lon nimi mi. o wile. sina kama jo. tan ni la, sina pilin pona mute. \n25 ‘mi toki e ni kepeken toki suli. tenpo kama la, mi toki kepeken ala toki suli. mama mije la, mi toki tawa sina. 26 tenpo kama la, sina wile lon nimi mi. mi toki ala e ni: sina la, mi toki tawa mama mije. 27 tawa ni la, mama mije li olin e sina, tan ni: sina olin e mi. sina sona e ni: mi kama tan sewi. 28 tenpo pini la, mi kama tan mama mije. mi kama lon ma. sin la, mi tawa tan ma. mi tawa mama mije.’ \n29 jan kute ona li toki e ni: ‘o lukin a! sina toki kepeken ala toki suli. 30 tenpo ni la, mi sona e ni: sina sona e ijo ale. sina wile ala e ni: jan o toki tawa sina. mi sona e ni: sina kama tan sewi.’ \n31 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, sina sona ala sona? 32 o lukin! tenpo li kama, li lon a! tenpo ni la, sina weka. mi taso. taso mi taso ala, tan ni: mama mije li lon mi. 33 mi toki e ijo ni tawa sina. tan ni la, sina ken jo e pona lon mi. sina jo e ijo ike lon ma. taso o monsuta ala a! ma li wawa lili la, mi wawa mute.’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu\">kipisi lipu nanpa luka luka luka tu</h2>\ntoki ni pi jan Jesu li pini la, ona li sewi e oko tawa sewi. ona li toki e ni: ‘mama mije o. tenpo li kama. o sewi e mije lili sina, tawa ni: mije lili o sewi e ona. 2 tenpo pini la, sina pana e lawa ale tawa ona. tan ni la, sina pana e jan tawa ona la, ona li pana e kon pi tenpo ale tawa jan ni. 3 kon pi tenpo ale li ni: ona mute li ken sona e sina. sina taso li sewi lon. kin la, ona mute li ken sona e jan Jesu pi pana sina, pi ko sewi. 4 mi sewi e sina lon ma. mi pini e pali pi pana sina. 5 mama mije o sewi e mi kepeken wawa mi. tenpo open la, ma li lon ala la, mi jo e wawa ni lon sina. \n6 ‘tenpo pini la, mi pana sona e nimi sina tawa jan. sina pana e jan ni tawa mi tan ma. jan ni li jan sina. sina pana e jan ni tawa mi. jan ni li awen e toki sina. 7 jan ni li sona e ni: sina pana e ijo tawa mi la, ijo ni li tan sina. 8 sina pana e wawa toki tawa mi la, mi pana e wawa toki ni tawa ona mute. ona mute li kama jo e ona. ona mute li sona e ni: mi kama tan sina. ona mute li sona e ni kin: sina pana e mi. 9 ona mute la mi toki. ma ala la, mi toki. ona mute pi pana sina la, mi toki. tawa ni la, ona mute li jan sina. 10 mi jo e ijo la, ijo ni li ijo sina. sina jo e ijo la, ijo ni li ijo mi. mi sewi lon ona. 11 tenpo ni la, mi lon ala ma. taso ona mute li lon ma. mi kama tawa sina. mama mije sewi o awen e ona lon nimi sina. sina pana e nimi ni tawa mi. tan ni la, ona mute li ken wan, sama mi mute. 12 tenpo pini la, mi awen e ona mute lon nimi sina. tan ni la, ona li moli ala. (mije lili pakala taso li ni, tawa ni: sitelen li lon.) \n13 taso, tenpo ni la, mi kama tawa sina. mi toki e ijo ni lon ma tawa ni: ona mute li ken jo e pilin pona mi lon ona. 14 mi pana e toki sina tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ike tawa ma. tawa ni la, ona mute li tan ala ma. sama la, mi tan ala ma. 15 mi wile ala e ni: sina kama jo e ona mute tan ma. mi wile e ni: sina pali e ni: ona mute li pilin ala ike. 16 ona mute li tan ala ma. sama la, mi tan ala ma. 17 o sewi e ona mute kepeken lon. toki sina li lon. 18 sina pana e mi tawa ma la, mi pana kin e ona mute tawa ma. 19 mi sewi e mi tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ken sewi kepeken lon. \n20 ‘jan ni taso ala la, mi toki. jan ante li sona tan toki ona la, mi toki. 21 tan ni la, jan ale li ken wan. mama mije o, sama la, sina lon mi. kin la, mi lon sina. ona mute li ken lon mi mute. tan ni la, ma li ken sona e ni: sina pana e mi. \n22 ‘sina pana e wawa tawa mi la, mi pana e wawa ni tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ken wan. sama la, sina en mi li wan. 23 mi lon ona mute. sina lon mi. tan ni la, ona mute li pona lon wan. tan ni, ma li sona e ni: sina pana e mi. sina olin e ona mute. sama la, sina olin e mi. 24 mama mije o, mi wile e ni: jan mute ni li lon mi. tan ni la, ona mute li ken lukin e wawa mi. sina pana e wawa tawa mi tan ni: tenpo open la, sina olin e mi. \n25 ‘mama mije pona o. ma li sona ala e sina. ante la, mi sona e sina. sina pana e jan mute tawa mi. jan mute ni kin li sona e sina. 26 mi pana sona e nimi sina tawa ona mute. tenpo kama la, mi pana sona e nimi sina. tan ni la, olin sina tawa mi la, olin ni li lon ona mute. kin la, mi lon ona mute.’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu-wan\">kipisi lipu nanpa luka luka luka tu wan</h2>\ntoki ni li pini la, jan Jesu en jan kute ona li weka. ona li tawa poka ante pi nasin telo Keton. ma kasi li lon. jan Jesu en jan kute li tawa ma kasi ni. 2 jan Jutasu li pali ike tawa jan Jesu, li sona e ma ni, tan ni: tenpo mute la, jan Jesu en jan kute ona li tawa ni. 3 jan Jutasu li kama jo e jan utala. kin la, ona li kama jo e jan pali pi jan sewi e jan pali pi jan Palise. ona mute li tawa ni. ona mute li jo e ilo suno e ilo utala. \n4 jan Jesu li sona e ijo ale pi tawa ona. ona li toki e ni tawa ona mute: ‘sina alasa e jan seme?’ 5 ona mute li toki e ni: ‘jan Jesu, tan ma tomo Nasawa.’ ona li toki e ni: ‘mi lon.’ kin la, jan Jutasu li lon poka pi ona mute. 6 jan Jesu li toki e ni la, ona mute li tawa jasima pi jan Jesu. ona mute li anpa lon ma. 7 tan ni la, kin la, jan Jesu li toki e ni: ‘sina alasa e jan seme?’ ona mute li toki e ni: ‘jan Jesu, tan ma tomo Nasawa.’ 8 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki e ni: “mi lon.” sina alasa e mi la, jan mute ni o ken tawa.’ 9 tawa ni la, tenpo pini la, ona li toki e ni: ‘mi weka ala e ona mute pi pana sina.’ \n10 jan Simon Petulo li jo e palisa utala. ona li utala e jan pali pi jan sewi. ona li pakala e kute ona. nimi pi jan pali li Maliko. 11 jan Jesu li toki e ni tawa jan Petulo: ‘o pana e palisa utala lon poki ona. mama mije li pana e poki telo tawa mi. mi moku e ona anu seme?’ \n12 jan utala en jan pali pi jan Juta li kama jo e jan Jesu. ona mute li linja e ona. 13 ona mute li pana e ona tawa jan Ana. jan Ana li mama mije meli pi jan Kajapa. tenpo sike ni la, jan Kajapa li jan sewi lawa. 14 tenpo pini la, jan Kajapa li toki e ni tawa jan Juta: ‘jan wan li moli tawa kulupu la, ni li pona.’ \n15 jan Petulo en jan kute wan ante li tawa monsi pi jan Jesu. jan sewi lawa li sona e jan kute wan ante. tan ni la, jan kute ni li tawa tomo pi jan sewi lawa, lon poka pi jan Jesu. 16 taso, jan Petulo li awen lon sinpin tomo. tan ni la, jan kute ante li toki tawa jan lupa. ona li pana e jan Petulo lon tomo. 17 jan lupa li toki e ni tawa jan Petulo: ‘sina jan kute pi jan ni anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ 18 jan pali li awen lon poka seli. tawa ni la, lete li lon. jan Petulo kin li awen lon poka seli. \n19 jan kute ona la, jan sewi lawa li toki tawa jan Jesu. toki ona kin la, jan sewi lawa li toki tawa jan Jesu. 20 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ale la, mi toki tawa ma. mi pana sona lon tomo pi sona sewi. kin la, mi pana sona lon tomo sewi. jan Juta ale li tawa ni. mi taso la, mi toki ala. 21 sina toki tawa mi tan seme? o toki tawa jan pi kute mi. a! ona li sona e toki mi.’ \n22 toki ona li pini la, jan utala li utala e jan Jesu kepeken luka. ona li toki e ni: ‘a ni la, sina toki tawa jan sewi lawa anu seme?’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘mi toki ike la, ike ni la, o toki. mi toki pona la, sina utala e mi tan seme?’ 24 jan Ana li pana e jan Jesu tawa jan Kajapa. \n25 tenpo ni la, jan Petulo li awen lon poka seli. jan mute li toki e ni tawa ona: ‘sina jan kute ona anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ 26 jan pali wan li jan sama pi jan Maliko. (tenpo pini la, jan Petulo li pakala e kute ona.) jan pali ni li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi lukin e sina lon ma kasi, lon poka ona, anu seme?’ 27 sin la, jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ ni li pini la, waso mije li mu. \n28 ona mute li pana e jan Jesu tan jan Kajapa tawa tomo pi jan lawa. tenpo suno li open. ona mute li tawa ala lon insa tomo pi jan lawa, tan ni: ona li wile ala kama jaki. ona li wile moku e moku pi tenpo sewi suli. 29 tan ni la, jan Pilato li kama tawa ona mute. jan Pilato li toki e ni: ‘sina pana e jan ni tan seme?’ 30 ona mute li toki e ni: ‘jan ni li pali ike ala la, mi pana ala e ona tawa sina.’ 31 jan Pilato li toki e ni: ‘sina o kama jo e ona. o kipisi lawa e ona kepeken lipu lawa sina.’ jan Juta mute li toki e ni: ‘mi o moli e jan ala.’ 32 tan ni la, toki pi jan Jesu li lon. tenpo pini la, moli ona la, jan Jesu li toki. \n33 tan ni la, jan Pilato li tawa tomo pi jan lawa. ona li toki e ni tawa jan Jesu: ‘sina jan lawa pi kulupu Juta anu seme?’ 34 jan Jesu li toki e ni: ‘sina toki e ni tan sina anu tan jan ante?’ 35 jan Pilato li toki e ni: ‘mi jan Juta ala. kulupu sina en jan sewi lawa li pana e sina tawa mi. sina pali e seme?’ \n36 jan Jesu li toki e ni: ‘ma mi li lon ala ma ni. ma mi li lon ma ni la, jan pali mi li utala tawa ni: jan Juta li pali ike ala tawa mi. ante la, ma mi li lon ala ma ni.’ 37 jan Pilato li toki e ni: ‘tan ni la, sina jan lawa a!’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina toki e ni: mi jan lawa. mi kama lon ma tawa ni: lon la, mi toki. jan li lon lon la, jan ni li kute e kalama uta mi.’ 38 jan Pilato li toki e ni: ‘lon li seme?’ \ntoki ni li pini la, jan Pilato li tawa jan Juta. ona li toki e ni: ‘mi lukin e ike ala lon ona. 39 sina jo e lawa ni: tenpo sewi suli la, mi pana e jan wan tawa sina. sina wile ala wile e ni: mi pana e jan lawa pi kulupu Juta tawa sina?’ \n40 ona mute li toki e ni: ‘jan ni ala a! o pana e jan Pawapa!’ jan Pawapa li jan lanpan.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu-tu\">kipisi lipu nanpa luka luka luka tu tu</h2>\ntan ni la, jan Pilato li kama jo e jan Jesu. jan utala li utala e jan Jesu. 2 jan utala li pali e len lawa kepeken linja pi kiwen kasi. ona li pana e ona lon lawa pi jan Jesu. ona li pana e len suli pi kule loje laso lon jan Jesu. 3 ona li kama tawa jan Jesu, li toki e ni: ‘jan lawa pi kulupu Juta o! toki a!’ ona li utala e jan Jesu kepeken luka. \n4 jan Pilato li tawa poka tomo. ona li toki e ni: ‘o lukin. mi pana e ona tawa ni: sina sona e ni: mi lukin e ike ala lon ona.’ 5 jan Jesu li tawa. ona li jo e len lawa pi linja kiwen kasi, e len suli pi kule loje laso. jan Pilato li toki e ni: ‘o lukin e jan!’ \n6 jan sewi lawa en jan pali li lukin e jan Jesu. ona mute li toki e ni: ‘o moli! o moli!’ jan Pilato li toki e ni: ‘sina o moli e ona! mi lukin e ike ala lon ona.’ 7 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi jo e lawa. lawa ni la, ona o moli, tan ni: ona li toki e ni: ona li mije lili sewi.’ \n8 jan Pilato li kute e toki ni. ona li monsuta. 9 ona li tawa tomo pi jan lawa. ona li toki e ni tawa jan Jesu: ‘sina tan seme?’ taso jan Jesu li toki ala. 10 jan Pilato li toki e ni: ‘sina toki ala tawa mi anu seme? sina sona ala sona e ni anu seme: mi jo e lawa. mi ken pana e sina. mi ken moli e sina?’ \n11 jan Jesu li toki e ni: ‘sewi li pana e lawa tawa sina la, sina jo ala e lawa. tan ni la, jan li pana e mi tawa sina la, jan ni li jo e ike mute mute.’ 12 tan ni la, jan Pilato li wile e ni: jan Jesu o tawa. taso jan Juta mute li toki e ni: ‘jan ni li tawa la, sina ala li jan pona pi jan Kawisa. jan li toki e ni: “mi jan lawa” la, jan ni li toki ike tawa jan Kawisa.’ \n13 jan Pilato li kute e toki ni. ona li pana e jan Jesu. ona li awen lon monsi lon supa pi kipisi lawa. (supa ni li lon nasin kiwen. nimi ona li Kapata, kepeken toki Iwisi.) 14 tenpo sewi suli li lon tenpo suno kama. tenpo pi suno sewi li lon. jan Pilato li toki e ni tawa jan Juta: ‘o lukin e jan lawa sina!’ 15 ona mute li toki e ni: ‘o weka! o weka! o moli e ona!’ jan Pilato li toki e ni: ‘mi moli e jan lawa sina anu seme?’ jan sewi lawa li toki e ni: ‘jan Kawisa taso li jan lawa mi.’ \n16 tan ni la, jan Pilato li pana e jan Jesu tawa ona mute, tawa ni: ona li moli. 17 jan Jesu li jo e palisa suli. ona li tawa ma pi kiwen lawa. (nimi pi ma ni li Kokota, kepeken toki Iwisi.) 18 ona mute li pana e jan Jesu lon palisa suli. kin la, ona li pana e jan tu lon palisa suli, lon poka pi jan Jesu. 19 jan Pilato li pali e sitelen. ona li pana e sitelen lon palisa suli. ona li sitelen e ni: ‘jan Jesu pi ma tomo Nasawa. jan lawa pi kulupu Juta’. 20 jan Juta mute li lukin e sitelen ni. ma pi palisa suli pi jan Jesu li lon poka pi ma tomo. sitelen li kepeken e toki Iwisi, e toki Lasina, e toki Elena. 21 tan ni la, jan sewi lawa li toki e ni tawa jan Pilato: ‘o sitelen ala e ni: “jan lawa pi kulupu Juta”. o sitelen e ni: “ona li toki e ni: ‘mi jan lawa pi kulupu Juta.’”’ 22 jan Pilato li toki e ni: ‘mi sitelen e sitelen mi.’ \n23 jan utala li lanpan e len pi jan Jesu. ona li pali e len tawa kipisi tu tu. jan utala ale li kama jo e len wan. kin la, len suli li lon. len suli li jo ala e kipisi. 24 jan utala li toki e ni: ‘mi o kipisi ala e ni. mi o musi tawa ni: jan seme li kama jo e ona?’ tan ni la, sitelen ni li lon: ‘ona mute li kipisi e len mi. ona mute li musi.’ lon la, jan utala li pali e ni. \n25 mama meli pi jan Jesu, en meli sama pi mama mije pi jan Jesu, en jan Mawi (meli pi jan Kulopa), en jan Mawi Makalan, li lon poka pi palisa suli ona. 26 jan Jesu li lukin e mama meli ona e jan kute pi olin ona. jan Jesu li toki e ni tawa mama meli ona: ‘meli o lukin e mije lili sina.’ 27 kin la, ona li toki e ni tawa jan kute: ‘o lukin e mama meli sina.’ tenpo ni la, jan kute li kama jo e ona. \n28 ni li pini la, jan Jesu li sona e ni: ona li pini e ale. ona li toki e ni: ‘mi wile moku e telo.’ (tawa ni la, sitelen li lon.) 29 poki pi telo nasa kili ike li lon. jan mute li pana e telo nasa kili lon len. ona li pana e len tawa jan Jesu kepeken palisa. 30 jan Jesu li kama jo e telo nasa kili ike. ni li pini la, ona li toki e ni: ‘ona li pini.’ ona li anpa e lawa. ona li pana e kon. \n31 jan Juta mute li wile ala e ni: jan moli li awen lon palisa suli lon tenpo suno sewi. tan ni la, ona li toki e ni tawa jan Pilato: ‘o pakala e noka ona. o weka e ona.’ 32 tan ni la, jan utala li kama. ona li pakala e noka pi jan ante lon palisa suli. 33 taso, ona li kama lon jan Jesu la, ona li lukin e ni: jan Jesu li moli. tan ni la, jan utala li pakala ala e noka ona. 34 taso jan utala wan li pakala e poka pi jan Jesu, kepeken palisa utala. telo en telo loje li kama. 35 (jan wan li lukin e ni. toki ona li lon. ona li sona e ni: ona li toki e lon. tan ni la, sina ken sona.) 36 ni li lon tawa ni: sitelen li lon: ‘kiwen sijelo ona li pakala ala.’ 37 kin la, sitelen ante li lon: ‘ona mute li lukin e jan pakala.’ \n38 jan Josepu li jan kute pi jan Jesu. ona li kama tan ma tomo Awimate. taso jan Jesu la, ona li toki ala, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. ona li toki tawa jan Pilato. ona li wile e ni: ona li pana e sijelo pi jan Jesu. jan Pilato li ken e ni. tan ni la, jan Josepu li pana e sijelo ona. 39 jan Nikotemo kin li kama. (open la, tenpo pimeja la, ona li kama tawa jan Jesu.) ona li jo e namako pi mani mute. 40 ona tu li pana e sijelo pi jan Jesu. ona li len e sijelo kepeken linja len kepeken namako. (jan Juta li pana e jan moli lon ma la, ona li pali e ni.) 41 ma kasi li lon poka ma moli pi jan Jesu. lupa moli sin li lon ma kasi. jan ala li lon ona. 42 ona tu li pana e jan Jesu lon lupa moli ni, tan ni: tenpo suno sewi li kama.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-mute\">kipisi lipu nanpa mute</h2>\ntenpo suno nanpa wan pi tenpo esun li lon. tenpo open pi tenpo suno ni la, jan Mawi Makalan li kama tawa lupa moli. ona li lukin e ni: kiwen suli li weka. 2 tan ni la, ona li tawa. ona li lukin e jan Simon Petulo e jan kute ante. (jan Jesu li olin e jan kute ni.) jan Mawi Makalan li toki e ni: ‘ona li weka e jan lawa tan lupa moli. mi sona ala e ni: ona li pana e ona lon seme?’ \n3 tan ni la, jan Petulo en jan kute ante li tawa lupa moli. ona tu li tawa wawa. jan Petulo li tawa kepeken tenpo lili la, jan kute ante li tawa kepeken tenpo lili mute. nanpa wan la, jan kute ni li kama lon lupa moli. 5 ona li anpa, li lukin e linja len. taso ona li tawa ala lon insa pi lupa moli. 6 ni li pini la, jan Petulo kin li kama. ona li tawa insa pi lupa moli. ona li lukin e linja len 7 e len lawa. len lawa li lon ala linja len. ona li taso. 8 jan kute ante li tawa insa pi lupa moli. ona li lukin li sona. 9 tawa ni la, ona mute li sona ala e sitelen. sitelen li toki e ni: ona o sewi tan moli. 10 jan kute li weka tawa tomo ona. \n11 taso jan Mawi li awen lon sinpin pi lupa moli. ona li pana e telo oko. ona li anpa lon lupa moli. 12 ona li lukin e kon toki tu. kon toki li jo e len walo, li awen lon monsi lon supa. (tenpo pini la, sijelo pi jan Jesu li lon supa ni.) kon toki wan li lon lawa. kon toki ante li lon noka. 13 kon toki li toki e ni: ‘meli o, sina pana e telo oko tan seme?’ jan Mawi li toki e ni: ‘tan ni: ona li weka e jan lawa mi. mi sona ala e ni: ona li pana e ona lon seme?’ \n14 toki ni li pini la, jan Mawi li tawa jasima. ona li lukin e jan Jesu. ona li sona ala e ni: jan ni li jan Jesu. 15 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o, sina pana e telo oko tan seme? sina alasa e jan seme?’ jan Mawi li pilin e ni: jan ni li jan pi ma kasi. ona li toki e ni: ‘jan lawa o. sina kama jo e ona la, o toki e ni tawa mi: sina pana e ona lon seme? mi wile weka e ona.’ 16 jan Jesu li toki e ni: ‘jan Mawi o.’ jan Mawi li tawa jasima. ona li toki e ni, kepeken toki Iwisi: ‘jan Lapi o!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi pana sona.) 17 jan Jesu li toki e ni: ‘o luka ala e mi. tenpo ni la, mi pini ala sewi tawa mama mije. o tawa jan sama mi. o toki e ni tawa ona: mi sewi tawa mama mije mi, tawa mama mije sina, tawa sewi mi, tawa sewi sina.’ 18 jan Mawi Makalan li tawa, li toki e ni tawa jan kute: ‘mi lukin e jan lawa!’ ona li toki e toki ona. \n19 tenpo suno ni li tenpo suno nanpa wan pi tenpo esun. tenpo pimeja li lon. jan kute li open ala e lupa, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. jan Jesu li kama. ona li awen, li toki e ni: ‘pona tawa sina.’ 20 toki ni li pini la, ona li pana lukin e luka e poka. jan kute li pilin pona mute, tan ni: ona li lukin e jan lawa. 21 sin la, jan Jesu li toki e ni: ‘pona tawa sina. mama mije li pana e mi la, mi pana e sina.’ 22 toki ni li pini la, ona li kon tawa jan kute. ona li toki e ni: ‘o kama jo e kon sewi. 23 sina pona e ike la, ike sina li pona. sina awen e ike la, ona li awen.’ \n24 taso tenpo ni la, jan kute wan li weka. nimi ona li Toma Sisimu. 25 tan ni la, jan kute ante li toki e ni tawa ona: ‘mi lukin e jan lawa a!’ taso jan Toma li toki e ni: ‘mi wile lukin e sitelen pi kiwen palisa lon luka ona. mi wile luka e ona. kin la, mi wile pana e luka lon insa pi poka ona. ni ala la, mi sona ala.’ \n26 tenpo suno kama luka tu wan la, jan kute ona li lon tomo. jan Toma li lon ona. lupa li open ala. jan Jesu li kama. ona li awen, li toki e ni: ‘pona tawa sina.’ 27 ona li toki e ni tawa jan Toma: ‘o pana e luka sina lon ni. o lukin e luka mi. o pana e luka sina lon poka mi. o sona.’ 28 jan Toma li toki e ni: ‘jan lawa mi o! sewi mi o!’ 29 jan Jesu li toki e ni: ‘sina lukin e mi la, sina sona. jan li lukin ala e mi li sona la, jan ni li pona.’ \n30 lon la, jan Jesu li pali e sitelen ante mute lon jan kute ona. sitelen ni li sitelen ala lon lipu ni. 31 mi sitelen e ni tawa ni: sina ken sona e ni: jan Jesu li jan pi ko sewi. ona li mije lili sewi. sina sona la, sina ken jo e kon lon nimi ona.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-mute-wan\">kipisi lipu nanpa mute wan</h2>\n1 ni li pini la, jan Jesu li pana lukin e ona tawa jan kute lon telo suli Kipelija. 2 jan Simon Petulo, en jan Toma Sisimu, en jan Natana tan ma tomo Kana lon ma Kalili, en mije lili pi jan Sepetaijo, en jan kute tu ante, li lon. 3 jan Petulo li toki e ni: ‘mi wile alasa e kala.’ ona mute li toki e ni: ‘mi kin li tawa lon sina.’ ona mute li tawa tomo tawa telo. tenpo pimeja ni la, ona li kama jo ala e kala. \n4 tenpo suno li kama. jan Jesu li awen lon poka pi telo suli. taso jan kute li sona ala e ni: jan ni li jan Jesu. 5 jan Jesu li toki e ni: ‘jan lili o! sina jo ala jo e kala?’ ona mute li toki e ni: ‘ala.’ 6 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e len linja lon poka ante pi tomo tawa telo. sina lukin e kala.’ tan ni la, ona li pana e len linja. kala mute mute li lon la, jan kute li ken ala tawa e len linja tawa ona. \n7 tan ni la, jan kute olin pi jan Jesu li toki e ni tawa jan Petulo: ‘jan lawa li lon.’ jan Simon Petulo li kute e ni: ‘jan lawa li lon.’ tan ni la, ona li kama jo e len suli. (tawa ni la, ona li jo ala e len.) ona li tawa telo suli. 8 kin la, jan kute ante li kama kepeken tomo tawa telo. (ona li lon poka ma.) ona li jo e len linja e kala mute. \n9 ona li kama lon ma la, ona li lukin e seli. kala en pan li lon seli. 10 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e kala pi alasa sina.’ jan Simon Petulo li kama jo e len linja lon ma. kala suli mute li lon. taso len linja li pakala ala. \n12 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama. o moku e moku nanpa wan.’ jan kute li toki ala e ni: ‘sina jan seme?’ ona li sona e ni: jan ni li jan lawa. 13 jan Jesu li kama jo e pan. ona li pana e pan e kala tawa jan kute. \n14 jan Jesu li sewi tan moli la, tenpo tu wan la, jan Jesu li pana lukin e ona tawa jan kute. \n15 moku li pini la, jan Jesu li toki e ni tawa jan Simon Petulo: ‘jan Simon o, mije lili pi jan Jojane o, jan mute ni li olin e mi. sina olin mute ala mute e mi?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e moku tawa soweli len lili mi.’ \n16 tenpo nanpa tu la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Simon o. mije lili pi jan Jojane o, sina olin ala olin e mi?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o lawa e soweli len mi.’ \n17 tenpo nanpa tu wan la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Simon o. mije lili pi jan Jojane o, sina jan pona mi anu seme?’ jan Petulo li pilin ike, tan ni: jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan pona mi anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ale. sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e moku tawa soweli len mi. 18 lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo pini la, sina lili la, sina kama jo e len sina. sina tawa ma pi wile sina. taso tenpo kama la, sina lili ala la, sina suli e luka sina. jan ante li pana e len tawa sina. ona li tawa e sina tawa ma. sina wile ala tawa ma ni.’ 19 kon toki pi jan Jesu li ni: tenpo kama la, moli pi jan Petulo li sewi e sewi. toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa monsi mi.’ \n20 jan Petulo li tawa jasima. ona li lukin e jan kute olin pi jan Jesu. (tenpo pini la, jan kute ni li supa lon sinpin pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o, jan seme li pali ike tawa sina?’) 21 jan Petulo li toki e ni tawa jan Jesu: ‘jan lawa o, jan ni anu seme?’ 22 jan Jesu li toki e ni: ‘ken la, ona li awen tawa kama mi. mi wile e ni la, ni li seme tawa sina? sina o tawa monsi mi a!’ 23 tan ni la, jan sama mute li pilin e ni: jan kute ni li moli ala. taso jan Jesu li toki ala e ni: ‘ona li moli ala.’ jan Jesu li toki taso e ni: ‘ken la, ona li awen tawa kama mi. mi wile e ni la, ni li seme tawa sina?’ \n24 jan kute ni li lukin e ijo ni. ijo ni la, ona li toki. ijo ni la, ona li sitelen. mi sona e ni: toki ona li lon. \n25 jan Jesu li pali e ijo ante mute. jan li sitelen e ijo ni ale la, lipu mute li lon. mi pilin e ni: ma ale li ken ala jo e lipu ale ni. [jan Jonatan li ante e lipu ni tawa toki pona. pona tawa sina]","metadata":{"headings":[{"depth":1,"slug":"sona-sin-pona-tan-jan-sewi-jojane","text":"sona sin pona tan jan sewi Jojane"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-wan","text":"kipisi lipu nanpa wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-tu","text":"kipisi lipu nanpa tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-tu-wan","text":"kipisi lipu nanpa tu wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-tu-tu","text":"kipisi lipu nanpa tu tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka","text":"kipisi lipu nanpa luka"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka tu wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka tu tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka","text":"kipisi lipu nanpa luka luka"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka luka wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka luka tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka luka tu wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka luka tu tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka","text":"kipisi lipu nanpa luka luka luka"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka luka luka wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka luka luka tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka luka luka tu wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka luka luka tu tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-mute","text":"kipisi lipu nanpa mute"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-mute-wan","text":"kipisi lipu nanpa mute wan"}],"localImagePaths":[],"remoteImagePaths":[],"frontmatter":{"title":"sona sin pona tan jan sewi Jojane","description":"A revised translation of John's Gospel","authors":["Jonathan Hill","jan Tene"],"proofreaders":null,"date":"2025-09-07","date-precision":"day","original":{"title":"The Gospel of John","authors":null},"tags":["religion","nasin sewi","translation","prose","story"],"license":"CC BY-SA 4.0","sources":["https://denesszanto.itch.io/lipu-sewi"],"archives":null,"preprocessing":null,"accessibility-notes":null,"notes":null},"imagePaths":[]}},"collection":"poki"}},"t/translation":{"next":{"id":"2025/09/sona-sin-pona-tan-jan-sewi-jojane","data":{"title":"sona sin pona tan jan sewi Jojane","description":"A revised translation of John's Gospel","authors":["Jonathan Hill","jan Tene"],"proofreaders":null,"date":"2025-09-07T00:00:00.000Z","date-precision":"day","original":{"title":"The Gospel of John","authors":null},"tags":["religion","nasin sewi","translation","prose","story"],"license":"CC BY-SA 4.0","sources":["https://denesszanto.itch.io/lipu-sewi"],"archives":null,"preprocessing":null,"accessibility-notes":null,"notes":null},"body":"# sona sin pona tan jan sewi Jojane\n\n## kipisi lipu nanpa wan\n\n1 tenpo open la, toki li lon. toki li lon poka sewi. toki li sewi. 2 open la, ona li lon poka sewi. 3 ona la, ale li kama lon. ona ala la, ala li kama lon. 4 kon li lon ona. kon li suno tawa jan. 5 suno li suno lon pimeja. pimeja li anpa ala e ona. [*anu: pimeja li sona ala e ona.*] \n\t6 tenpo pini la, jan li kama. sewi li pana e ona. nimi ona li Jojane. 7 ona li kama tan ni: ona li toki e suno ni. tan ni la, jan ale li ken sona. 8 kin la, jan ni li suno ala. ona li toki taso e suno. \n\t9 tenpo pi jan Jojane la, suno lon li kama lon ma. suno ni li suno e jan ale. 10 ona li lon ma. ona la, ma li kama lon. taso ma li sona ala e ona. 11 ona li kama tawa jan ona. taso jan ona li kama ala jo e ona. 12 taso jan li kama jo e ona li sona e nimi ona la, jan ni li ken kama jan lili sewi. 13 tan ala sijelo la, jan ni li kama lon. tan ala wile jan la, jan ni li kama lon. taso tan sewi la, jan ni li kama lon. \n14 toki li kama sijelo. ona li lon mi mute. mi mute li lukin e wawa ona. wawa ona li sama wawa pi mije lili taso tan mama mije. pona en lon li lon wawa ona. 15 jan Jojane li lukin e ona. jan Jojane li toki e ni: ‘jan ni li ona a\\! mi pini la, ona li lon. taso wawa mi li lili la, wawa ona li suli, tan ni: open la, ona li lon.’ 16 ona li pana e pona mute mute tawa mi ale. 17 jan Mose la, lipu lawa li kama. jan Jesu la, pona en lon li kama. 18 jan ala li lukin e sewi. taso sewi taso li lon sinpin sijelo pi mama mije la, ona li pana e sona sewi. \n\t19 ma tomo Jelusalen la, jan Juta mute li pana e jan sewi mute tawa jan Jojane. jan sewi li toki e ni: ‘sina o\\! sina jan seme?’ 20 jan Jojane li toki e ni: ‘mi jan ko sewi ala.’ 21 jan sewi li toki e ni: ‘sina jan Elija anu seme?’ ‘ala.’ ‘sina jan toki sewi anu seme?’ ‘ala.’ \n\t22 tan ni la, jan sewi li toki e ni: ‘sina jan seme a? o pana e toki tawa mi la, mi ken pana e ona tawa ona pi pana mi. sina la, sina toki e seme?’ 23 jan Jojane li toki e ni: ‘mi la, mi kalama uta li toki wawa lon ma pi jan ala: “o pona e nasin sewi a\\!” jan toki sewi Isija li toki e ni.’ \n\t24 (tenpo pini la, jan Palise mute li pana e jan sewi.) 25 jan sewi li toki e ni: ‘sina jan ko sewi ala. sina jan Elija ala. sina jan toki sewi ala. ni la, sina telo sewi e jan tan seme?’ 26 jan Jojane li toki e ni: ‘mi telo sewi kepeken telo. taso jan wan li lon sina. sina sona ala e ona. 27 mi pini la, ona li kama. mi anpa mute. tan ni la, mi ken ala linja e len noka ona.’ 28 ni li lon ma Petani, li lon poka ante pi nasin telo Jotan. lon ni la, jan Jojane li telo sewi e jan. \n\t29 tenpo suno kama la, jan Jojane li lukin e jan Jesu. jan Jesu li kama tawa ona. jan Jojane li toki e ni: ‘o lukin e soweli len lili sewi a\\! ona li weka e ike ma. 30 ona la mi toki e ni: “mi pini la, mije wan li kama. wawa mi li lili la, wawa ona li suli, tan ni: open la, ona li lon.” 31 tenpo pini la, mi sona ala e ona. mi telo sewi kepeken telo tawa ni: kulupu Isale li ken lukin e ona.’ \n\t32 jan Jojane li lukin, li toki e ni: ‘mi lukin e kon. ona li sama waso walo. ona li kama tan sewi, li awen lon ona. 33 mi sona ala e ona. taso ona pi pana mi li toki e ni tawa mi: “tenpo kama la, sina lukin e kon. kon li kama tawa jan wan. kon li awen lon ona. jan ni li telo sewi kepeken kon sewi.” 34 mi lukin. mi toki e ni: jan ni li mije lili sewi.’ \n\t35 tenpo suno kama la, jan Jojane en jan kute ona tu li lon. 36 jan Jojane li lukin e jan Jesu. jan Jojane li toki e ni: ‘o lukin e soweli len lili sewi a\\!’ 37 jan kute tu li kute e ona, li kute e jan Jesu. 38 jan Jesu li lukin e jan kute tu. jan Jesu li toki e ni: ‘sina alasa e seme?’ ona tu li toki e ni: ‘jan Lapi o\\!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi pana sona.) ‘sina awen lon seme?’ 39 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama. sina lukin.’ tan ni la, jan kute tu li tawa, li lukin e tomo ona, li awen lon ona. tenpo pi suno anpa li lon. 40 jan kute tu la, jan Anteja li wan. ona li sama jan Simon Petulo. tenpo pini la, ona li kute e jan Jojane. tenpo ni la, ona li kute e jan Jesu. 41 ona li alasa e sama ona. ona li toki e ni: ‘mi lukin e jan Mesija a\\!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi ko sewi.) 42 jan Anteja en jan Simon li tawa jan Jesu. jan Jesu li lukin e jan Simon. ona li toki e ni: ‘sina jan Simon. sina mije lili pi jan Jojane. tenpo ni la, nimi sina li Kepa.’ (nimi ni li Petulo, kepeken toki Elena. kon pi nimi ni li ni: kiwen.) \n\t43 tenpo suno kama la, jan Jesu li wile tawa ma Kalili. lon ni la, ona li lukin e jan Pilipo. jan Jesu li toki e ni: ‘o kute e mi.’ 44 lon la, jan Pilipo li kama tan ma tomo Pesata. kin la, jan Anteja en jan Petulo li kama tan ma tomo ni. 45 jan Pilipo li alasa e jan Natana, li toki e ni: ‘jan ni la jan Mose en jan toki sewi li sitelen a\\! mi lukin e ona\\! ona li jan Jesu a\\! ona li mije lili pi jan Josepu, tan ma tomo Nasawa\\!’ 46 jan Natana li toki e ni: ‘pona li ken tan ma tomo Nasawa anu seme?’ jan Pilipo li toki e ni: ‘o kama. o lukin.’ 47 jan Jesu li lukin e jan Natana. jan Natana la, jan Jesu li toki e ni: ‘o lukin a\\! lon la, jan ni li jan pi kulupu Isale. ona li toki ike ala.’ 48 jan Natana li toki e ni: ‘sina sona e mi tan seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘jan Pilipo li toki tawa sina. taso tenpo pini la, mi lukin e sina. sina lon poka pi kasi kili.’ 49 jan Natana li toki e ni: ‘jan Lapi o\\! sina mije lili sewi. sina jan lawa pi kulupu Isale.’ 50 jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona tan seme? tan ni: mi toki e kasi lili tawa sina, anu seme? tenpo kama la, sina lukin e ijo pi suli mute mute.’ 51 ona li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, sina lukin e ni: sewi li open. kon toki li tawa sewi, li tawa anpa lon mije lili jan.’\n\n## kipisi lipu nanpa tu\n\ntenpo suno nanpa tu wan la, kulupu pona pi kama wan olin li lon ma tomo Kana, lon ma Kalili. mama meli pi jan Jesu li lon. 2 kin la, jan Jesu en jan kute ona li tawa. 3 taso telo nasa kili li lon ala. mama meli pi jan Jesu li toki e ni: ‘ona li jo ala e telo nasa kili.’ 4 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o\\! seme tawa mi? seme tawa sina? tenpo mi li kama ala.’ 5 mama meli ona li toki tawa jan pali. ona li toki e ni: ‘ona li toki la, o pali.’ 6 poki telo kiwen luka wan li lon. ona li suli mute. 7 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e telo lon insa pi poki telo.’ ona li pana e telo mute mute lon insa pi poki telo. 8 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama jo e telo tan poki telo. o pana e ona tawa jan lawa kulupu.’ ona li pana e telo. 9 jan lawa kulupu li moku e telo. telo ni li ante. tenpo ni la, telo ni li telo nasa kili. jan lawa kulupu li sona ala e ni: telo nasa kili li tan seme? taso jan pali li sona. jan lawa kulupu li toki e ni tawa mije pi kama wan: 10 ‘tenpo nanpa wan la, jan ale li pana e telo nasa kili pona. kulupu li moku e ona. tenpo nanpa tu la, jan ale li pana e telo nasa kili pi pona ala. taso tenpo ni la, sina pana e telo nasa kili pona a\\!’ \n\t11 ni li sitelen nanpa wan. jan Jesu li pali e sitelen mute lon ma tomo Kana, lon ma Kalili. ona li pana e wawa ona tawa lukin. jan kute ona li sona e ona. \n\t12 ni li pini la, jan Jesu en mama meli ona en sama ona en jan kute ona li tawa ma tomo Kapenon. tenpo lili la, ona li awen lon ni. \n\t13 tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan Jesu li tawa ma tomo Jelusalen. 14 ona li lukin e jan mute lon tomo sewi. jan ni li esun e soweli mani e soweli len e waso walo. kin la, jan ante li esun e mani. 15 jan Jesu li pali e ilo utala tan linja. ona li weka e jan e soweli. ona li pakala e mani e supa. 16 ona li toki e ni tawa jan esun pi waso walo: ‘o pana e ijo ni tan lon ni a\\! o pali ala e tomo pi mama mije mi sama tomo esun a\\!’ 17 jan kute ona li awen sona e ni: sitelen li lon la, ‘tenpo kama la, mi olin mute mute e tomo sina.’ 18 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni: ‘sina pali e ijo ni la, sina pana e sitelen seme?’ 19 jan Jesu li toki e ni: ‘sina pakala e tomo ni la, tenpo suno tu wan la, mi pona e ona.’ 20 jan Juta li toki e ni: ‘tenpo sike mute mute luka wan la, jan li pali e tomo sewi ni a\\! tenpo suno tu wan la, sina pona e ona anu seme a?’ 21 taso kon toki pi jan Jesu li ni: tomo sewi li sijelo ona. 22 tan ni la, tenpo kama la, jan Jesu li kama jo e kon sin la, jan kute ona li sona e toki ona. jan kute ona li sona e sitelen sewi e toki pi jan Jesu. \n\t23 tenpo sewi suli la, jan Jesu li awen lon ma tomo Jelusalen. jan mute li sona e nimi ona. ona mute li lukin e sitelen ona. 24 taso jan Jesu li pilin pona ala tawa ona mute. jan Jesu li sona e jan ale. 25 jan Jesu li wile ala e ni: jan wan li toki e jan ante tawa jan Jesu. jan Jesu li sona e ijo ale lon jan.\n\n## kipisi lipu nanpa tu wan\n\njan Palise wan li lon. nimi ona li Nikotemo. ona li jan lawa pi kulupu Juta. 2 tenpo pimeja la, jan Nikotemo li tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o, mi mute li sona e ni: sina jan pi pana sona tan sewi. sewi li lon ala jan la, jan ni li ken ala pali e sitelen sina.’ 3 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama ala lon tan sewi la, jan ni li ken ala lukin e ma sewi.’ \n\t4 jan Nikotemo li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan majuna li ken kama lon? tenpo nanpa tu la, ona li ken ala tawa insa pi mama meli ona a\\!’ 5 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama ala lon tan telo tan kon la, ona li ken ala tawa ma sewi. 6 jan li kama lon tan sijelo la, ona li sijelo. jan li kama lon tan kon la, ona li kon. 7 toki ni mi li nasa ala: “sina ale o kama lon tan sewi.” 8 kon li wile tawa ma wan la, ona li tawa ma ni. sina kute e kon. taso sina sona ala ni: ona li kama tan seme? ona li tawa seme? jan li kama lon tan kon la, jan ni li sama.’ \n\t9 jan Nikotemo li toki e ni: ‘lon nasin seme la, ni li lon?’ 10 jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan pi pana sona pi kulupu Isale a\\! sina sona ala e ni anu seme? 11 lon la, lon la, mi toki tawa sina: mi mute li sona e ijo la, mi mute li toki e ni. mi mute li lukin e ijo la, mi mute li toki e ni. taso sina mute li kama ala jo e toki mi. 12 mi toki e ijo ma tawa sina. taso sina sona ala e ni. tan ni la, mi toki e ijo sewi tawa sina la, sina sona ala sona? 13 mije lili jan li lon sewi. ona li tawa anpa. tan ni la, ona taso li tawa sewi. 14 jan Mose li sewi e akesi pi noka ala la, mije lili jan li sama. 15 tan ni la, jan li sona e ona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. [*anu: tan ni la, jan li sona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale tan ona.*] \n\t16 ‘tawa ni la, sewi li olin mute mute e ma la, ona li pana e mije lili taso ona. tan ni la, jan li sona e ona la, jan ni li moli ala li jo e kon pi tenpo ale. 17 sewi li pana e mije lili tawa ma tan ala ni: mije lili li kipisi lawa e ma. sewi li wile e ni: mije lili la, ona li ken pona e ma. 18 jan li sona e ona la, sewi li kipisi lawa ala e jan ni. jan li sona ala e ona la, sewi li toki e ni: jan ni li pali ike tan ni: jan ni li sona ala e nimi pi mije lili taso sewi. \n\t19 ‘kipisi lawa li ni: suno li kama lon ma. taso jan li olin e pimeja, li olin ala e suno, tan ni: ona li pali e ijo ike. 20 jan li pali e ijo ike la, suno li ike tawa ona. jan ni li kama ala lon suno, tan ni: ona li wile e ni: jan ante li lukin ala e pali ona. 21 taso jan li pali e lon la, jan ni li kama lon suno, tan ni: ona li wile e ni: jan ante li lukin e pali ona. pali ni li lon sewi.’ \n\t22 ni li pini la, jan Jesu en jan kute ona li kama lon ma Juta. ona li awen lon ni, li telo sewi. 23 tenpo ni la, jan Jojane kin li telo sewi. ona li lon ma Anon, lon poka pi ma tomo Salin, tan ni: telo mute li lon ni. jan mute li kama la, jan Jojane li telo sewi e ona. 24 tenpo ni la, jan Jojane li lon ala tomo awen pi jan ike. \n\t25 kama jaki ala la, jan kute pi jan Jojane li toki utala tawa jan Juta wan. 26 ona li kama tawa jan Jojane. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o\\! lon poka ante pi nasin telo Jotan la, sina lon poka pi jan wan. jan ni la, sina lukin li toki. o lukin a\\! jan ni li telo sewi. jan ale li tawa ona.’ \n\t27 jan Jojane li toki e ni: ‘sewi li pana ala e ijo tawa jan la, jan ni li ken ala kama jo e ijo ni. 28 sina lukin e ni: mi toki e ni: “mi jan ko sewi ala. mi kama taso. mi pini la, ona li kama.” 29 meli pi kama wan olin li tawa mije pi kama wan olin taso. jan pona mije pi kama wan olin li lon poka ona, li kute. pilin ona li pona mute tan ni: ona li kute e kalama uta mije pi kama wan olin. tan ni la, pilin mi li pona. 30 ona o suli. mi o lili. 31 jan li kama tan sewi la, jan ni li lon sewi ale. jan li kama tan ma la, jan ni li tan ma, li toki tan ma. jan li kama tan sewi la, jan ni li tawa sewi ale. 32 ona li lukin li kute la, ona li toki. jan ala li kama jo e toki ona. 33 jan li kama jo e toki sina la, jan ni li sona wawa e ni: sewi li lon. 34 sewi li pana e jan la, jan ni li toki e kon toki sewi. tawa ni la, ona li pana mute mute e kon. 35 mama mije li olin e mije lili. mama mije li pana e ale tawa luka ona. 36 jan li sona e mije lili la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. taso jan li kute ala e mije lili la, jan ni li lukin ala e kon. pilin utala sewi li tawa ona.’\n\n## kipisi lipu nanpa tu tu\n\njan Palise mute li kama sona e ni: jan Jojane li jo e jan kute mute la, jan Jesu li kama jo jan kute mute mute. kin la, ona li telo sewi. jan Jesu li sona e ni: jan Palise li kama sona e ni. 2 (lon la, jan Jesu li telo sewi ala. jan kute ona a li telo sewi.) 3 jan Jesu li tawa tan ma Juta. ona li tawa sin lon ma Kalili. 4 tan ni la, ona o tawa ma Samali. 5 tan ni la, ona li kama lon ma tomo Sika, lon ma Samali. tenpo pini la, jan Jakopu li pana e ma lili tawa jan Josepu. jan Josepu li mije lili ona. ma lili ni li lon poka pi ma tomo Sika. 6 tenpo ni la, lupa telo pi jan Jakopu li lon. jan Jesu li pilin wawa ala. tan ni la, ona li awen lon monsi lon poka lupa telo. tenpo pi suno sewi li lon. \n\t7 meli Samali li kama. ona li wile kama jo e telo tan lupa telo. jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e telo tawa mi. mi wile moku.’ 8 (jan kute ona li weka. ona li esun e moku lon ma tomo.) 9 meli Samali li toki e ni: ‘sina jan Juta a\\! mi meli Samali a\\! tan seme la, sina toki e ni: “o pana e telo”?’ (lon la, jan Samali li ike tawa jan Juta.) 10 jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona ala e pana sewi. kin la, sina sona ala e ni: jan seme li toki e ni: “o pana e telo tawa mi.” sina sona e ni la, sina a toki e ni: “o pana e telo tawa mi\\!” sina toki e ni la, ona li pana e telo kon tawa sina.’ \n\t11 meli li toki e ni: ‘jan pona o. sina jo ala e poki telo. lupa telo li anpa suli. sina jo e telo kon tan seme? 12 jan Jakopu li mama mije pi mi mute. ona li pana e lupa telo tawa mi mute. ona, en mije lili ona, en soweli ona, li moku e telo tan lupa telo ni. jan Jakopu li wawa la, sina wawa mute anu seme?’ \n\t13 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li moku e telo tan lupa telo ni la, tenpo kama la, jan ni li wile moku e telo sin. 14 taso jan li moku e telo tan mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku e telo sin. ante la, telo mi li kama lupa telo lon insa ona. telo ni li tawa kon pi tenpo ale.’ \n\t15 meli li toki e ni: ‘jan pona o pana e telo ni tawa mi. mi wile e ni: mi wile ala e telo, li kama ala jo e telo.’ 16 jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa\\! mije sina la, o toki. ni li pini la, o kama lon ni.’ 17 meli li toki e ni: ‘mi jo ala e mije.’ jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, sina toki a\\! 18 tenpo pini la, sina jo e mije luka. tenpo ni la, sina jo e jan. taso ona li mije sina ala. ni la, sina toki e lon a\\!’ \n\t19 meli li toki e ni: ‘jan pona o\\! mi sona e ni: sina jan toki sewi. 20 mama mije pi mi mute li toki anpa tawa sewi lon nena ni. sina mute li toki e ni: jan o toki anpa tawa sewi lon ma tomo Jelusalen.’ 21 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o sona e toki mi a\\! tenpo kama la, sina toki anpa tawa mama mije lon ala nena ni. sina toki anpa tawa mama mije lon ala ma tomo Jelusalen. 22 sina toki anpa tawa seme? sina sona ala. mi mute li toki anpa tawa seme? mi mute li sona, tan ni: pona li kama tan kulupu Juta. 23 taso tenpo li kama, li lon a\\! tenpo ni la, jan li toki anpa lon la, jan ni li toki anpa tawa mama mije lon kon. mama mije li alasa e jan ni, tawa ni: jan ni li toki anpa tawa ona. 24 sewi li kon. kon la o toki anpa tawa ona.’ \n\t25 meli li toki e ni: ‘mi sona e ni: jan Mesija li kama. ona li jan pi ko sewi. ona li kama la, ona li toki e ale.’ 26 jan Jesu li toki e ni: ‘mi ona a\\! [*anu: mi lon a\\!*] mi toki tawa sina.’ \n\t27 tenpo ni la, jan kute ona li kama. ona li lukin e ni: jan Jesu li toki tawa meli. pilin ona li ni: ona li nasa a\\! taso jan ala li toki e ni: ‘sina alasa e seme?’ anu ‘sina toki tawa ona tan seme?’ 28 meli li pana anpa e poki telo ona. ona li tawa ma tomo. ona li toki tawa jan mute. ona li toki e ni: 29 ‘o kama a\\! o lukin e jan\\! mi pali e ijo la, ijo ni la, jan ni li toki tawa mi. jan ni li jan ala pi ko sewi, anu seme?’ 30 ona mute li tawa tan ma tomo, li kama tawa jan Jesu. 31 tenpo ni la, jan kute li toki e ni: ‘jan Lapi o moku.’ 32 taso ona li toki e ni: ‘sina sona ala e ni: mi jo e moku.’ 33 tan ni la, jan kute li toki e ni: ‘jan ala li pana e moku tawa ona anu seme?’ \n\t34 jan Jesu li toki e ni: ‘moku mi li ni: ona li pana mi la, ona li wile e ijo. mi o pali e ijo ni. tan ni la, pali ona li pini. 35 sina toki ala toki e ni: “tenpo mun tu tu kama la, jan li kama jo e pan tan ma”? o lukin a\\! mi toki e ni: o sewi e oko sina. tenpo ni la, ma pan li walo a\\! pan li lon\\! 36 jan li kama jo e pan tan ma la, jan ni li kama jo e mani. jan ni li kama jo e kili tawa kon pi tenpo ale. tan ni la, jan li pana e sike mama kasi tawa ma la, pilin pi jan ni li pona mute. kin la, jan li kama jo e pan tan ma la, pilin pi jan ni li pona mute. 37 tawa ni la, toki ni li lon: “jan wan li pana e sike mama kasi tawa ma. jan ante li kama jo e pan tan ma.” 38 tenpo pini la, mi pana e sina tawa ni: sina o kama jo e pan tan ma. pan ni la, sina pali ala. jan ante li pali. sina tawa pali ona.’ \n\t39 kin la, jan Samali mute lon ma tomo ni li sona e jan Jesu. tawa ni la, meli li toki e ni: ‘mi pali e ijo la, ijo ni la, jan ni li toki tawa mi.’ 40 jan Samali li kama tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘o awen lon mi mute.’ tenpo suno tu la, jan Jesu li awen lon ni. 41 kin la, jan mute mute li sona, tan toki ona. 42 jan mute ni li toki tawa meli. ona li toki e ni: ‘tenpo ni la, mi sona tan ala toki sina. mi sona tan ni: mi kute. mi sona e ni: lon la, jan ni li pona e ma.’ \n\t43 tenpo suno tu li pini la, jan Jesu li tawa ma Kalili. 44 jan Jesu li sona e ni: jan pi toki sewi li tan ma la, jan ni li ike tawa jan tan ma ni. 45 jan Jesu li kama lon ma Kalili la, jan Kalili li toki e ni: ‘kama pona a\\!’ tenpo pini la, tenpo sewi suli la, ona mute li lukin e pali wawa pi jan Jesu lon ma tomo Jelusalen. tawa ni la, ona mute kin li tawa ni. \n\t46 tan ni la, jan Jesu li kama sin tawa ma tomo Kana, lon ma Kalili. (lon ni la, ona li ante e telo tawa telo nasa kili.) jan lawa wan li lon. mije lili ona li pilin jaki. mije lili li lon ma tomo Kapenon. 47 jan wawa li kama sona e ni: jan Jesu li kama tan ma Juta tawa ma Kalili. tan ni la, ona li tawa jan Jesu. ona li wile e ni: jan Jesu o tawa, o pona e mije lili ona. ken mute la, mije lili ona li moli. \n\t48 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘sina mute li lukin ala e sitelen e wawa nasa la, sina sona ala.’ 49 jan lawa li toki e ni: ‘jan pona o kama. sina kama ala la, jan lili mi li moli.’ 50 jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa. mije lili sina li pona.’ jan li sona e toki pi jan Jesu. ona li tawa. 51 jan pali ona li lukin e ona. jan pali li toki e ni: ‘mije lili sina li pona a\\!’ 52 jan lawa li toki e ni: ‘tenpo seme la ona li pona?’ jan pali li toki e ni: ‘tenpo suno pini la, tenpo pi suno sewi la, pilin jaki ona li weka.’ 53 tan ni la, mama mije li sona e ni: tenpo ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘mije lili sina li pona.’ ona li sona. jan ale lon tomo ona li sona. \n\t54 ni li sitelen nanpa tu pi jan Jesu lon ma Kalili.\n\n## kipisi lipu nanpa luka\n\nni li pini la, tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan Jesu li tawa ma tomo Jelusalen. 2 telo li lon ma tomo Jelusalen, lon poka lupa pi soweli len. nimi pi telo ni li Petesa, kepeken toki Iwisi. lupa luka li lon poka pi telo ni. 3 jan mute li supa lon lupa. jan ni li pilin jaki mute. jan mute li ken ala lukin. jan mute li ken ala tawa. ona li awen tawa ni: telo li tawa. \\[4 tenpo lili la, kon toki li tawa anpa lon telo. ona li tawa sike e telo. jan nanpa wan li tawa telo la, jan ni li pona.\\] [*lipu pi majuna mute la, sitelen ni li weka.*] \n\t5 jan wan li lon. tenpo sike mute luka luka luka tu wan la, ona li pilin jaki. 6 jan Jesu li lukin e jan ni, li sona e ni: tenpo mute la, ona li supa. jan Jesu li toki e ni: ‘sina wile ala wile pona?’ 7 jan pi pilin jaki li toki e ni: ‘jan pona o. telo li tawa la, jan ala li pana e pona tawa mi. mi alasa tawa telo la, jan ante li tawa.’ 8 jan Jesu li toki e ni: ‘o sewi. o kama jo e len anpa sina. o tawa.’ 9 kin la, jan li kama pona. ona li kama jo e len anpa ona. ona li kama tawa. \n\ttenpo suno sewi li lon. 10 tan ni la, jan Juta mute li toki tawa jan pi kama pona. ona li toki e ni: ‘tenpo suno sewi li lon. sina ken ala jo e len anpa.’ 11 taso jan pi kama pona li toki e ni: ‘jan li pona e mi la, jan ni li toki e ni: “o kama jo e len anpa sina. o tawa.”’ 12 ‘jan seme li toki e ni: “o kama jo, o tawa”?’ 13 jan pi kama pona li sona ala, tan ni: jan Jesu li tawa. jan mute mute li lon. \n\t14 ni li pini la, jan Jesu li lukin e jan pi kama pona lon tomo sewi. jan Jesu li toki e ni: ‘o lukin a\\! tenpo ni la, sina pona. o pali ala e ike la, ike mute o lon ala.’ \n\t15 jan pi kama pona li tawa jan Juta. ona li toki e ni: ‘jan li pona e mi la, jan ni li jan Jesu.’ 16 tan ni la, jan Juta li alasa e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali e ni lon tenpo suno sewi. 17 taso jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, mama mije mi li pali. kin la, mi pali.’ 18 tan ni la, jan Juta li alasa mute e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali lon tenpo suno sewi. kin la, ona li toki e ni: sewi li mama mije ona. kon pi toki ni li ni: ona li sama sewi. \n\t19 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: mije lili li lukin ala e pali pi mama mije la, mije lili li ken ala pali. tawa ni la, mije lili li lukin e pali pi mama mije, mije lili li pali e ni. 20 tawa ni la, mama mije li olin e mije lili. ona li pana e pali ale ona tawa lukin tawa mije lili. kin la, tenpo kama la, ona li pana e pali pi wawa mute mute tawa lukin tawa mije lili. tan ni la, sina o pilin pi sona ala. 21 mama mije li pana e kon sin tawa jan moli. sama la, mije lili li wile la, mije lili li pana e kon tawa jan. 22 mama mije li kipisi lawa e jan ala. ona li pana e kipisi lawa ale tawa mije lili. 23 tan ni la, jan li sewi e mama mije la, jan ni li sewi e mije lili. jan li sewi ala e mije lili la, jan ni li sewi ala e mama mije. mama mije li pana e mije lili. \n\t24 ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kute e toki mi, li sona e ona pi pana mi la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. jan ala li kipisi lawa e jan ni. jan ni li kama tan moli, tawa kon. \n\t25 ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo li kama, li lon a\\! tenpo ni la, jan moli li kute e kalama uta pi mije lili sewi. jan li kute la, jan ni li lon. 26 mama mije li jo e kon lon insa ona. sama la, ona li pana e kon tawa mije lili. tan ni la, mije lili li jo e kon lon insa ona. 27 kin la, mama mije li pana e lawa tawa ona. tan ni la, ona li ken kipisi lawa. tawa ni la, ona li mije lili jan. \n\t28 ‘o pilin ala pi sona ala, tan ni: tenpo kama la, jan moli ale li kute e kalama uta ona, 29 li kama. jan li pali e pona la, jan ni li kama tawa kon. jan li pali e ike la, jan ni li kama tawa kipisi lawa. 30 tan mi la, mi ken ala pali. mi kute la, mi kipisi lawa. kipisi lawa mi li pona, tan ni: mi wile ala wile mi. mi wile e wile ona pi pana mi. \n\t31 ‘mi lukin e mi, li toki e mi la, toki mi li lon ala. 32 jan ante li lukin e mi, li toki e mi. mi sona e ni: toki ona li lon. 33 tenpo pini la, sina toki tawa jan Jojane. ona li lukin e lon, li toki e lon. 34 tenpo ni la, mi kama jo ala e toki tan jan. mi toki e ni tawa ni: sina ken pona. 35 jan Jojane li suno lili. tenpo lili la, suno ona li pona tawa sina. 36 taso toki pi jan Jojane li wawa la, toki mi li wawa mute. mama meli li pana e pali tawa mi, tawa ni: mi o pini e ona. mi pali e pali ni. pali ni li toki e ni: mama mije li pana e mi. 37 ona pi pana mi li mama mije. mi la, ona li toki. tenpo ala la, sina kute e kalama uta ona. tenpo ala la, sina lukin e selo ona. 38 kin la, toki ona li lon ala insa sina, tan ni: sina sona ala e ona pana. \n\t39 ‘sina alasa lon lipu sewi, tan ni: sina pilin e ni: lipu sewi li jo e kon pi tenpo ale. mi la, lipu sewi li toki. 40 taso sina wile ala kama tawa mi. sina wile ala kama jo e kon. 41 mi lanpan ala e wawa tan jan. 42 taso mi sona e ni: sina jo ala e olin sewi lon sina. 43 mi kama lon nimi pi mama mije mi. taso sina kama jo ala e mi. jan ante li kama lon nimi ona la, sina kama jo e ona. 44 lon nasin seme la, sina sona? sina lanpan e wawa sina. taso sina alasa ala e wawa pi sewi taso. 45 o pilin ala e ni: tenpo kama la, mi pali ike e sina tawa mama mije. lon la, jan Mose li pali ike e sina. ona li pona tawa sina. 46 taso sina sona e jan Mose la, sina sona e mi. tawa ni la, mi la, jan Mose li sitelen. 47 sina sona ala e sitelen ona la, sina sona e kon toki mi lon nasin seme?’\n\n## kipisi lipu nanpa luka wan\n\nni li pini la, jan Jesu li tawa poka ante pi telo suli Kalili. (telo suli li jo e nimi kin: Kipelija.) 2 tenpo ni la, jan mute mute li kute e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali e sitelen tawa jan pi pilin jaki. jan mute mute li lukin e sitelen ni. 3 jan Jesu li tawa sewi nena. ona en jan kute ona li awen lon monsi. 4 tenpo ni la, tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. \n\t5 jan Jesu li sewi e oko. ona li lukin e jan mute mute. ona li toki tawa jan Pilipo: ‘mi mute li ken esun e pan lon seme?’ 6 (ona li toki e ni tan ni: ona li wile sona e ni: jan Pilipo li toki e seme? jan Jesu li sona e pali kama ona.) 7 jan Pilipo li toki e ni: ‘mi jo e mani mute mute la, jan ale li ken ala moku lili.’ \n\t8 jan kute wan li jan Anteja. ona li sama jan Simon Petulo. jan Anteja li toki e ni: 9 ‘mije lili li lon. ona li jo e leko pan luka, e kala lili tu. taso jan ale li ken ala moku e ni a\\!’ \n\t10 jan Jesu li toki e ni: ‘o toki tawa jan ale: “o supa.”’ kasi anpa mute li lon. tan ni la jan ale li supa. jan mute mute li lon. 11 jan Jesu li kama jo e leko pan. ona li toki e ni: ‘pona.’ ni pini la, ona li pana e leko pan tawa jan ale. kin la, ona li pana e kala. 12 ni li pini la, jan ale li ken ala moku e namako. jan Jesu li toki tawa jan kute ona: ‘o kama jo e moku awen. mi wile e ni: ala li weka.’ 13 tan ni la, ona li kama jo e pan. ona li pana e pan lon poka pan suli luka luka tu. \n\t14 jan mute li lukin e sitelen pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan ni li jan toki sewi a\\! ona li kama lon ma a\\!’ 15 jan Jesu li sona e ni: ona mute li wile lanpan e ona. ona mute li wile e ni: jan Jesu li kama jan lawa. tan ni la, jan Jesu taso li weka tawa nena. \n\t16 tenpo pi suno anpa la, jan kute pi jan Jesu li tawa telo suli. 17 ona li tawa ma tomo Kapenon kepeken tomo tawa telo. tenpo pimeja li lon. taso jan Jesu li awen weka. 18 kon wawa li tawa e telo suli. 19 jan kute li lukin e jan Jesu. jan Jesu li tawa noka lon supa pi telo suli. ona li kama lon poka tomo tawa telo. jan kute li pilin monsuta. 20 jan Jesu li toki e ni: ‘mi lon a\\! o monsuta ala.’ 21 ni li pini la, jan kute li wile e ni: jan Jesu li kama lon insa tomo tawa telo. ni li pini la, tomo tawa telo li lon poka ma. \n\t22 tenpo suno kama la, jan mute li awen lon poka ante pi telo suli la, jan ni li lukin e ni: tomo tawa telo wan taso li weka. ona mute li sona e ni: jan Jesu li tawa ala lon poka pi jan kute ona. jan kute taso li tawa kepeken tomo tawa telo. 23 ni li pini la, tomo tawa telo mute li kama tan ma tomo Kipelija. (ona li lon poka ni: tenpo pini la, jan mute li moku e pan.) 24 jan mute li lukin e ni: jan Jesu en jan kute ona li weka. tan ni la, jan mute li tawa ma tomo Kapenon kepeken tomo tawa telo. ona li alasa e jan Jesu. 25 ona li lukin e jan Jesu lon poka ante pi telo suli. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o\\! tenpo seme la sina kama ni?’ \n\t26 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina alasa e mi tan ala ni: sina lukin e sitelen. sina alasa e mi tan ni: sina moku e pan. tan ni la, sina pilin pona. 27 o pali ala tawa moku moli. o pali tawa moku kon pi tenpo ale. tenpo kama la, mije lili jan li pana e moku ni tawa sina. tenpo pini la, mama mije li pana e ko pi open ala tawa moku ni. mama mije li sewi.’ \n\t28 jan mute li toki e ni: ‘mi wile pali e pali sewi. mi o pali seme?’ 29 jan Jesu li toki e ni: ‘pali sewi li ni: sewi li pana e jan la, sina o sona e jan ni.’ 30 jan mute li toki e ni: ‘tan ni la, sina pali e sitelen seme? mi wile e sitelen seme tan ni: mi wile lukin. mi wile sona e sina. sina pali e seme? 31 tenpo pini la, mama mije pi mi mute li moku e pan sewi lon ma pi jan ala. sitelen li lon la, “ona li pana e pan sewi tawa ona mute.”’ \n\t32 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan Mose li pana ala e pan sewi tawa sina. mama mije mi li pana e pan sewi lon tawa sina. 33 tawa ni la, pan sewi li ni: jan wan li tawa anpa tan sewi. ona li pana e kon tawa ma.’ 34 jan mute li toki e ni: ‘jan pona o, tenpo ale la, o pana e pan ni tawa mi.’ \n\t35 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pan kon. jan li kama tawa mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku. jan li sona e mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku e telo. 36 taso tenpo pini la, mi toki e ni tawa sina: sina lukin e mi. taso sina sona ala e mi. 37 mama mije li pana e ijo tawa mi la, ijo ni li kama tawa mi. jan li kama tawa mi la, mi weka ala e jan ni. 38 tawa ni la: mi tawa anpa tan sewi tan ala ni: mi o pali e pali pi wile mi. mi tawa anpa tan sewi tan ni: mi o pali e pali wile ona pi pana mi. 39 ona pi pana mi li wile e ni: mi o weka ala e pana ona. taso, tenpo nanpa pini la, mi sewi e ona. 40 tawa ni la mama mije mi li wile e ni: jan li lukin e mije lili li sona e ona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni.’ \n\t41 jan Juta mute li toki ike, tan ni: jan Jesu li toki e ni: ‘mi pan. mi kama anpa tan sewi.’ 42 ona mute li toki e ni: ‘jan ni li jan Jesu anu seme a? ona li mije lili pi jan Josepu anu seme a? mi sona e mama mije ona e mama meli ona. ona li toki e ni tan seme: “mi kama anpa tan sewi”?’ \n\t43 jan Jesu li toki e ni: ‘o toki ike ala. 44 mama mije li tawa ala e jan la, jan ni li ken ala kama tawa mi. jan li kama tawa mi la, tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni. 45 sitelen li lon, tan jan toki sewi la, “tenpo kama la, sewi li pana sona tawa ona ale.” jan li kute e mama mije li kama sona la, jan ni li kama tawa mi. 46 taso jan li kama tan sewi la, jan ni taso li lukin e mije mama. 47 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li sona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. 48 mi pan kon. 49 tenpo pini la, mama mije pi sina mute li moku lon ma pi jan ala, li moli. 50 pan li kama anpa tan sewi. jan li moku e pan ni la, jan ni li moli ala. 51 mi pan kon tan sewi. jan li moku e pan ni la, jan ni li lon tenpo ale. kin la, tenpo kama la, mi pana e pan ni: sijelo mi. ona li pana e kon tawa ma.’ \n\t52 jan Juta mute li toki utala. ona li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan ni li pana e sijelo ona? lon nasin seme la, mi moku e ona a?’ 53 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina moku ala e sijelo pi mije lili jan, li moku ala e telo loje ona, la, sina jo ala e kon. 54 jan li moku e sijelo mi li moku e telo loje mi la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni. 55 tawa ni la: sijelo mi li moku lon. telo loje mi li moku lon. 56 jan li moku e sijelo mi li moku e telo loje mi la, jan ni li awen lon mi. kin la, mi awen lon ona. 57 mama mije kon li pana e mi la, mi lon tan mama mije. sama la, jan li moku e mi la, ona li lon tan mi. 58 pan ni li kama anpa tan sewi. mama mije mute li moku e pan ante. ona li moli. jan li moku e pan ni la, jan ni li lon tenpo ale. \n\t59 jan Jesu li toki e ni lon tomo pi sona sewi, lon ma Kapenon. \n\t60 jan kute ona li kute e ni. ona mute li toki e ni: ‘toki ni li ike a\\! jan seme li ken kute e ni?’ 61 jan Jesu li sona e ni: jan kute ona li toki ike. ona li toki e ni: ‘ni li ike tawa sina anu seme? 62 ken la, tenpo kama la, sina lukin e ni: mije lili jan li tawa sewi lon ma ona. sina lukin e ni la, sina pali e seme? 63 kon li pana e kon. sijelo o pali ala. mi toki tawa sina. toki mi li kon. 64 sina ale la, jan mute li sona ala.’ (tawa ni la, tenpo ale la, jan Jesu li sona e ni: jan seme li sona ala. kin la, jan Jesu li sona e ni: tenpo kama la, jan seme li pali ike tawa ona.) 65 ona li toki e ni: ‘tan ni la, mi toki e ni tawa sina: mama mije li wile ala la, jan ala li ken kama tawa mi.’ \n\t66 tenpo ni la, jan kute mute li weka. ona li tawa ala lon jan Jesu. 67 tan ni la, jan Jesu li toki e ni tawa jan luka luka tu: ‘sina wile ala wile weka?’ 68 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o\\! mi tawa jan seme? sina jo e kon toki kon pi tenpo ale. 69 mi sona e ni: sina jan sewi a.’ 70 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi wile sina luka luka tu anu seme? taso wan sina li kon ike.’ 71 kon toki ona li ni: jan Jutasu, mije lili pi jan Simon Ikawijote. jan Jutasu li wan pi luka luka tu. taso tenpo kama la, ona li pali ike tawa jan Jesu.\n\n## kipisi lipu nanpa luka tu\n\nni li pini la, jan Jesu li tawa ma Kalili. tawa ni la, ona li wile ala tawa ma Juta, tan ni: jan Juta mute li alasa e ona. ona mute li wile moli e ona. 2 tenpo ni la, tenpo sewi pi tomo len pi kulupu Juta li lon. 3 tan ni la, jan sama pi jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘o weka. o tawa ma Juta tawa ni: jan kute sina li ken lukin e pali sina. 4 ken la, jan wan li wile e ni: jan ante li sona e ona. tenpo ala la, jan ni li pali e ni: jan ante li ken ala lukin e ona. sina pali e ijo la, ma o lukin e sina.’ 5 (tawa ni la, jan sama pi jan Jesu li sona ala e ona.) \n\t6 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘tenpo ni la, tenpo mi li kama ala. taso tenpo ale la, tenpo sina li lon. 7 ken ala la, sina ike mute tawa ma. taso mi ike mute tawa ma, tan ni: mi toki e ni: pali ona li ike. 8 sina o tawa tenpo sewi. mi tawa ala tawa tenpo sewi, tan ni: tenpo ni la, tenpo mi li kama ala.’ \n\t9 toki ni li pini la, ona li awen lon ma Kalili. jan sama ona li tawa tenpo sewi. 10 ni li pini la, jan Jesu kin li tawa. jan ala li lukin e ona. 11 jan Juta mute li alasa e jan Jesu. ona li toki e ni: ‘ona li lon seme?’ 12 jan Jesu la, jan mute li toki ike. jan mute li toki e ni: ‘ona li pona.’ taso jan ante li toki e ni: ‘ala a\\! ona li toki ike tawa jan mute.’ 13 taso ona li toki kepeken kalama ala, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. \n\t14 tenpo ni la, jan Jesu li tawa sewi tawa tomo sewi. ona li pana e sona. 15 jan Juta li pilin pi sona ala. ona li toki e ni: ‘jan ni li sona e sitelen kepeken seme? tenpo pini la, ona li kama ala jo e sona.’ 16 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘pana sona mi li tan ala mi. ona li tan ona pi pana mi. 17 jan li wile pali e wile ona la, jan ni li sona e ni: pana sona li tan sewi anu tan mi? 18 jan li toki tan ona sama la, jan ni li alasa e wawa ona. taso jan li alasa e wawa pi ona pana la, jan ni li lon. ike li lon ala ona. \n\t19 ‘jan Mose li pana ala pana e lipu lawa tawa sina? sina kute ala e lipu lawa a\\! sina alasa moli e mi tan seme?’ 20 jan mute li toki e ni: ‘sina jo e kon ike. jan seme li alasa moli e sina?’ 21 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi pali e pali wan. ni li pona mute tawa sina. 22 jan Mose li pana e kipisi sewi tawa sina. lon la, kipisi sewi li tan ala jan Mose, li tan mama mije mute. tan ni la, tenpo suno sewi la, sina kipisi sewi e jan. 23 tenpo suno sewi la, jan li kipisi sewi e jan ante. ni li pakala ala e lipu lawa pi jan Mose. taso mi ike tawa sina tan ni: tenpo suno sewi la, mi pona e jan a\\! 24 o kipisi lawa kepeken ala lukin. o kipisi lawa kepeken kipisi lawa pona.’ \n\t25 lon ma tomo Jelusalen la, jan mute li toki e ni: ‘ona mute li alasa moli e jan ni, anu seme? 26 o lukin\\! ona li toki lon ma pi jan mute\\! taso ona mute li toki ala tawa ona. jan lawa li sona e ni anu seme: jan ni li jan pi ko sewi? 27 taso mi sona e ni: jan ni li tan seme. jan pi ko sewi li kama la, jan ala li sona e ni: ona li tan seme.’ \n\t28 tan ni la, jan Jesu li kalama suli lon tomo sewi. ona li toki e ni: ‘sina sona e mi a\\! mi kama ala tan mi. ona lon li pana e mi. sina sona ala e ona. 29 taso mi sona e ona. tan ona la, mi lon. ona li pana e mi.’ \n\t30 ona mute li alasa lanpan e jan Jesu. taso luka pi jan ala li pilin e ona, tan ni: tenpo ni la, tenpo ona li kama ala. 31 tenpo ni la, jan mute li sona e ona, li toki e ni: ‘jan ni li pali e sitelen mute. jan pi ko sewi li kama la, ona li pali ala pali e sitelen mute mute?’ \n\t32 jan Palise mute li kute e ni. ona li pana e jan sewi e jan pali. jan sewi e jan pali o lanpan e jan Jesu. 33 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo lili la, mi lon poka sina. ni li pini la, mi tawa ona pi pana mi. 34 tenpo ni la, sina alasa e mi. taso sina lukin ala e mi. kin la, sina ken ala tawa poka mi.’ 35 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni tawa ona sama: ‘ona li tawa seme? mi ken ala lukin e ona tan seme? ona li tawa kulupu Juta lon ma Elena anu seme? ona li wile ala wile pana e sona tawa jan Elena? 36 toki ona li seme, li ni: “sina alasa e mi. sina lukin ala e mi. sina ken ala tawa poka mi”?’ \n\t37 tenpo ni la, tenpo sewi li pini. jan Jesu li kalama suli. ona li toki e ni: ‘jan li wile moku e telo la, jan ni o kama tawa mi, o moku. 38 jan pi sona mi la, sitelen li lon la, “tenpo kama la, nasin pi telo kon li kama tan insa ona.”’ 39 kon la, jan Jesu li toki e ni. tenpo kama la, jan li sona e ona la, jan ni li kama jo e kon. taso tenpo ni la, kon li kama ala, tan ni: jan Jesu li jo ala e wawa ona. \n\t40 jan mute li kute e toki ni. jan mute li toki e ni: ‘lon la, jan ni li jan toki sewi.’ 41 jan ante li toki e ni: ‘jan ni li jan pi ko sewi.’ taso jan ante li toki e ni: ‘jan pi ko sewi li kama ala tan ma Kalili a\\! 42 sitelen li toki e ni: jan pi ko sewi li mije lili pi jan Tawi. ona li kama tan ma tomo Petejen, ma tomo pi jan Tawi.’ 43 tan ni la, jan mute li toki utala. 44 jan mute li wile lanpan e jan Jesu. taso luka pi jan ala li pilin e jan Jesu. \n\t45 jan pali li tawa jan sewi mute tawa jan Palise mute. jan sewi en jan Palise li toki e ni: ‘sina jo ala e ona tan seme?’ 46 jan pali li toki e ni: ‘jan ala li toki sama toki pi jan ni a\\!’ 47 jan Palise li toki e ni: ‘ona li toki ike tawa sina kin anu seme? 48 jan lawa en jan Palise li sona ala e ona. 49 taso jan mute li sona ala e lipu lawa. tan ni la, ona li ike.’ \n\t50 jan Nikotemo li lon ona. tenpo pini la, ona li kama tawa jan Jesu. ona li toki e ni: 51 ‘mi mute li toki ala tawa jan li sona ala e pali ona la, lipu lawa li kipisi lawa ala e jan ni.’ 52 ona mute li toki e ni: ‘sina kin li kama tan ma Kalili anu seme? o alasa. jan toki sewi li kama ala tan ma Kalili.’ \\[ 53 ona ale li tawa tomo ona.\n\n## kipisi lipu nanpa luka tu wan\n\njan Jesu li tawa nena pi kili lili. 2 tenpo pi open suno la, ona li tawa tomo sewi. jan ale li kama tawa ona. jan Jesu li awen lon monsi, li pana e sona tawa ona. 3 tenpo ni la, jan sitelen mute en jan Palise mute li pana e meli pi unpa ike tawa ona. 4 ona mute li toki e ni tawa jan Jesu: ‘jan pi pana sona o, meli ni li unpa ike. 5 lipu sewi la, jan Mose li toki e ni: jan pi unpa ike o moli kepeken kiwen. sina toki e seme?’ 6 (ona li toki e ni tan ni: ona li wile toki ike tawa jan Jesu.) \n\ttaso jan Jesu li anpa. ona li sitelen lon ma, kepeken luka. 7 ona mute li awen toki tawa ona. tan ni la, jan Jesu li sewi. ona li toki e ni: ‘jan pi ike ala o pana wawa e kiwen nanpa wan tawa meli ni.’ 8 sin la, ona li anpa, li sitelen lon ma. \n\t9 ona mute li kute. ona li pilin ike. ona li kama weka. ni li pini la, jan Jesu li taso, lon poka meli. 10 jan Jesu li sewi. ona li lukin e meli taso. ona li toki e ni: ‘meli o, jan pi toki ike li lon seme? jan ala li toki ike tawa sina anu seme?’ 11 meli li toki e ni: ‘jan pona o, jan ala.’ jan Jesu li toki e ni: ‘kin la, mi toki ike ala tawa sina. o tawa. tenpo ni la, o ike ala.’\\] [*ipu pi majuna mute la, sitelen ni li weka.*] \n\t12 sin la, jan Jesu li toki e ni: ‘mi suno ma. jan li kute e mi la, jan ni li tawa ala lon pimeja. ona li jo e suno kon.’ 13 jan Palise mute li toki e ni: ‘sina la, sina toki a\\! toki sina li lon ala.’ \n\t14 jan Jesu li toki e ni: ‘mi la, mi toki la, toki mi li lon. tawa ni la, mi sona e ni: mi kama tan seme. kin la, mi sona e ni: mi tawa seme. taso, sina sona ala e ni: mi kama tan seme. kin la, sina sona ala e ni: mi tawa seme. 15 sina kipisi lawa kepeken sijelo. mi kipisi lawa e jan ala. 16 taso mi kipisi lawa la, kipisi lawa mi li lon, tan ni: mi taso ala. mi lon mama mije pi pana mi. 17 lipu lawa sina la, sitelen li lon: toki pi jan tu li lon. 18 mi lukin. mi la, mi toki. mi la, mama mije pi pana mi li toki.’ \n\t19 tan ni la, ona mute li toki e ni: ‘mama mije sina li lon seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona ala e mi. sina sona ala e mama mije mi. sina sona e mi la, sina sona e mama mije mi kin.’ 20 ona li toki e ni lon tomo mani. ona li pana e sona lon tomo sewi. taso jan ala li lanpan e ona, tan ni: tenpo ni la, tenpo ona li kama ala. \n\t21 jan Jesu li toki sin e ni: ‘mi weka. tenpo kama la, sina alasa e mi. sina moli lon ike sina. sina ken ala tawa ma pi tawa mi.’ 22 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni: ‘ona li wile ala wile moli? tan ni la, ona li toki e ni: “sina ken ala tawa ma pi tawa mi.”’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘sina kama tan anpa. mi kama tan sewi. sina kama tan ma ni. mi kama ala tan ma ni. 24 tan ni la, mi toki e ni tawa sina: “sina moli lon ike sina.” sina sona ala e mi la, sina moli lon ike sina.’ \n\t25 ona mute li toki e ni: ‘sina jan seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘open la, mi toki e ni tawa sina\\! 26 sina la, mi o toki e ijo mute. kin la, mi o kipisi lawa e ijo mute. taso ona pi pana mi li lon. mi kute e ijo tan ona la, mi toki e ijo ni tawa ma.’ 27 (ona mute li sona ala e ni: mama mije la, jan Jesu li toki.) 28 ‘sina sewi e mije lili jan la, sina sona e ni: jan ni li mi. mi jo e ala tan mi. mama mije li pana e sona tawa mi la, mi toki e ni. 29 ona pi pana mi li lon mi. mi taso ala, tan ni: tenpo ale la, ijo li pona tawa ona la, mi pali e ijo ni.’ \n\t30 toki ona ni li pini la, jan mute li sona e ona. 31 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘sina awen lon toki la, lon la, sina jan kute mi. 32 tenpo kama la, sina sona e lon. tan ni la, jan ala li lawa e sina. [*anu: tan ni, sina kama jan wile.*] 33 ona li toki e ni: ‘mi mute li jan lili pi jan Apawan. tenpo ala la, jan li lawa e mi a. tan seme la, sina toki e ni: “tenpo kama la, jan ala li lawa e sina”?’ \n\t34 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li ike la, ike li lawa e jan ni. 35 jan li lawa e jan ante la, jan ante li awen ala lon tomo pi jan nanpa wan. mije lili li awen. 36 tan ni la, mije lili la, jan ala li lawa e sina. 37 mi sona e ni: sina jan lili pi jan Apawan. taso sina wile moli e mi. tawa ni la, toki mi li lon ala sina. 38 mi lukin e ijo lon mama mije la, mi toki e ijo ni. tan ni la, sina kute e ijo tan mama mije la, sina pali e ijo ni.’ \n\t39 ona mute li toki e ni: ‘mama mije mi li jan Apawan.’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan lili pi jan Apawan la, sina pali e pali pi jan Apawan. 40 taso, sina wile moli e mi. mi toki e lon tawa sina. mi kute e lon ni tan sewi. jan Apawan li pali ala e ni. 41 sina pali e pali pi mama mije sina.’ \n\tona mute li toki e ni: ‘mi kama ala tan unpa ike. mi jo e mama mije wan. ni li sewi.’ 42 jan Jesu li toki e ni: ‘sewi li mama mije sina la, sina olin e mi, tan ni: mi kama tan sewi. mi kama ala tan mi. ona li pali e mi. 43 sina sona ala toki mi tan seme? tan ni: sina ken ala kute e toki mi. 44 kon ike li mama mije sina. sina wile pali e wile ona. tenpo open la, ona li moli. ona li lon ala lon, tan ni: lon li lon ala ona. ona li toki e toki ike. ona li mama mije pi toki ike. 45 sina sona ala e mi tan ni: mi toki e lon\\! 46 sina toki ala toki e ni: mi ike? mi toki e lon la, sina sona ala e mi tan seme? 47 jan li kama tan sewi la, jan ni li kute e kon toki sewi. tan ni la, sina kute ala, tan ni: sina kama ala tan sewi.’ \n\t48 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi toki e ni: sina jan Samalitan. sina jo e kon ike. ni li lon anu seme?’ 49 jan Jesu li toki e ni: ‘mi jo ala e kon ike. mi sewi e mama mije mi. sina anpa e mi. 50 mi alasa ala e wawa mi. wan li alasa e ona, li kipisi lawa. 51 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li awen e toki mi la, tenpo ale la, jan ni li lukin ala e moli.’ \n\t52 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi sona e ni: sina jo e kon ike a\\! tenpo pini la, jan Apawan li moli. jan toki sewi li moli. taso sina toki e ni: “jan li awen e toki mi la, tenpo ale la, jan ni li lukin ala e moli.” 53 jan Apawan li mama mije pi mi ale. ona li moli. ona li wawa la, sina wawa mute anu seme? jan toki sewi kin li moli a\\! sina jan seme?’ \n\t54 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pana e wawa tawa mi la, wawa mi li ala. mama mije mi li pana e wawa tawa mi. sina toki e ni: ona li sewi sina. 55 sina sona ala e ona. taso mi sona e ona. mi toki e ala la, mi toki ike, sama sina. taso mi sona e ona. mi awen e toki ona. 56 jan Apawan li pilin pona tan ni: ona li lukin e tenpo mi. ona li lukin, li pilin pona.’ \n\t57 jan Juta mute li toki e ni: ‘sina majuna ala a. sina lukin e jan Apawan anu seme?’ 58 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo open la, mi lon.’ 59 ona mute li kama jo e kiwen. ona li wile pana wawa e kiwen tawa jan Jesu. taso jan Jesu li weka. ona li tawa tan tomo sewi, li weka.\n\n## kipisi lipu nanpa luka tu tu\n\njan Jesu li tawa. tenpo ni la, ona li lukin e jan. tenpo ale la, jan ni li ken ala lukin. 2 jan kute pi jan Jesu li toki e ni: ‘jan Lapi o. jan ni li ken ala lukin la, jan seme li pali ike? jan ni, anu mama ona?’ 3 jan Jesu li toki e ni: ‘jan ni li pali ike ala. mama ona li pali ike ala. taso jan o lukin e pali sewi lon ona. 4 tenpo suno la, mi mute o pali e pali ona pi pana mi. tenpo pimeja li kama. tenpo ni la, jan ala li ken pali. 5 mi lon ma la, mi suno ma.’ \n\t6 toki ni li pini la, ona li pana e telo uta lon ma. ona li pali e ko ma tan telo uta. ona li pana e ko ma lon oko jan. 7 ona li toki e ni: ‘o tawa. o telo e sina lon telo Silojan.’ (kon nimi ni li: pana.) tan ni la, jan li tawa, li telo e ona. ona li kama sin. tenpo ni la, ona li lukin. \n\t8 tenpo pini la, jan mute li lukin e jan ni. ona li sona e ni: jan ni li jo ala e ijo. tenpo ni la, jan mute ni li toki e ni: ‘jan ni li jan pi jo ala anu seme?’ 10 jan mute li toki e ni: ‘ona li jan ni.’ taso jan ante li toki e ni: ‘ala. taso ona li sama jan ni.’ ona li toki e ni: ‘mi jan ni a\\!’ 10 tan ni la, jan mute li toki e ni tawa ona: ‘lon nasin seme la, oko sina li open?’ 11 ona li toki e ni: ‘jan Jesu li pali e ko ma. ona li pana e ona tawa oko mi. ona li toki e ni: “o tawa telo Silojan. o telo e sina.” tan ni la, mi tawa. mi telo e mi la, mi lukin.’ 12 jan mute li toki e ni: ‘ona li lon seme?’ ‘mi sona ala.’ \n\t13 jan mute li pana e jan pi lukin ala tawa jan Palise mute. 14 tenpo pini la, jan Jesu li pali e ko ma, li open e oko ona, lon tenpo suno sewi. 15 kin la, jan Palise li toki e ni: “lon nasin seme la, sina kama lukin?’ ona li toki e ni: ‘ona li pana e ko ma tawa oko mi. mi telo e mi. mi lukin.’ 16 tan ni la, jan Palise mute li toki e ni: ‘jan ni li kama ala tan sewi, tan ni: ona li awen ala e tenpo suno sewi.’ taso jan ante li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan ike li ken pali e sitelen ni?’ ona li toki utala. \n\t17 tan ni la, ona li toki e ni tawa jan pi lukin ala: ‘ona la, sina toki e seme? ona li open e oko sina.’ ona li toki e ni: ‘ona li jan toki sewi.’ 18 jan Juta mute li sona ala e ni: tenpo pini la, jan ni li ken ala lukin. taso ona li toki e ni tawa mama tu pi jan ni: 19 ‘jan ni li mije lili sina anu seme? sina toki ala toki e ni: tenpo ale la, ona li ken ala lukin? tan ni la, ona li lukin lon nasin seme?’ 20 mama ona li toki e ni: ‘mi sona e ni: jan ni li mije lili mi. open la, ona li ken ala lukin. 21 taso tenpo ni la, ona li lukin. mi sona ala e ni: jan seme li open e oko ona. o toki tawa ona. ona li jan lili ala. ona la, ona li ken toki.’ 22 mama ona li toki e ni tan ni: ona li monsuta e jan Juta. tenpo pini la, jan Juta mute li toki e ni: jan ala o toki e ni: jan Jesu li jan pi ko sewi. jan li toki e ni la, jan ni ken ala tawa tomo pi sona sewi. 23 tan ni la, mama ona li toki e ni: ‘ona li jan lili ala. o toki tawa ona.’ \n\t24 tan ni la, ona mute li toki sin tawa jan pi lukin ala. ona mute li toki e ni: ‘o wawa e sewi a\\! mi sona e ni: jan ni li ike.’ 25 ona li toki e ni: ‘mi sona ala e ni: jan ni li ike ala ike. mi sona e ni taso: tenpo pini la, mi ken ala lukin. tenpo ni la, mi lukin.’ 26 ona mute li toki e ni: ‘ona li pali e seme? lon nasin seme la, ona li open e oko sina?’ 27 ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki tawa sina. sina kute ala. sina wile kute sin, tan seme? sina wile ala wile kama jan kute ona?’ 28 ona mute li toki ike tawa ona. ona mute li toki e ni: ‘sina jan kute pi jan ni. taso mi mute li jan kute pi jan Mose. 29 mi sona e ni: tenpo pini la, sewi li toki tawa jan Mose. taso mi sona ala e ni: jan ni li kama tan seme.’ \n\t30 jan pi lukin ala li toki e ni: ‘ni li ijo wawa a\\! sina sona ala e ni: jan ni li kama tan seme. taso ona li open e oko mi. 31 mi mute li sona e ni: sewi li kute ala e jan ike. taso jan li sewi e sewi li pali e wile sewi la, sewi li kute e jan ni. 32 tenpo ala la, jan li open e oko jan pi lukin ala. 33 jan ni li kama ala tan sewi la, ona li ken pali e ala.’ 34 jan mute li toki e ni: ‘sina lon ike ale a\\! sina pana e sona tawa mi anu seme?’ ona li pana wawa e ona tan tomo. \n\t35 jan Jesu li sona e ni. ona li lukin e ona. ona li toki e ni: ‘sina sona ala sona e mije lili jan?’ 36 ona li toki e ni: ‘jan lawa o. ona li jan seme? mi o sona e ona.’ 37 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, sina lukin e ona. tenpo ni la, ona li toki tawa sina.’ 38 ona li toki e ni: ‘jan lawa o. mi sona.’ ona li sewi e ona. 39 jan Jesu li toki e ni: ‘mi tawa ma ni tan ni: mi o kipisi lawa. jan pi lukin ala o lukin. jan lukin o kama lukin ala.’ 40 jan Palise mute pi lon poka ona li kute e ni. ona li toki e ni: ‘mi jan pi lukin ala kin anu seme?’ 41 jan Jesu li toki e ni: ‘sina ken ala lukin la, sina pali ike ala. taso sina toki e ni: “mi lukin.” tan ni la, ike sina li awen.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka\n\n‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li tawa tomo pi soweli len kepeken ala lupa la, jan ni li jan ike, li jan lanpan. 2 taso jan li tawa kepeken lupa la, jan ni li jan pi soweli len. 3 jan lupa li open e lupa tawa ona. soweli len li kute e kalama uta ona. ona li toki tawa soweli len kepeken nimi ona. ona li lawa e ona. 4 nanpa wan la, ona li tawa. soweli len li tawa monsi ona, tan ni: soweli len li sona e kalama uta ona. 5 taso soweli len li sona ala e jan la, soweli len li tawa ala lon monsi ona. taso soweli len li tawa jasima ona, tan ni: soweli len li sona ala e kalama uta ona.’ \n\t6 jan Jesu li toki e toki ni tawa ona mute. taso ona li sona ala e toki ni. 7 tan ni la, jan Jesu li toki e ni tawa ona kin: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: mi lupa pi soweli len. 8 tenpo pini la, jan ale kama li jan ike, li jan lanpan. taso soweli len li kute ala e ona. 9 mi lupa. jan li tawa insa kepeken mi la, jan ni li pona. tenpo kama la, jan ni li tawa insa, li tawa weka, li lukin e ma soweli. 10 jan lanpan li kama tan ni: ona li wile lanpan, li wile moli, li wile pakala. mi kama tan ni: ona mute o jo e kon ale. \n\t11 ‘mi jan pona pi soweli len. jan pona pi soweli len li pana anpa e kon ona tawa soweli len. 12 ante la, jan pali li jan ala pi soweli len li jo ala e soweli len li lukin e soweli alasa la, jan ni li weka. tan ni la, soweli alasa li lanpan e soweli len. 13 tawa ni la, jan ni li jan pali taso. soweli len li suli ala tawa ona. 14 mi jan pona pi soweli len. mi sona e ona mi. ona mi li sona e mi. 15 mama mije li sona e mi la, mi sona e mama mije. mi pana anpa e kon mi tawa soweli len. 16 kin la, mi jo e soweli len namako. ona li lon ma soweli ante. mi o lawa e ona. tenpo kama la, ona li kute e kalama uta mi. tenpo kama la, kulupu wan pi soweli len li lon, li jo e jan wan pi soweli len. 17 tan ni la, mama mije li olin e mi. tawa ni la, mi pana anpa e kon mi la, mi kama jo sin e ona. 18 jan ala li kama jo e ona tan mi. mi pana anpa e ona tan mi. mi jo e lawa ni: mi ken pana anpa e kon mi. mi jo e lawa ni kin: mi ken kama jo sin e kon mi. mama mije mi li pana e lawa ni tawa mi.’ \n\t19 tan toki ni la, jan Juta mute li utala. 20 jan mute li toki e ni: ‘ona li jo e kon ike. ona li nasa. sina kute e ona tan seme?’ 21 jan ante li toki e ni: ‘kon toki ni li kama ala tan kon ike. kon ike li ken ala open e oko jan pi lukin ala.’ \n\t22 tenpo ni la, tenpo sewi pana pi kulupu Juta li lon ma tomo Jelusalen. tenpo lete li lon. 23 jan Jesu li tawa tomo sewi. ona li lon lupa Solomon. 24 jan Juta mute li kama. ona li toki e ni: ‘tenpo seme la, sina awen ala? sina jan pi ko sewi la, o toki tawa mi.’ 25 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki tawa sina. sina sona ala. mi pali e pali kepeken nimi pi mama mije mi. mi la, pali ni li toki. 26 taso sina sona ala, tan ni: sina lon ala kulupu soweli len mi. soweli len mi li kute e kalama uta mi. mi sona e ona. ona li tawa monsi mi. 28 mi pana e kon pi tenpo ale tawa ona. tenpo ala la, ona li moli. tenpo ala la, jan li lanpan e ona tan luka mi. 29 mama mije mi li pana e ona tawa mi. ale li wawa la, mama mije li wawa mute. jan ala li ken lanpan e soweli len tan luka pi mama mije. 30 mi en mama mije li wan.’ \n\t31 tan ni la, jan Juta mute li kama jo e kiwen. ona li wile pana wawa e kiwen tawa jan Jesu. 32 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi pali e pali mute pi mama mije. sina lukin e ona. sina wile pana wawa e kiwen tawa mi tan pali seme?’ 33 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi pana wawa e kiwen tan ala pali pona, tan toki ike. sina jan taso. taso sina toki e ni: sina sewi.’ 34 jan Jesu li toki e ni: ‘lipu sewi sina la, sitelen li lon: “mi toki e ni: sina sewi.” 35 ona li toki e ni: toki sewi li kama tawa jan la, jan ni li sewi. jan ala li ken pakala e sitelen. 36 tenpo pini la, mama mije li sewi mi, li pana e mi tawa ma. sina toki e ni: “sina toki ike,” tan ni: mi toki e ni: “mi mije sewi.” 37 mi pali ala e pali pi mama mije mi la, o sona ala e mi. 38 taso mi pali e ona la, sina sona ala e mi la, o sona e pali. tan ni la, sina o sona e ni: mama mije li lon mi. mi lon mama mije.’ \n\t39 tan ni la, ona mute li alasa sin e jan Jesu. ona mute li wile lanpan e ona. taso jan Jesu li tawa tan luka ona mute. 40 ona li tawa poka ante pi nasin telo Jotan. tenpo pini la, ma ni la, jan Jojane li telo sewi. jan Jesu li awen lon ni. 41 jan mute li kama tawa ona, li toki e ni: ‘jan Jojane li pali ala e sitelen. taso jan ni la, jan Jojane li toki e ijo la, ijo ni li lon.’ 42 jan mute li sona e jan Jesu lon ni.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka wan\n\njan wan li lon ma Petani. ona li pilin jaki. nimi ona li Lasalo. jan Mawin en jan Mawa li lon ma tomo ona. jan Mawa li sama jan Mawin. 2 (tenpo ante la, jan Mawin li pana e ko pi kon pona tawa jan Jesu. ona li len e noka pi jan Jesu kepeken linja lawa ona.) jan Lasalo li sama jan Mawin, li pilin jaki. 3 tan ni la, jan Mawin en jan Mawa li pana e toki tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o lukin a\\! ona pi olin sina li pilin jaki.’ \n\t4 jan Jesu li kute e ni. ona li toki e ni: ‘jan Lasalo li pilin jaki tawa ala e moli. ona li pilin jaki tawa wawa sewi. tan ni la, mije lili sewi o wawa.’ \n\t5 jan Jesu li olin e jan Mawa e jan sama ona e jan Lasalo. 6 jan Jesu li sona e pilin jaki pi jan Lasalo la, tenpo suno tu la, ona li awen. 7 ni li pini la, jan Jesu li toki e ni tawa jan kute ona: ‘mi mute o tawa sin lon ma Juta.’ 8 jan kute li toki e ni: ‘jan Lapi o\\! tenpo ni la, jan Juta mute li alasa pana wawa e kiwen tawa sina. sina tawa ala tawa ni?’ 9 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo suno la, tenpo luka luka tu li lon anu seme? tenpo suno la, jan li tawa la, jan ni li tawa pakala ala. jan ni li lukin e suno pi ma ni. 10 taso, tenpo pimeja la, jan li tawa la, jan ni li tawa pakala. suno li lon ala ona.’ \n\t11 toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Lasalo li jan pona mi, li lape. taso mi tawa. tan ni la, ona o lape ala.’ 12 jan kute li toki e ni: ‘jan lawa o. ona li lape la, tenpo kama la, ona li pilin jaki ala.’ 13 taso kon toki pi jan Jesu li ni: moli ona. taso jan kute li pilin e ni: lape la, jan Jesu li toki. 14 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, jan Lasalo li moli. 15 sina la, mi pilin pona. tawa ni la, sina o sona, tan ni: mi lon ala jan Lasalo. taso mi mute o tawa ona.’ 16 jan kute wan li lon. nimi ona li Toma Sisimu. ona li toki e ni tawa jan kute ante: ‘mi mute kin o tawa, tawa ni: mi mute kin o moli.’ \n\t17 jan Jesu li kama la, tenpo suno tu tu pini la, jan Lasalo li lon lupa moli. 18 ma Petani li lon poka pi ma tomo Jelusalen. 19 tan ni la, jan Juta mute li kama. jan Lasalo la, ona li wile toki pona tawa jan Mawa tawa jan Mawin. 20 jan Mawa li kute e ni: jan Jesu li kama. tan ni la, ona li tawa jan Jesu. taso jan Mawin li awen lon tomo. 21 jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o. sina lon ni la, jan sama mi li moli ala. 22 taso mi sona e ni: sina wile e ijo la, sewi li pana e ijo ni tawa sina.’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo kama la, jan sama sina li sewi sin.’ 24 jan Mawa li toki e ni: ‘mi sona e ni: tenpo nanpa pini la, ona li sewi lon jan ale.’ 25 jan Jesu li toki e ni: ‘mi kon. mi kon sin. jan pi sona mi li moli la, tenpo kama la, ona li kon. 26 jan li lon mi li sona e mi la, tenpo ala la, jan ni li moli. sina sona ala sona e ni?’ 27 jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o, mi sona e ni: sina jan pi ko sewi. sina mije lili sewi. sina kama tawa ma.’ 28 toki ni li pini la, jan Mawa li weka. ona li toki e ni tawa jan Mawin: ‘jan pi pana sona li lon ni. ona li wile toki tawa sina.’ 29 jan Mawin li kute e ni. ona li sewi, li kama tawa jan Jesu. 30 tenpo ni la, jan Jesu li kama ala tawa ma tomo. ona li awen lon ma ni: tenpo pini la, ona li toki tawa jan Mawa lon ni. 31 jan Juta mute li lon tomo lon jan Mawa. ona li lukin e weka pi jan Mawa. ona li tawa monsi pi jan Mawa. ona li pilin e ni: jan Mawa li wile tawa lupa moli, li wile pana e telo oko. \n\t32 jan Mawin li kama lon jan Jesu. ona li lukin e jan Jesu la, ona li anpa lon noka pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o a\\! sina lon ni la, jan sama mi li moli ala.’ 33 jan Jesu li lukin e telo oko ona, e telo oko pi jan Juta mute. jan Jesu li lukin e ni la, ona li pilin mute mute. ona li pilin ike. 34 ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, sina pana e ona lon seme?’ jan Mawin en jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o kama. o lukin.’ 35 jan Jesu li pana e telo oko. 36 tan ni la, jan Juta li toki e ni: ‘o lukin\\! ona li olin e ona a\\!’ 37 taso, jan Juta ante li toki e ni: ‘jan ni li open e oko jan pi lukin ala. taso ona li ken ala pali e ni: jan ni o moli ala.’ \n\t38 sin la, jan Jesu li pilin mute mute. ona li kama lon lupa moli. lupa moli li lupa ma. kiwen li lon poka lupa ma. 39 jan Jesu li toki e ni: ‘o weka e kiwen.’ jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o a\\! tenpo ni la, ona li pana e kon pi jaki mute. tawa ni la, tenpo suno tu tu li pini.’ 40 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki ala toki e ni tawa sina: “sina sona la, tenpo kama la, sina lukin e wawa sewi”?’ \n\t41 tan ni la, ona mute li weka e kiwen. ni li pini la, jan Jesu li sewi e oko ona. ona li toki e ni: ‘mama mije o, pona a\\! tawa ni la, sina kute e mi. 42 mi sona e ni: tenpo ale la, sina kute e mi. taso mi toki tan ni: jan mute ni o sona e ni: sina pana e mi.’ \n\t43 toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni, kepeken kalama uta suli: ‘jan Lasalo o\\! o kama a\\!’ 44 jan moli li kama. linja len li lon noka ona, lon luka ona, lon lawa ona. jan Jesu li toki e ni tawa ona mute: ‘o weka e linja len, tawa ni: ona li ken tawa.’ \n\t45 tenpo pini la, jan Juta mute li kama lon jan Mawin. ona li lukin e pali pi jan Jesu. ona mute li sona e ona. 46 taso, jan ante li tawa jan Palise mute. pali pi jan Jesu la, ona li toki. 47 tan ni la, jan sewi mute en jan Palise mute li pali e kulupu lawa. ona li toki e ni: ‘mi o pali e seme? jan ni li pali e sitelen mute. 48 mi pali ala la, jan ale li sona e ona. ni pini la, jan Loma li weka e ma mi e kulupu mi.’ \n\t49 taso jan sewi lawa li lon. nimi ona li Kajapa. ona li toki e ni: ‘sina sona e ala a\\! 50 sina sona ala e ni: jan wan li moli la, ni li ike lili. kulupu ale li moli la, ni li ike suli.’ 51 ona li toki e ni tan ala ona. ona li toki e ni tan ni: tenpo sike ni la, ona li jan sewi lawa. tan ni la, ona li toki sewi e ni: tenpo kama la, jan Jesu li moli tawa kulupu. 52 namako la, ona li moli tawa ni: jan lili sewi weka o kama wan. 53 tenpo ni la, ona mute li wile moli e jan Jesu. 54 tan ni la, jan Jesu li tawa ala lon ma pi jan Juta mute. ona li weka tan ni. ona li tawa poka ma pi jan ala, lon ma tomo Epawin. ona en jan kute ona li awen lon ni. \n\t55 tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan mute li tawa ma tomo Jelusalen. ona li wile telo e ona. 56 ona li alasa e jan Jesu. lon tomo sewi la, ona li toki e ni: ‘sina pilin e seme? ona li kama ala kama?’ 57 tenpo pini la, jan sewi mute en jan Palise mute li lawa e ni: jan li sona e ma pi jan Jesu la, jan ni o toki e ni. ona mute li wile lanpan e jan Jesu.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka tu\n\ntenpo suno luka wan kama la, tenpo sewi suli li lon. jan Jesu li kama tawa ma Petani. jan Lasalo li lon ni. tenpo pini la, jan Jesu li sewi ona tan moli. 2 ona mute li pana e moku tawa jan Jesu. jan Mawa li pali. jan Lasalo li supa lon jan Jesu. 3 jan Mawin li jo e ko pi kon pona pi mani mute. ona li pana e ona tawa noka pi jan Jesu. ona li len e noka pi jan Jesu kepeken linja lawa ona. kon ko li lon tomo. 4 jan kute wan pi jan Jesu li lon. nimi ona li Jutasu Ikawijote. tenpo kama la, ona li pali ike tawa jan Jesu. ona li toki e ni: 5 ‘ona li esun ala e ko ni tan seme? ken la, ona li pana e mani mute tawa jan pi mani ala.’ 6 (ona li toki e ni tan ala ni: ona li olin e jan pi mani ala. ona li jan lanpan. ona li jo e poki mani. ona li lanpan e mani tan poki mani.) 7 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘o ken e ona a\\! ona li jo e ko pi kon pona tawa tenpo suno kama. tenpo suno ni la, ona li pana e mi lon ma. 8 tenpo ale la, sina jo e jan pi mani ala. tenpo ale ala la, sina jo e mi.’ \n\t9 jan Juta mute li sona e ni: jan Jesu li lon ni. ona li kama tan ni: ona li wile lukin e jan Jesu e jan Lasalo kin. (tenpo pini la, jan Jesu li sewi e jan Lasalo tan moli.) 10 taso jan sewi lawa li alasa moli e jan Lasalo. 11 tawa ni la, jan Juta mute li sona e jan Jesu tan jan Lasalo. \n\t12 tenpo suno kama la, jan mute li kute e ni: jan Jesu li kama lon ma tomo Jelusalen. 13 ona mute li kama jo e palisa tan kasi suli. ona li tawa jan Jesu. ona li toki e ni, kepeken kalama uta suli: ‘a Osana\\! o sewi e ona kama pi nimi sewi\\! kin la, jan lawa pi kulupu Isala\\!’ 14 jan Jesu li lukin e soweli tawa pi majuna ala. jan Jesu li awen lon monsi lon ona. tawa ni la, sitelen li lon la, 15 ‘meli lili pi kulupu Sijon o monsuta ala. o lukin a\\! jan lawa sina li kama. ona li awen lon monsi lon soweli tawa pi majuna ala.’ \n\t16 (open la, jan kute pi jan Jesu li sona ala e ni. tenpo kama la, jan Jesu li sewi. tenpo ni la, ona li awen sona e sitelen.) \n\t17 tenpo pini la, jan Jesu li toki tawa jan Lasalo tan lupa moli, li sewi e jan Lasalo. jan mute li lukin e ni. ni la, jan mute ni li awen toki. 18 kin la, jan mute li sona e sitelen pi jan Jesu. ona li lukin e jan Jesu. 19 tan ni la, jan Palise mute li toki e ni: ‘o lukin. sina ken ala pali. o lukin a\\! ma ale li tawa monsi ona.’ \n\t20 jan Elena mute li kama. ona li wile toki sewi. 21 ona li kama lon jan Pilipo. jan Pilipo li kama tan ma tomo Pesata, lon ma Kalili. jan Elena mute li toki e ni: ‘jan lawa o. mi wile lukin e jan Jesu.’ 22 jan Pilipo li kama, li toki tawa jan Anteja. jan Pilipo en jan Anteja li kama, li toki tawa jan Jesu. 23 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo li kama. tenpo ni la, mije lili jan o sewi. 24 lon la, lon la, mi toki tawa sina: sike kasi li anpa ala lon ma li moli ala la, ona taso li awen. taso, ona li moli la, ona li pana e kili mute. 25 jan li olin e kon ona la, jan ni li weka e kon ona. kon li ike tawa jan lon ma ni la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. 26 jan li pali tawa mi la, jan ni o tawa monsi mi. jan pali mi li lon mi. 27 jan li pali tawa mi la, tenpo kama la, mama mije li sewi e jan ni. 28 kon mi li pilin ike. mi toki e seme? mama mije o pana e pona tawa mi tan tenpo ni. taso tan ni la, mi kama tawa tenpo ni. 28 mama mije o sewi e nimi sina.’ \n\tkalama li kama tan sewi. ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi sewi e ona. tenpo kama la, mi sewi sin e ona.’ \n\t29 jan mute li kute e ni. ona li toki e ni: ‘kon wawa li lon.’ jan ante li toki e ni: ‘kon toki li toki tawa ona.’ 30 jan Jesu li toki e ni: ‘kalama li kama tawa ala mi. ona li kama tawa sina. 31 ma la, kipisi lawa li ni: tenpo kama la, jan lawa pi ma ni li weka. 32 mi sewi tan ma la, mi kama jo e ale tawa mi.’ 33 kon pi toki ona li moli ona. \n\t34 jan mute li toki e ni: ‘lipu lawa li toki e ni: jan pi ko sewi li awen lon tenpo ale. sina toki e ni tan seme: “mije lili jan o sewi”? jan seme li mije lili jan ni?’ \n\t35 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo lili la, suno li lon sina. sina jo e suno la, o tawa. tan ni la, pimeja o anpa ala e sina. jan li tawa pimeja la, jan ni li sona ala ni: ona li tawa seme? 36 sina jo e suno la, o sona e suno. tan ni la, sina o kama mije lili suno.’ \n\tjan Jesu li toki e ijo ni. toki ni li pini la, ona li weka. tan ni la, ona mute li ken ala lukin e ona. 37 jan Jesu li pali e sitelen mute. taso jan mute li sona ala e ona. 38 tan ni la, toki pi jan toki sewi Esajo li lon: ‘jan lawa o\\! jan seme li sona e toki mi? kin la, jan seme li lukin e luka pi jan lawa?’ 39 tan ni la, ona mute li ken ala sona. tawa ni la, jan Esajo li toki e ni: 40 ‘oko pi ona mute li ken ala lukin, tan ona. sinpin pi ona mute li kama kiwen, tan ona. tan ni la, ona mute li ken ala lukin kepeken oko, li ken ala sona kepeken sinpin. ona mute li ken ala ante tawa ni: mi pona e ona.’ 41 jan Esajo li toki e ni tan ni: ona li lukin e wawa ona. ona la, jan Esajo li toki. 42 taso jan lawa mute li sona e jan Jesu. taso ona li toki ala, tan ni: ona li monsuta e jan Palise. ona li wile ala weka e tomo pi sona sewi. 43 ona li olin lili e wawa sewi la, ona li olin suli e wawa jan. \n\t44 jan Jesu li toki e ni, kepeken e kalama uta suli: ‘jan li sona e mi la, jan ni li sona ala e mi. jan ni li sona e ona pi pana mi. 45 jan li lukin e mi la, jan ni li lukin e ona pi pana mi. 46 mi suno. mi kama lon ma, tawa ni: jan li sona e mi la, jan ni li awen ala lon pimeja. 47 jan li kute e kon toki mi li awen ala e kon toki mi la, mi kipisi lawa ala e jan ni. mi kama ala tawa ni: mi wile kipisi lawa e ma. mi kama tawa ni: mi wile pona e ma. 48 jan li jo ala e mi li jo ala e kon toki mi la, ijo wan li kipisi lawa e jan ni. tenpo nanpa pini la, toki mi li kipisi lawa e ona. 49 tawa ni la: mi toki tan ala mi. mama mije li pana e mi. ona li pana e lawa tawa mi. tan ni la, mi o toki. 50 mi sona e ni: lawa ona li kon pi tenpo ale. tan ni la, mama mije li toki e ijo tawa mi la, mi toki e ijo ni.’\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka tu wan\n\ntenpo ni la, tenpo sewi suli li kama. jan Jesu li sona e ni: tenpo ona li kama. tenpo kama la, ona li weka tan ma. ona li tawa mama mije. tenpo ale la, ona li olin e jan lon ma. \n\t2 ona mute li moku. kon ike li pana e pilin lon sinpin pi jan Jutasu Ikawijote. pilin ni la, jan Jutasu o pali ike tawa jan Jesu. 3 jan Jesu li sona e ni: mama mije li pana e ale tawa luka ona. kin la, ona li sona e ni: ona li kama tan sewi, li tawa sewi. 4 ona li sewi tan moku. ona li pana anpa e len ona. ona li kama jo e len pi weka telo. ona li pana e ona lon sijelo ona. 5 ni li pini la, ona li pana e telo lon poki telo. ona li kama telo e noka pi jan kute. ona li len e ona kepeken len pi weka telo. \n\t6 jan Jesu li kama tawa jan Simon Petulo. jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o. sina telo e noka mi anu seme a?’ 7 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, sina sona ala e pali mi. taso, ijo ni li pini la, sina sona.’ 8 jan Petulo li toki e ni: ‘ala a\\! tenpo ala la, sina telo e noka mi.’ jan Jesu li toki e ni: ‘mi telo ala e sina la, sina lon ala mi.’ 9 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o telo e noka mi e luka mi e lawa mi kin a\\!’ 10 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li telo la, jan ni o telo e noka taso. jan ni li jaki ala. sina ale li jaki ala. taso, ale ala.’ 11 (ona li sona e ni: jan wan li pali ike tawa ona. tan ni la, ona li toki e ni: ‘sina ale ala li jaki ala.’) \n\t12 tan ni la, ona li telo e noka pi ona mute. ni li pini la, ona li kama jo e len. ona li supa sin. ni li pini la, ona li toki e ni: ‘sina sona ala sona e pali mi tawa sina? 13 sina toki e ni tawa mi: “jan pi pana sona o”. sina toki e ni kin: ‘jan lawa o”. ni li lon. mi a jan pi pana sona. mi a jan lawa. 14 tan ni la, jan lawa pi pana sona li telo e noka sina la, sina o telo e noka pi sina mute. 15 mi pana e lawa tawa sina. mi pali e ijo tawa sina la, sina o pali e ijo ni. 16 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan pali li wawa lili la, jan lawa li wawa suli. jan toki li wawa lili la, jan pana li wawa suli. 17 sina sona e ijo ni la, sina pali e ijo ni la, sina pona. \n\t18 ‘sina ale ala la mi toki. mi sona e jan pi wile mi. taso sitelen li lon: “jan moku pi pan mi li sewi e noka ona tawa mi.” 19 tenpo ni la, ijo ni la mi toki tawa sina. tenpo kama la, ijo ni li lon. tan ni la, sina sona e mi. 20 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama jo e ona pi pana mi la, jan ni li kama jo e mi. jan li kama jo e mi la, jan ni li kama jo e ona pi pana mi.’ \n\t21 toki ni li pini la, jan Jesu li pilin ike mute lon kon. ona li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, jan wan sina li pali ike tawa mi.’ 22 jan kute li lukin e jan kute ante. ona mute li sona ala e ni: jan seme la jan Jesu li toki? 23 jan kute wan li supa lon sinpin pi jan Jesu. jan Jesu li olin mute e jan kute ni. 24 jan Simon Petulo li tawa lawa tawa jan kute ni. ona li toki e ni: ‘o toki tawa jan Jesu. jan seme la ona li toki?’ 25 tan ni la, jan ante supa lon sinpin pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o, jan seme?’ 26 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pana e moku lili lon ko moku. ni li pini la, mi pana e moku lili tawa jan.’ ona li pana e moku lili lon ko moku. ona li pana e moku lili tawa jan Jutasu, mije lili pi jan Simon Ikawijote. 27 jan Jutasu li moku e moku lili. kin la, kon Satan li tawa ona. jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘o pali kepeken tenpo lili.’ 28 jan kute ante li sona ala e ni. 29 jan Jutasu li jo e poki mani. tan ni la, jan kute mute li pilin e ni: jan Jesu li toki e ni: ‘o esun e ijo tawa moku,’ anu ni: ‘o pana e ijo tawa jan pi mani ala.’ 30 moku lili li pini la, jan Jutasu li weka. tenpo pimeja li lon. \n\t31 tawa pi jan Jutasa li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, mije lili jan li sewi. sewi li sewi lon ona. 32 sewi li sewi lon ona la, sewi li sewi e ona lon ona. 33 jan lili o\\! tenpo lili la, mi lon sina. tenpo kama la, sina alasa e mi. tenpo pini la, mi toki e ni tawa jan Juta mute: “sina ken ala tawa ma pi tawa mi.” tenpo ni la, mi toki e ni tawa sina kin. 34 mi pana e lawa sin tawa sina. o olin e sina mute. mi olin e sina la, o olin e sina mute. 35 tan ni la, sina olin e sina mute la, jan ante li sona e ni: sina jan kute mi.’ \n\t36 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina tawa seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘ma pi tawa mi la, sina ken ala tawa ni. taso tenpo kama la, sina tawa.’ 37 jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, mi ken ala tawa tan seme? mi wile pana anpa e kon mi tawa sina.’ 38 jan Jesu li toki e ni: ‘sina wile ala wile pana anpa e kon sina tawa mi? lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, tenpo tu wan la, mi la, sina toki e ni: “ala”. ni li pini la, waso mije li mu.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka tu tu\n\n‘o pilin ala ike. sina sona e sewi. o sona e mi kin. 2 tomo pi mama mije mi li jo e tomo mute. ni li lon ala la, mi toki e ni tawa sina. mi tawa. mi pali e ma tawa sina. 3 mi pali e tomo ma sina la, mi kama sin. tenpo kama la, mi kama jo e sina lon mi. tan ni la, sina lon mi. 4 sina sona e nasin tawa ma pi tawa mi.’ \n\t5 jan Toma li toki e ni: ‘jan lawa o, mi sona ala e ni: sina tawa seme? mi sona e nasin tan seme?’ 6 jan Jesu li toki e ni: ‘mi nasin. mi lon. mi kon. mi ala la, jan ala li kama tawa mama mije. 7 sina sona e mi e mama mije mi la, sina sona. tenpo ni la, sina sona e ona. sina lukin e ona.’ \n\t8 jan Pilipo li toki e ni: ‘jan lawa o pana lukin e mama mije tawa mi. mi wile e ni taso.’ 9 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo mute la, mi lon sina. jan Pilipo o, sina sona ala sona e mi? jan li lukin e mi la, jan ni li lukin e mama mije. sina toki e ni tan seme: “o pana lukin e mama mije tawa mi”? 10 sina sona ala sona e ni: mi lon mama mije? sina sona ala sona e ni: mama mije li lon mi? mi toki e kon toki mi tan ala mi. mama mije li lon mi. ona li pali e pali ona. 11 o sona e ni: mi lon mama mije. mama mije li lon mi. pali la, o sona. 12 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li sona e mi la, jan ni li pali e pali sama mi. pali mi li wawa la, pali ona li wawa mute. tawa ni la, mi tawa mama mije. 13 sina wile e ijo lon nimi mi la, mi pali e ijo ni, tawa ni: mama mije o sewi lon mije lili. 14 sina wile e ijo la, sina toki tawa mi lon nimi mi la, mi pali e ijo ni. \n\t15 ‘sina olin e mi la, o pali e lawa mi. 16 mi toki tawa mama mije. tenpo kama la, mama mije li pana e wan pi pana pona tawa sina. tenpo ale la, ona li lon sina. 17 ona li kon lon. ma li ken ala kama jo e ona, tan ni: ma li lukin ala e ona. ma li sona ala e ona. taso sina sona e ona, tan ni: ona li lon sina. tenpo kama la, ona li lon insa sina. \n\t18 ‘mi tawa. taso tenpo kama la, sina jan ala pi mama ala mi kama tawa sina. 19 tenpo kama lili la, ma li lukin ala e mi. taso sina lukin e mi. mi lon la, sina lon kin. 20 tenpo ni la, sina sona e ni: mi lon mama mije mi. sina lon mi. mi lon sina. 21 jan li pali e lawa mi la, jan ni li olin e mi. jan li olin e mi la, mama mije mi li olin e jan ni. mi olin e jan ni. mi pana lukin e mi tawa jan ni.’ \n\t22 jan Jutasu (Ikawijote ala) li toki e ni: ‘jan lawa o, sina pana lukin e sina tawa mi. taso sina pana lukin ala e sina tawa ma. tan seme?’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li olin e mi la, jan ni li awen e toki mi. mama mije mi li olin e jan ni. mi mute li kama tawa jan ni. mi mute li pali e tomo lon jan ni. 24 jan li olin ala e mi la, jan ni li awen ala e toki mi. sina kute e toki. toki ni li toki mi ala, li toki pi mama mije pi pana mi. \n\t25 ‘mi awen lon sina la, mi toki e ijo ni tawa sina. 26 wan pi pana pona li kon sewi. tenpo kama la, mama mije li pana e ona lon nimi mi. ale la, ona li pana e sona tawa sina. tan ona la, sina awen sona e toki mi ale. 27 pona li awen lon sina. mi pana e pona mi tawa sina. pana mi li sama ala pana ma. o pilin ala ike. o monsuta ala. 28 tenpo pini la, sina kute e ni: mi toki e ni: “mi tawa. mi kama tawa sina.” sina olin e mi la, sina pilin pona tan ni: mi tawa mama mije. tawa ni la, mi wawa la, mama mije li wawa mute. 29 tenpo ni la, mi toki e ni tawa sina. tenpo kama la, ni li lon. sina sona. \n\t30 ‘tenpo ni la, tenpo lili la, mi toki tawa sina. tawa ni la, jan lawa pi ma ni li kama tawa mi. ona li jo e ala lon mi. 31 taso ma o sona e ni: mi olin e mama mije. tan ni la, mama mije li lawa e mi. tan ni la, mi pali e lawa ona. o sewi\\! mi mute o tawa\\!\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka luka\n\n‘mi kasi lon pi kili lili. mama mije mi li jan kasi pi kili lili. 2 palisa li lon mi li jo ala e kili la, mama mije li weka e palisa ni. palisa li lon mi li jo e kili la, mama mije li kipisi e palisa ni, tawa ni: ona li jo e kili mute. 3 tenpo ni la, sina jaki ala tan toki mi. 4 o awen lon mi. mi awen lon sina. palisa li awen ala lon kasi pi kili lili la, palisa ni li jo ala e kili. sama la, sina awen ala lon mi la, sina jo ala e kili. 5 mi kasi pi kili lili. sina palisa. jan li awen lon mi la, mi awen lon ona la, jan ni li jo e kili mute. sina jo ala e mi la, sina ken ala pali. 6 jan li awen ala lon mi la, jan ni li weka, sama palisa. ona mute li kama jo e ona, li pana e ona lon seli. 7 sina awen lon mi la, wawa toki mi li awen lon sina la, sina wile e ijo la, ijo ni li lon. 8 ni li sewi e mama mije mi: sina jo e kili mute. tan ni la, sina jan kute mi. \n\t9 ‘mama mije li olin e mi la, mi kin li olin e sina. o awen lon olin mi. 10 sina awen e lawa mi la, sina awen lon olin mi. sama la, mi awen e lawa pi mama mije mi. mi awen lon olin ona. 11 mi toki e ni tawa sina tawa ni: pilin pona mi o lon sina. pilin pona sina o lon. \n\t12 ‘lawa mi li ni: sina o olin e sina mute, sama olin mi tawa sina. 13 olin nanpa wan li ni: jan li pana anpa e kon ona tawa jan pona ona. 14 sina pali e lawa mi la, sina jan pona mi. 15 tenpo ni la, mi toki ala e ni: “sina jan pali mi.” tawa ni la, jan pali li sona ala e pali pi jan lawa ona. taso, mi toki e ni: “sina jan pona mi.” tawa ni la, mi kute e ijo tan mama mije la, mi pana sona e ijo ni tawa sina. 16 sina wile ala e mi. mi wile e sina. mi wile e ni: sina o tawa o jo e kili. kili sina o awen. tan ni la, sina wile e ijo tan mama mije lon nimi mi la, mama mije li pana e ijo ni tawa sina. 17 mi lawa e sina: o olin e sina mute. \n\t18 ‘sina ike tawa ma la, o sona e ni: open la, mi ike tawa ma. 19 sina kama tan ma la, ma li olin e sina. taso, sina kama ala tan ma. mi wile e sina tan ma. tan ni la, sina ike tawa ma. \n\t20 ‘o awen sona e toki mi: “jan pali li wawa lili la, jan lawa ona li wawa mute.” ona mute li pali ike tawa mi la, ona li pali ike tawa sina kin. ona mute li awen e toki mi la, ona li awen e toki sina kin. 21 tenpo kama la, ona mute li pali e ijo ale tawa sina, tan mi. ona li sona ala e ona pi pana mi. 22 mi toki ala tawa ona la, ona li pali ike ala. taso, ona li jo ala e toki pi weka ike. 23 mi ike tawa jan la, mama mije mi li ike tawa jan ni. 24 tenpo pini la, mi pali e pali sin tawa ona mute. mi pali ala e ni la, ona mute li pali ike ala. taso, ona li lukin e mi e mama mije mi. mi en mama mije mi li ike tawa ona. 25 taso lipu lawa ona li sitelen: “mi ike tawa ona mute, tan ala.” \n\t26 ‘tenpo kama la, wan pi pana pona li kama. ona li kon lon. mi pana e ona tawa sina tan mama mije. ona li tawa tan mama mije. mi la, ona li toki. 27 kin la, sina toki, tan ni: tenpo open la, sina lon mi.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka luka wan\n\n‘mi toki e ni tawa sina tawa ni: sina awen. 2 tenpo kama la, ona mute li weka e sina tan tomo pi sona sewi. tenpo kama la, jan ale li pilin e ni: sewi li wile e ni: jan ale o moli e sina. 3 ona mute li pali e ijo ni tan ni: ona li sona ala e mi e mama mije. 4 mi toki e ni tawa sina tawa ni: tenpo ni kama la, sina awen sona e toki mi. tenpo pini la, mi toki ala e ni, tan ni: mi lon sina. \n\t5 ‘tenpo ni la, mi tawa ona pi pana mi. taso sina toki ala e ni: “sina tawa seme?” 6 taso mi toki e ijo ni tawa sina la, sina pilin ike. 7 taso mi toki e lon tawa sina. mi weka la, ni li pona tawa sina. mi weka ala la, wan pi pana pona li kama ala tawa sina. taso, mi weka la, mi pana e ona tawa sina. 8 tenpo kama la, ona li kama. ike la, pona la, kipisi lawa la, ona li toki ike tawa ma. 9 ike la, ona mute li sona ala e mi. 10 pona la, mi weka tawa mama mije. sina lukin ala e mi. 11 kipisi lawa la, ona li kipisi lawa e jan lawa pi ma ni. \n\t12 ‘mi wile toki e ijo mute tawa sina. taso tenpo ni la, sina ken ala jo e ijo ni. 13 kon lon li kama la, ona li tawa lon e sina ale. ona li toki ala tan ona. ona li kute e ijo la, ona li toki e ijo ni. ijo kama la, ona li toki tawa sina. 14 tenpo kama la, ona li sewi e mi. ona li pana e ijo mi. ona li pana lukin e ijo ni tawa sina. 15 mama mije li jo e ijo la, mi jo e ijo ni. tan ni la, mi toki e ni: “ona li pana e ijo mi. ona li pana lukin e ijo ni tawa sina.” \n\t16 ‘tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili sin la, sina lukin e mi. tawa ni la, mi tawa mama mije.’ \n\t17 tan ni la, jan kute li toki e ni: ‘ona li toki e seme? “tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili kin la, sina lukin e mi. tawa ni la, mi tawa mama mije”?’ 18 ona li toki e ni: ‘ona li toki e seme? “tenpo lili”? mi sona ala e ni: ona li toki e seme?’ \n\t19 jan Jesu li sona e ni: ona mute li wile toki tawa ona. ona li toki e ni: ‘ni la, sina toki ala toki? mi toki e ni: “tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili sin la, sina lukin e mi.” 20 lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, sina pana e telo oko. taso ma li pilin pona. sina pilin ike. taso pilin sina li kama ante tawa pona. 21 jan lili li kama lon la, mama meli li pilin ike mute. tenpo ona li kama. ni li pini la, ona li awen sona ala e pilin ike. tawa ni la, jan lili li kama lon. ni li pona mute. 22 sama la, tenpo ni la, sina pilin ike. tenpo kama la, mi lukin sin e sina. sina pilin pona. jan ala li ken pakala e pilin pona sina. 23 tenpo kama la, sina wile ala e ijo tan mi. lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina wile e ijo lon nimi mi la, mama mije li pana e ijo ni tawa sina. 24 tenpo pini la, sina wile ala e ijo lon nimi mi. o wile. sina kama jo. tan ni la, sina pilin pona mute. \n\t25 ‘mi toki e ni kepeken toki suli. tenpo kama la, mi toki kepeken ala toki suli. mama mije la, mi toki tawa sina. 26 tenpo kama la, sina wile lon nimi mi. mi toki ala e ni: sina la, mi toki tawa mama mije. 27 tawa ni la, mama mije li olin e sina, tan ni: sina olin e mi. sina sona e ni: mi kama tan sewi. 28 tenpo pini la, mi kama tan mama mije. mi kama lon ma. sin la, mi tawa tan ma. mi tawa mama mije.’ \n\t29 jan kute ona li toki e ni: ‘o lukin a\\! sina toki kepeken ala toki suli. 30 tenpo ni la, mi sona e ni: sina sona e ijo ale. sina wile ala e ni: jan o toki tawa sina. mi sona e ni: sina kama tan sewi.’ \n\t31 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, sina sona ala sona? 32 o lukin\\! tenpo li kama, li lon a\\! tenpo ni la, sina weka. mi taso. taso mi taso ala, tan ni: mama mije li lon mi. 33 mi toki e ijo ni tawa sina. tan ni la, sina ken jo e pona lon mi. sina jo e ijo ike lon ma. taso o monsuta ala a\\! ma li wawa lili la, mi wawa mute.’\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka luka tu\n\ntoki ni pi jan Jesu li pini la, ona li sewi e oko tawa sewi. ona li toki e ni: ‘mama mije o. tenpo li kama. o sewi e mije lili sina, tawa ni: mije lili o sewi e ona. 2 tenpo pini la, sina pana e lawa ale tawa ona. tan ni la, sina pana e jan tawa ona la, ona li pana e kon pi tenpo ale tawa jan ni. 3 kon pi tenpo ale li ni: ona mute li ken sona e sina. sina taso li sewi lon. kin la, ona mute li ken sona e jan Jesu pi pana sina, pi ko sewi. 4 mi sewi e sina lon ma. mi pini e pali pi pana sina. 5 mama mije o sewi e mi kepeken wawa mi. tenpo open la, ma li lon ala la, mi jo e wawa ni lon sina. \n\t6 ‘tenpo pini la, mi pana sona e nimi sina tawa jan. sina pana e jan ni tawa mi tan ma. jan ni li jan sina. sina pana e jan ni tawa mi. jan ni li awen e toki sina. 7 jan ni li sona e ni: sina pana e ijo tawa mi la, ijo ni li tan sina. 8 sina pana e wawa toki tawa mi la, mi pana e wawa toki ni tawa ona mute. ona mute li kama jo e ona. ona mute li sona e ni: mi kama tan sina. ona mute li sona e ni kin: sina pana e mi. 9 ona mute la mi toki. ma ala la, mi toki. ona mute pi pana sina la, mi toki. tawa ni la, ona mute li jan sina. 10 mi jo e ijo la, ijo ni li ijo sina. sina jo e ijo la, ijo ni li ijo mi. mi sewi lon ona. 11 tenpo ni la, mi lon ala ma. taso ona mute li lon ma. mi kama tawa sina. mama mije sewi o awen e ona lon nimi sina. sina pana e nimi ni tawa mi. tan ni la, ona mute li ken wan, sama mi mute. 12 tenpo pini la, mi awen e ona mute lon nimi sina. tan ni la, ona li moli ala. (mije lili pakala taso li ni, tawa ni: sitelen li lon.) \n\t13 taso, tenpo ni la, mi kama tawa sina. mi toki e ijo ni lon ma tawa ni: ona mute li ken jo e pilin pona mi lon ona. 14 mi pana e toki sina tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ike tawa ma. tawa ni la, ona mute li tan ala ma. sama la, mi tan ala ma. 15 mi wile ala e ni: sina kama jo e ona mute tan ma. mi wile e ni: sina pali e ni: ona mute li pilin ala ike. 16 ona mute li tan ala ma. sama la, mi tan ala ma. 17 o sewi e ona mute kepeken lon. toki sina li lon. 18 sina pana e mi tawa ma la, mi pana kin e ona mute tawa ma. 19 mi sewi e mi tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ken sewi kepeken lon. \n\t20 ‘jan ni taso ala la, mi toki. jan ante li sona tan toki ona la, mi toki. 21 tan ni la, jan ale li ken wan. mama mije o, sama la, sina lon mi. kin la, mi lon sina. ona mute li ken lon mi mute. tan ni la, ma li ken sona e ni: sina pana e mi. \n\t22 ‘sina pana e wawa tawa mi la, mi pana e wawa ni tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ken wan. sama la, sina en mi li wan. 23 mi lon ona mute. sina lon mi. tan ni la, ona mute li pona lon wan. tan ni, ma li sona e ni: sina pana e mi. sina olin e ona mute. sama la, sina olin e mi. 24 mama mije o, mi wile e ni: jan mute ni li lon mi. tan ni la, ona mute li ken lukin e wawa mi. sina pana e wawa tawa mi tan ni: tenpo open la, sina olin e mi. \n\t25 ‘mama mije pona o. ma li sona ala e sina. ante la, mi sona e sina. sina pana e jan mute tawa mi. jan mute ni kin li sona e sina. 26 mi pana sona e nimi sina tawa ona mute. tenpo kama la, mi pana sona e nimi sina. tan ni la, olin sina tawa mi la, olin ni li lon ona mute. kin la, mi lon ona mute.’\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka luka tu wan\n\ntoki ni li pini la, jan Jesu en jan kute ona li weka. ona li tawa poka ante pi nasin telo Keton. ma kasi li lon. jan Jesu en jan kute li tawa ma kasi ni. 2 jan Jutasu li pali ike tawa jan Jesu, li sona e ma ni, tan ni: tenpo mute la, jan Jesu en jan kute ona li tawa ni. 3 jan Jutasu li kama jo e jan utala. kin la, ona li kama jo e jan pali pi jan sewi e jan pali pi jan Palise. ona mute li tawa ni. ona mute li jo e ilo suno e ilo utala. \n\t4 jan Jesu li sona e ijo ale pi tawa ona. ona li toki e ni tawa ona mute: ‘sina alasa e jan seme?’ 5 ona mute li toki e ni: ‘jan Jesu, tan ma tomo Nasawa.’ ona li toki e ni: ‘mi lon.’ kin la, jan Jutasu li lon poka pi ona mute. 6 jan Jesu li toki e ni la, ona mute li tawa jasima pi jan Jesu. ona mute li anpa lon ma. 7 tan ni la, kin la, jan Jesu li toki e ni: ‘sina alasa e jan seme?’ ona mute li toki e ni: ‘jan Jesu, tan ma tomo Nasawa.’ 8 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki e ni: “mi lon.” sina alasa e mi la, jan mute ni o ken tawa.’ 9 tawa ni la, tenpo pini la, ona li toki e ni: ‘mi weka ala e ona mute pi pana sina.’ \n\t10 jan Simon Petulo li jo e palisa utala. ona li utala e jan pali pi jan sewi. ona li pakala e kute ona. nimi pi jan pali li Maliko. 11 jan Jesu li toki e ni tawa jan Petulo: ‘o pana e palisa utala lon poki ona. mama mije li pana e poki telo tawa mi. mi moku e ona anu seme?’ \n\t12 jan utala en jan pali pi jan Juta li kama jo e jan Jesu. ona mute li linja e ona. 13 ona mute li pana e ona tawa jan Ana. jan Ana li mama mije meli pi jan Kajapa. tenpo sike ni la, jan Kajapa li jan sewi lawa. 14 tenpo pini la, jan Kajapa li toki e ni tawa jan Juta: ‘jan wan li moli tawa kulupu la, ni li pona.’ \n\t15 jan Petulo en jan kute wan ante li tawa monsi pi jan Jesu. jan sewi lawa li sona e jan kute wan ante. tan ni la, jan kute ni li tawa tomo pi jan sewi lawa, lon poka pi jan Jesu. 16 taso, jan Petulo li awen lon sinpin tomo. tan ni la, jan kute ante li toki tawa jan lupa. ona li pana e jan Petulo lon tomo. 17 jan lupa li toki e ni tawa jan Petulo: ‘sina jan kute pi jan ni anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ 18 jan pali li awen lon poka seli. tawa ni la, lete li lon. jan Petulo kin li awen lon poka seli. \n\t19 jan kute ona la, jan sewi lawa li toki tawa jan Jesu. toki ona kin la, jan sewi lawa li toki tawa jan Jesu. 20 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ale la, mi toki tawa ma. mi pana sona lon tomo pi sona sewi. kin la, mi pana sona lon tomo sewi. jan Juta ale li tawa ni. mi taso la, mi toki ala. 21 sina toki tawa mi tan seme? o toki tawa jan pi kute mi. a\\! ona li sona e toki mi.’ \n\t22 toki ona li pini la, jan utala li utala e jan Jesu kepeken luka. ona li toki e ni: ‘a ni la, sina toki tawa jan sewi lawa anu seme?’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘mi toki ike la, ike ni la, o toki. mi toki pona la, sina utala e mi tan seme?’ 24 jan Ana li pana e jan Jesu tawa jan Kajapa. \n\t25 tenpo ni la, jan Petulo li awen lon poka seli. jan mute li toki e ni tawa ona: ‘sina jan kute ona anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ 26 jan pali wan li jan sama pi jan Maliko. (tenpo pini la, jan Petulo li pakala e kute ona.) jan pali ni li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi lukin e sina lon ma kasi, lon poka ona, anu seme?’ 27 sin la, jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ ni li pini la, waso mije li mu. \n\t28 ona mute li pana e jan Jesu tan jan Kajapa tawa tomo pi jan lawa. tenpo suno li open. ona mute li tawa ala lon insa tomo pi jan lawa, tan ni: ona li wile ala kama jaki. ona li wile moku e moku pi tenpo sewi suli. 29 tan ni la, jan Pilato li kama tawa ona mute. jan Pilato li toki e ni: ‘sina pana e jan ni tan seme?’ 30 ona mute li toki e ni: ‘jan ni li pali ike ala la, mi pana ala e ona tawa sina.’ 31 jan Pilato li toki e ni: ‘sina o kama jo e ona. o kipisi lawa e ona kepeken lipu lawa sina.’ jan Juta mute li toki e ni: ‘mi o moli e jan ala.’ 32 tan ni la, toki pi jan Jesu li lon. tenpo pini la, moli ona la, jan Jesu li toki. \n\t33 tan ni la, jan Pilato li tawa tomo pi jan lawa. ona li toki e ni tawa jan Jesu: ‘sina jan lawa pi kulupu Juta anu seme?’ 34 jan Jesu li toki e ni: ‘sina toki e ni tan sina anu tan jan ante?’ 35 jan Pilato li toki e ni: ‘mi jan Juta ala. kulupu sina en jan sewi lawa li pana e sina tawa mi. sina pali e seme?’ \n\t36 jan Jesu li toki e ni: ‘ma mi li lon ala ma ni. ma mi li lon ma ni la, jan pali mi li utala tawa ni: jan Juta li pali ike ala tawa mi. ante la, ma mi li lon ala ma ni.’ 37 jan Pilato li toki e ni: ‘tan ni la, sina jan lawa a\\!’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina toki e ni: mi jan lawa. mi kama lon ma tawa ni: lon la, mi toki. jan li lon lon la, jan ni li kute e kalama uta mi.’ 38 jan Pilato li toki e ni: ‘lon li seme?’ \n\ttoki ni li pini la, jan Pilato li tawa jan Juta. ona li toki e ni: ‘mi lukin e ike ala lon ona. 39 sina jo e lawa ni: tenpo sewi suli la, mi pana e jan wan tawa sina. sina wile ala wile e ni: mi pana e jan lawa pi kulupu Juta tawa sina?’ \n\t40 ona mute li toki e ni: ‘jan ni ala a\\! o pana e jan Pawapa\\!’ jan Pawapa li jan lanpan.\n\n## kipisi lipu nanpa luka luka luka tu tu\n\ntan ni la, jan Pilato li kama jo e jan Jesu. jan utala li utala e jan Jesu. 2 jan utala li pali e len lawa kepeken linja pi kiwen kasi. ona li pana e ona lon lawa pi jan Jesu. ona li pana e len suli pi kule loje laso lon jan Jesu. 3 ona li kama tawa jan Jesu, li toki e ni: ‘jan lawa pi kulupu Juta o\\! toki a\\!’ ona li utala e jan Jesu kepeken luka. \n\t4 jan Pilato li tawa poka tomo. ona li toki e ni: ‘o lukin. mi pana e ona tawa ni: sina sona e ni: mi lukin e ike ala lon ona.’ 5 jan Jesu li tawa. ona li jo e len lawa pi linja kiwen kasi, e len suli pi kule loje laso. jan Pilato li toki e ni: ‘o lukin e jan\\!’ \n\t6 jan sewi lawa en jan pali li lukin e jan Jesu. ona mute li toki e ni: ‘o moli\\! o moli\\!’ jan Pilato li toki e ni: ‘sina o moli e ona\\! mi lukin e ike ala lon ona.’ 7 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi jo e lawa. lawa ni la, ona o moli, tan ni: ona li toki e ni: ona li mije lili sewi.’ \n\t8 jan Pilato li kute e toki ni. ona li monsuta. 9 ona li tawa tomo pi jan lawa. ona li toki e ni tawa jan Jesu: ‘sina tan seme?’ taso jan Jesu li toki ala. 10 jan Pilato li toki e ni: ‘sina toki ala tawa mi anu seme? sina sona ala sona e ni anu seme: mi jo e lawa. mi ken pana e sina. mi ken moli e sina?’ \n\t11 jan Jesu li toki e ni: ‘sewi li pana e lawa tawa sina la, sina jo ala e lawa. tan ni la, jan li pana e mi tawa sina la, jan ni li jo e ike mute mute.’ 12 tan ni la, jan Pilato li wile e ni: jan Jesu o tawa. taso jan Juta mute li toki e ni: ‘jan ni li tawa la, sina ala li jan pona pi jan Kawisa. jan li toki e ni: “mi jan lawa” la, jan ni li toki ike tawa jan Kawisa.’ \n\t13 jan Pilato li kute e toki ni. ona li pana e jan Jesu. ona li awen lon monsi lon supa pi kipisi lawa. (supa ni li lon nasin kiwen. nimi ona li Kapata, kepeken toki Iwisi.) 14 tenpo sewi suli li lon tenpo suno kama. tenpo pi suno sewi li lon. jan Pilato li toki e ni tawa jan Juta: ‘o lukin e jan lawa sina\\!’ 15 ona mute li toki e ni: ‘o weka\\! o weka\\! o moli e ona\\!’ jan Pilato li toki e ni: ‘mi moli e jan lawa sina anu seme?’ jan sewi lawa li toki e ni: ‘jan Kawisa taso li jan lawa mi.’ \n\t16 tan ni la, jan Pilato li pana e jan Jesu tawa ona mute, tawa ni: ona li moli. 17 jan Jesu li jo e palisa suli. ona li tawa ma pi kiwen lawa. (nimi pi ma ni li Kokota, kepeken toki Iwisi.) 18 ona mute li pana e jan Jesu lon palisa suli. kin la, ona li pana e jan tu lon palisa suli, lon poka pi jan Jesu. 19 jan Pilato li pali e sitelen. ona li pana e sitelen lon palisa suli. ona li sitelen e ni: ‘jan Jesu pi ma tomo Nasawa. jan lawa pi kulupu Juta’. 20 jan Juta mute li lukin e sitelen ni. ma pi palisa suli pi jan Jesu li lon poka pi ma tomo. sitelen li kepeken e toki Iwisi, e toki Lasina, e toki Elena. 21 tan ni la, jan sewi lawa li toki e ni tawa jan Pilato: ‘o sitelen ala e ni: “jan lawa pi kulupu Juta”. o sitelen e ni: “ona li toki e ni: ‘mi jan lawa pi kulupu Juta.’”’ 22 jan Pilato li toki e ni: ‘mi sitelen e sitelen mi.’ \n\t23 jan utala li lanpan e len pi jan Jesu. ona li pali e len tawa kipisi tu tu. jan utala ale li kama jo e len wan. kin la, len suli li lon. len suli li jo ala e kipisi. 24 jan utala li toki e ni: ‘mi o kipisi ala e ni. mi o musi tawa ni: jan seme li kama jo e ona?’ tan ni la, sitelen ni li lon: ‘ona mute li kipisi e len mi. ona mute li musi.’ lon la, jan utala li pali e ni. \n\t25 mama meli pi jan Jesu, en meli sama pi mama mije pi jan Jesu, en jan Mawi (meli pi jan Kulopa), en jan Mawi Makalan, li lon poka pi palisa suli ona. 26 jan Jesu li lukin e mama meli ona e jan kute pi olin ona. jan Jesu li toki e ni tawa mama meli ona: ‘meli o lukin e mije lili sina.’ 27 kin la, ona li toki e ni tawa jan kute: ‘o lukin e mama meli sina.’ tenpo ni la, jan kute li kama jo e ona. \n\t28 ni li pini la, jan Jesu li sona e ni: ona li pini e ale. ona li toki e ni: ‘mi wile moku e telo.’ (tawa ni la, sitelen li lon.) 29 poki pi telo nasa kili ike li lon. jan mute li pana e telo nasa kili lon len. ona li pana e len tawa jan Jesu kepeken palisa. 30 jan Jesu li kama jo e telo nasa kili ike. ni li pini la, ona li toki e ni: ‘ona li pini.’ ona li anpa e lawa. ona li pana e kon. \n\t31 jan Juta mute li wile ala e ni: jan moli li awen lon palisa suli lon tenpo suno sewi. tan ni la, ona li toki e ni tawa jan Pilato: ‘o pakala e noka ona. o weka e ona.’ 32 tan ni la, jan utala li kama. ona li pakala e noka pi jan ante lon palisa suli. 33 taso, ona li kama lon jan Jesu la, ona li lukin e ni: jan Jesu li moli. tan ni la, jan utala li pakala ala e noka ona. 34 taso jan utala wan li pakala e poka pi jan Jesu, kepeken palisa utala. telo en telo loje li kama. 35 (jan wan li lukin e ni. toki ona li lon. ona li sona e ni: ona li toki e lon. tan ni la, sina ken sona.) 36 ni li lon tawa ni: sitelen li lon: ‘kiwen sijelo ona li pakala ala.’ 37 kin la, sitelen ante li lon: ‘ona mute li lukin e jan pakala.’ \n\t38 jan Josepu li jan kute pi jan Jesu. ona li kama tan ma tomo Awimate. taso jan Jesu la, ona li toki ala, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. ona li toki tawa jan Pilato. ona li wile e ni: ona li pana e sijelo pi jan Jesu. jan Pilato li ken e ni. tan ni la, jan Josepu li pana e sijelo ona. 39 jan Nikotemo kin li kama. (open la, tenpo pimeja la, ona li kama tawa jan Jesu.) ona li jo e namako pi mani mute. 40 ona tu li pana e sijelo pi jan Jesu. ona li len e sijelo kepeken linja len kepeken namako. (jan Juta li pana e jan moli lon ma la, ona li pali e ni.) 41 ma kasi li lon poka ma moli pi jan Jesu. lupa moli sin li lon ma kasi. jan ala li lon ona. 42 ona tu li pana e jan Jesu lon lupa moli ni, tan ni: tenpo suno sewi li kama.\n\n## kipisi lipu nanpa mute\n\ntenpo suno nanpa wan pi tenpo esun li lon. tenpo open pi tenpo suno ni la, jan Mawi Makalan li kama tawa lupa moli. ona li lukin e ni: kiwen suli li weka. 2 tan ni la, ona li tawa. ona li lukin e jan Simon Petulo e jan kute ante. (jan Jesu li olin e jan kute ni.) jan Mawi Makalan li toki e ni: ‘ona li weka e jan lawa tan lupa moli. mi sona ala e ni: ona li pana e ona lon seme?’ \n\t3 tan ni la, jan Petulo en jan kute ante li tawa lupa moli. ona tu li tawa wawa. jan Petulo li tawa kepeken tenpo lili la, jan kute ante li tawa kepeken tenpo lili mute. nanpa wan la, jan kute ni li kama lon lupa moli. 5 ona li anpa, li lukin e linja len. taso ona li tawa ala lon insa pi lupa moli. 6 ni li pini la, jan Petulo kin li kama. ona li tawa insa pi lupa moli. ona li lukin e linja len 7 e len lawa. len lawa li lon ala linja len. ona li taso. 8 jan kute ante li tawa insa pi lupa moli. ona li lukin li sona. 9 tawa ni la, ona mute li sona ala e sitelen. sitelen li toki e ni: ona o sewi tan moli. 10 jan kute li weka tawa tomo ona. \n\t11 taso jan Mawi li awen lon sinpin pi lupa moli. ona li pana e telo oko. ona li anpa lon lupa moli. 12 ona li lukin e kon toki tu. kon toki li jo e len walo, li awen lon monsi lon supa. (tenpo pini la, sijelo pi jan Jesu li lon supa ni.) kon toki wan li lon lawa. kon toki ante li lon noka. 13 kon toki li toki e ni: ‘meli o, sina pana e telo oko tan seme?’ jan Mawi li toki e ni: ‘tan ni: ona li weka e jan lawa mi. mi sona ala e ni: ona li pana e ona lon seme?’ \n\t14 toki ni li pini la, jan Mawi li tawa jasima. ona li lukin e jan Jesu. ona li sona ala e ni: jan ni li jan Jesu. 15 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o, sina pana e telo oko tan seme? sina alasa e jan seme?’ jan Mawi li pilin e ni: jan ni li jan pi ma kasi. ona li toki e ni: ‘jan lawa o. sina kama jo e ona la, o toki e ni tawa mi: sina pana e ona lon seme? mi wile weka e ona.’ 16 jan Jesu li toki e ni: ‘jan Mawi o.’ jan Mawi li tawa jasima. ona li toki e ni, kepeken toki Iwisi: ‘jan Lapi o\\!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi pana sona.) 17 jan Jesu li toki e ni: ‘o luka ala e mi. tenpo ni la, mi pini ala sewi tawa mama mije. o tawa jan sama mi. o toki e ni tawa ona: mi sewi tawa mama mije mi, tawa mama mije sina, tawa sewi mi, tawa sewi sina.’ 18 jan Mawi Makalan li tawa, li toki e ni tawa jan kute: ‘mi lukin e jan lawa\\!’ ona li toki e toki ona. \n\t19 tenpo suno ni li tenpo suno nanpa wan pi tenpo esun. tenpo pimeja li lon. jan kute li open ala e lupa, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. jan Jesu li kama. ona li awen, li toki e ni: ‘pona tawa sina.’ 20 toki ni li pini la, ona li pana lukin e luka e poka. jan kute li pilin pona mute, tan ni: ona li lukin e jan lawa. 21 sin la, jan Jesu li toki e ni: ‘pona tawa sina. mama mije li pana e mi la, mi pana e sina.’ 22 toki ni li pini la, ona li kon tawa jan kute. ona li toki e ni: ‘o kama jo e kon sewi. 23 sina pona e ike la, ike sina li pona. sina awen e ike la, ona li awen.’ \n\t24 taso tenpo ni la, jan kute wan li weka. nimi ona li Toma Sisimu. 25 tan ni la, jan kute ante li toki e ni tawa ona: ‘mi lukin e jan lawa a\\!’ taso jan Toma li toki e ni: ‘mi wile lukin e sitelen pi kiwen palisa lon luka ona. mi wile luka e ona. kin la, mi wile pana e luka lon insa pi poka ona. ni ala la, mi sona ala.’ \n\t26 tenpo suno kama luka tu wan la, jan kute ona li lon tomo. jan Toma li lon ona. lupa li open ala. jan Jesu li kama. ona li awen, li toki e ni: ‘pona tawa sina.’ 27 ona li toki e ni tawa jan Toma: ‘o pana e luka sina lon ni. o lukin e luka mi. o pana e luka sina lon poka mi. o sona.’ 28 jan Toma li toki e ni: ‘jan lawa mi o\\! sewi mi o\\!’ 29 jan Jesu li toki e ni: ‘sina lukin e mi la, sina sona. jan li lukin ala e mi li sona la, jan ni li pona.’ \n\t30 lon la, jan Jesu li pali e sitelen ante mute lon jan kute ona. sitelen ni li sitelen ala lon lipu ni. 31 mi sitelen e ni tawa ni: sina ken sona e ni: jan Jesu li jan pi ko sewi. ona li mije lili sewi. sina sona la, sina ken jo e kon lon nimi ona.\n\n## kipisi lipu nanpa mute wan\n\n1 ni li pini la, jan Jesu li pana lukin e ona tawa jan kute lon telo suli Kipelija. 2 jan Simon Petulo, en jan Toma Sisimu, en jan Natana tan ma tomo Kana lon ma Kalili, en mije lili pi jan Sepetaijo, en jan kute tu ante, li lon. 3 jan Petulo li toki e ni: ‘mi wile alasa e kala.’ ona mute li toki e ni: ‘mi kin li tawa lon sina.’ ona mute li tawa tomo tawa telo. tenpo pimeja ni la, ona li kama jo ala e kala. \n\t4 tenpo suno li kama. jan Jesu li awen lon poka pi telo suli. taso jan kute li sona ala e ni: jan ni li jan Jesu. 5 jan Jesu li toki e ni: ‘jan lili o\\! sina jo ala jo e kala?’ ona mute li toki e ni: ‘ala.’ 6 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e len linja lon poka ante pi tomo tawa telo. sina lukin e kala.’ tan ni la, ona li pana e len linja. kala mute mute li lon la, jan kute li ken ala tawa e len linja tawa ona. \n\t7 tan ni la, jan kute olin pi jan Jesu li toki e ni tawa jan Petulo: ‘jan lawa li lon.’ jan Simon Petulo li kute e ni: ‘jan lawa li lon.’ tan ni la, ona li kama jo e len suli. (tawa ni la, ona li jo ala e len.) ona li tawa telo suli. 8 kin la, jan kute ante li kama kepeken tomo tawa telo. (ona li lon poka ma.) ona li jo e len linja e kala mute. \n\t9 ona li kama lon ma la, ona li lukin e seli. kala en pan li lon seli. 10 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e kala pi alasa sina.’ jan Simon Petulo li kama jo e len linja lon ma. kala suli mute li lon. taso len linja li pakala ala. \n\t12 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama. o moku e moku nanpa wan.’ jan kute li toki ala e ni: ‘sina jan seme?’ ona li sona e ni: jan ni li jan lawa. 13 jan Jesu li kama jo e pan. ona li pana e pan e kala tawa jan kute. \n\t14 jan Jesu li sewi tan moli la, tenpo tu wan la, jan Jesu li pana lukin e ona tawa jan kute. \n\t15 moku li pini la, jan Jesu li toki e ni tawa jan Simon Petulo: ‘jan Simon o, mije lili pi jan Jojane o, jan mute ni li olin e mi. sina olin mute ala mute e mi?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e moku tawa soweli len lili mi.’ \n\t16 tenpo nanpa tu la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Simon o. mije lili pi jan Jojane o, sina olin ala olin e mi?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o lawa e soweli len mi.’ \n\t17 tenpo nanpa tu wan la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Simon o. mije lili pi jan Jojane o, sina jan pona mi anu seme?’ jan Petulo li pilin ike, tan ni: jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan pona mi anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ale. sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e moku tawa soweli len mi. 18 lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo pini la, sina lili la, sina kama jo e len sina. sina tawa ma pi wile sina. taso tenpo kama la, sina lili ala la, sina suli e luka sina. jan ante li pana e len tawa sina. ona li tawa e sina tawa ma. sina wile ala tawa ma ni.’ 19 kon toki pi jan Jesu li ni: tenpo kama la, moli pi jan Petulo li sewi e sewi. toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa monsi mi.’ \n\t20 jan Petulo li tawa jasima. ona li lukin e jan kute olin pi jan Jesu. (tenpo pini la, jan kute ni li supa lon sinpin pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o, jan seme li pali ike tawa sina?’) 21 jan Petulo li toki e ni tawa jan Jesu: ‘jan lawa o, jan ni anu seme?’ 22 jan Jesu li toki e ni: ‘ken la, ona li awen tawa kama mi. mi wile e ni la, ni li seme tawa sina? sina o tawa monsi mi a\\!’ 23 tan ni la, jan sama mute li pilin e ni: jan kute ni li moli ala. taso jan Jesu li toki ala e ni: ‘ona li moli ala.’ jan Jesu li toki taso e ni: ‘ken la, ona li awen tawa kama mi. mi wile e ni la, ni li seme tawa sina?’ \n\t24 jan kute ni li lukin e ijo ni. ijo ni la, ona li toki. ijo ni la, ona li sitelen. mi sona e ni: toki ona li lon. \n\t25 jan Jesu li pali e ijo ante mute. jan li sitelen e ijo ni ale la, lipu mute li lon. mi pilin e ni: ma ale li ken ala jo e lipu ale ni. [*jan Jonatan li ante e lipu ni tawa toki pona. pona tawa sina*]","filePath":"poki/plaintext/2025/09/sona-sin-pona-tan-jan-sewi-jojane.md","digest":"9f21092b5b03eb80","rendered":{"html":"<h1 id=\"sona-sin-pona-tan-jan-sewi-jojane\">sona sin pona tan jan sewi Jojane</h1>\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-wan\">kipisi lipu nanpa wan</h2>\n1 tenpo open la, toki li lon. toki li lon poka sewi. toki li sewi. 2 open la, ona li lon poka sewi. 3 ona la, ale li kama lon. ona ala la, ala li kama lon. 4 kon li lon ona. kon li suno tawa jan. 5 suno li suno lon pimeja. pimeja li anpa ala e ona. [anu: pimeja li sona ala e ona.] \n6 tenpo pini la, jan li kama. sewi li pana e ona. nimi ona li Jojane. 7 ona li kama tan ni: ona li toki e suno ni. tan ni la, jan ale li ken sona. 8 kin la, jan ni li suno ala. ona li toki taso e suno. \n9 tenpo pi jan Jojane la, suno lon li kama lon ma. suno ni li suno e jan ale. 10 ona li lon ma. ona la, ma li kama lon. taso ma li sona ala e ona. 11 ona li kama tawa jan ona. taso jan ona li kama ala jo e ona. 12 taso jan li kama jo e ona li sona e nimi ona la, jan ni li ken kama jan lili sewi. 13 tan ala sijelo la, jan ni li kama lon. tan ala wile jan la, jan ni li kama lon. taso tan sewi la, jan ni li kama lon. \n14 toki li kama sijelo. ona li lon mi mute. mi mute li lukin e wawa ona. wawa ona li sama wawa pi mije lili taso tan mama mije. pona en lon li lon wawa ona. 15 jan Jojane li lukin e ona. jan Jojane li toki e ni: ‘jan ni li ona a! mi pini la, ona li lon. taso wawa mi li lili la, wawa ona li suli, tan ni: open la, ona li lon.’ 16 ona li pana e pona mute mute tawa mi ale. 17 jan Mose la, lipu lawa li kama. jan Jesu la, pona en lon li kama. 18 jan ala li lukin e sewi. taso sewi taso li lon sinpin sijelo pi mama mije la, ona li pana e sona sewi. \n19 ma tomo Jelusalen la, jan Juta mute li pana e jan sewi mute tawa jan Jojane. jan sewi li toki e ni: ‘sina o! sina jan seme?’ 20 jan Jojane li toki e ni: ‘mi jan ko sewi ala.’ 21 jan sewi li toki e ni: ‘sina jan Elija anu seme?’ ‘ala.’ ‘sina jan toki sewi anu seme?’ ‘ala.’ \n22 tan ni la, jan sewi li toki e ni: ‘sina jan seme a? o pana e toki tawa mi la, mi ken pana e ona tawa ona pi pana mi. sina la, sina toki e seme?’ 23 jan Jojane li toki e ni: ‘mi la, mi kalama uta li toki wawa lon ma pi jan ala: “o pona e nasin sewi a!” jan toki sewi Isija li toki e ni.’ \n24 (tenpo pini la, jan Palise mute li pana e jan sewi.) 25 jan sewi li toki e ni: ‘sina jan ko sewi ala. sina jan Elija ala. sina jan toki sewi ala. ni la, sina telo sewi e jan tan seme?’ 26 jan Jojane li toki e ni: ‘mi telo sewi kepeken telo. taso jan wan li lon sina. sina sona ala e ona. 27 mi pini la, ona li kama. mi anpa mute. tan ni la, mi ken ala linja e len noka ona.’ 28 ni li lon ma Petani, li lon poka ante pi nasin telo Jotan. lon ni la, jan Jojane li telo sewi e jan. \n29 tenpo suno kama la, jan Jojane li lukin e jan Jesu. jan Jesu li kama tawa ona. jan Jojane li toki e ni: ‘o lukin e soweli len lili sewi a! ona li weka e ike ma. 30 ona la mi toki e ni: “mi pini la, mije wan li kama. wawa mi li lili la, wawa ona li suli, tan ni: open la, ona li lon.” 31 tenpo pini la, mi sona ala e ona. mi telo sewi kepeken telo tawa ni: kulupu Isale li ken lukin e ona.’ \n32 jan Jojane li lukin, li toki e ni: ‘mi lukin e kon. ona li sama waso walo. ona li kama tan sewi, li awen lon ona. 33 mi sona ala e ona. taso ona pi pana mi li toki e ni tawa mi: “tenpo kama la, sina lukin e kon. kon li kama tawa jan wan. kon li awen lon ona. jan ni li telo sewi kepeken kon sewi.” 34 mi lukin. mi toki e ni: jan ni li mije lili sewi.’ \n35 tenpo suno kama la, jan Jojane en jan kute ona tu li lon. 36 jan Jojane li lukin e jan Jesu. jan Jojane li toki e ni: ‘o lukin e soweli len lili sewi a!’ 37 jan kute tu li kute e ona, li kute e jan Jesu. 38 jan Jesu li lukin e jan kute tu. jan Jesu li toki e ni: ‘sina alasa e seme?’ ona tu li toki e ni: ‘jan Lapi o!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi pana sona.) ‘sina awen lon seme?’ 39 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama. sina lukin.’ tan ni la, jan kute tu li tawa, li lukin e tomo ona, li awen lon ona. tenpo pi suno anpa li lon. 40 jan kute tu la, jan Anteja li wan. ona li sama jan Simon Petulo. tenpo pini la, ona li kute e jan Jojane. tenpo ni la, ona li kute e jan Jesu. 41 ona li alasa e sama ona. ona li toki e ni: ‘mi lukin e jan Mesija a!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi ko sewi.) 42 jan Anteja en jan Simon li tawa jan Jesu. jan Jesu li lukin e jan Simon. ona li toki e ni: ‘sina jan Simon. sina mije lili pi jan Jojane. tenpo ni la, nimi sina li Kepa.’ (nimi ni li Petulo, kepeken toki Elena. kon pi nimi ni li ni: kiwen.) \n43 tenpo suno kama la, jan Jesu li wile tawa ma Kalili. lon ni la, ona li lukin e jan Pilipo. jan Jesu li toki e ni: ‘o kute e mi.’ 44 lon la, jan Pilipo li kama tan ma tomo Pesata. kin la, jan Anteja en jan Petulo li kama tan ma tomo ni. 45 jan Pilipo li alasa e jan Natana, li toki e ni: ‘jan ni la jan Mose en jan toki sewi li sitelen a! mi lukin e ona! ona li jan Jesu a! ona li mije lili pi jan Josepu, tan ma tomo Nasawa!’ 46 jan Natana li toki e ni: ‘pona li ken tan ma tomo Nasawa anu seme?’ jan Pilipo li toki e ni: ‘o kama. o lukin.’ 47 jan Jesu li lukin e jan Natana. jan Natana la, jan Jesu li toki e ni: ‘o lukin a! lon la, jan ni li jan pi kulupu Isale. ona li toki ike ala.’ 48 jan Natana li toki e ni: ‘sina sona e mi tan seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘jan Pilipo li toki tawa sina. taso tenpo pini la, mi lukin e sina. sina lon poka pi kasi kili.’ 49 jan Natana li toki e ni: ‘jan Lapi o! sina mije lili sewi. sina jan lawa pi kulupu Isale.’ 50 jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona tan seme? tan ni: mi toki e kasi lili tawa sina, anu seme? tenpo kama la, sina lukin e ijo pi suli mute mute.’ 51 ona li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, sina lukin e ni: sewi li open. kon toki li tawa sewi, li tawa anpa lon mije lili jan.’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-tu\">kipisi lipu nanpa tu</h2>\ntenpo suno nanpa tu wan la, kulupu pona pi kama wan olin li lon ma tomo Kana, lon ma Kalili. mama meli pi jan Jesu li lon. 2 kin la, jan Jesu en jan kute ona li tawa. 3 taso telo nasa kili li lon ala. mama meli pi jan Jesu li toki e ni: ‘ona li jo ala e telo nasa kili.’ 4 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o! seme tawa mi? seme tawa sina? tenpo mi li kama ala.’ 5 mama meli ona li toki tawa jan pali. ona li toki e ni: ‘ona li toki la, o pali.’ 6 poki telo kiwen luka wan li lon. ona li suli mute. 7 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e telo lon insa pi poki telo.’ ona li pana e telo mute mute lon insa pi poki telo. 8 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama jo e telo tan poki telo. o pana e ona tawa jan lawa kulupu.’ ona li pana e telo. 9 jan lawa kulupu li moku e telo. telo ni li ante. tenpo ni la, telo ni li telo nasa kili. jan lawa kulupu li sona ala e ni: telo nasa kili li tan seme? taso jan pali li sona. jan lawa kulupu li toki e ni tawa mije pi kama wan: 10 ‘tenpo nanpa wan la, jan ale li pana e telo nasa kili pona. kulupu li moku e ona. tenpo nanpa tu la, jan ale li pana e telo nasa kili pi pona ala. taso tenpo ni la, sina pana e telo nasa kili pona a!’ \n11 ni li sitelen nanpa wan. jan Jesu li pali e sitelen mute lon ma tomo Kana, lon ma Kalili. ona li pana e wawa ona tawa lukin. jan kute ona li sona e ona. \n12 ni li pini la, jan Jesu en mama meli ona en sama ona en jan kute ona li tawa ma tomo Kapenon. tenpo lili la, ona li awen lon ni. \n13 tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan Jesu li tawa ma tomo Jelusalen. 14 ona li lukin e jan mute lon tomo sewi. jan ni li esun e soweli mani e soweli len e waso walo. kin la, jan ante li esun e mani. 15 jan Jesu li pali e ilo utala tan linja. ona li weka e jan e soweli. ona li pakala e mani e supa. 16 ona li toki e ni tawa jan esun pi waso walo: ‘o pana e ijo ni tan lon ni a! o pali ala e tomo pi mama mije mi sama tomo esun a!’ 17 jan kute ona li awen sona e ni: sitelen li lon la, ‘tenpo kama la, mi olin mute mute e tomo sina.’ 18 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni: ‘sina pali e ijo ni la, sina pana e sitelen seme?’ 19 jan Jesu li toki e ni: ‘sina pakala e tomo ni la, tenpo suno tu wan la, mi pona e ona.’ 20 jan Juta li toki e ni: ‘tenpo sike mute mute luka wan la, jan li pali e tomo sewi ni a! tenpo suno tu wan la, sina pona e ona anu seme a?’ 21 taso kon toki pi jan Jesu li ni: tomo sewi li sijelo ona. 22 tan ni la, tenpo kama la, jan Jesu li kama jo e kon sin la, jan kute ona li sona e toki ona. jan kute ona li sona e sitelen sewi e toki pi jan Jesu. \n23 tenpo sewi suli la, jan Jesu li awen lon ma tomo Jelusalen. jan mute li sona e nimi ona. ona mute li lukin e sitelen ona. 24 taso jan Jesu li pilin pona ala tawa ona mute. jan Jesu li sona e jan ale. 25 jan Jesu li wile ala e ni: jan wan li toki e jan ante tawa jan Jesu. jan Jesu li sona e ijo ale lon jan.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-tu-wan\">kipisi lipu nanpa tu wan</h2>\njan Palise wan li lon. nimi ona li Nikotemo. ona li jan lawa pi kulupu Juta. 2 tenpo pimeja la, jan Nikotemo li tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o, mi mute li sona e ni: sina jan pi pana sona tan sewi. sewi li lon ala jan la, jan ni li ken ala pali e sitelen sina.’ 3 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama ala lon tan sewi la, jan ni li ken ala lukin e ma sewi.’ \n4 jan Nikotemo li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan majuna li ken kama lon? tenpo nanpa tu la, ona li ken ala tawa insa pi mama meli ona a!’ 5 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama ala lon tan telo tan kon la, ona li ken ala tawa ma sewi. 6 jan li kama lon tan sijelo la, ona li sijelo. jan li kama lon tan kon la, ona li kon. 7 toki ni mi li nasa ala: “sina ale o kama lon tan sewi.” 8 kon li wile tawa ma wan la, ona li tawa ma ni. sina kute e kon. taso sina sona ala ni: ona li kama tan seme? ona li tawa seme? jan li kama lon tan kon la, jan ni li sama.’ \n9 jan Nikotemo li toki e ni: ‘lon nasin seme la, ni li lon?’ 10 jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan pi pana sona pi kulupu Isale a! sina sona ala e ni anu seme? 11 lon la, lon la, mi toki tawa sina: mi mute li sona e ijo la, mi mute li toki e ni. mi mute li lukin e ijo la, mi mute li toki e ni. taso sina mute li kama ala jo e toki mi. 12 mi toki e ijo ma tawa sina. taso sina sona ala e ni. tan ni la, mi toki e ijo sewi tawa sina la, sina sona ala sona? 13 mije lili jan li lon sewi. ona li tawa anpa. tan ni la, ona taso li tawa sewi. 14 jan Mose li sewi e akesi pi noka ala la, mije lili jan li sama. 15 tan ni la, jan li sona e ona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. [anu: tan ni la, jan li sona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale tan ona.] \n16 ‘tawa ni la, sewi li olin mute mute e ma la, ona li pana e mije lili taso ona. tan ni la, jan li sona e ona la, jan ni li moli ala li jo e kon pi tenpo ale. 17 sewi li pana e mije lili tawa ma tan ala ni: mije lili li kipisi lawa e ma. sewi li wile e ni: mije lili la, ona li ken pona e ma. 18 jan li sona e ona la, sewi li kipisi lawa ala e jan ni. jan li sona ala e ona la, sewi li toki e ni: jan ni li pali ike tan ni: jan ni li sona ala e nimi pi mije lili taso sewi. \n19 ‘kipisi lawa li ni: suno li kama lon ma. taso jan li olin e pimeja, li olin ala e suno, tan ni: ona li pali e ijo ike. 20 jan li pali e ijo ike la, suno li ike tawa ona. jan ni li kama ala lon suno, tan ni: ona li wile e ni: jan ante li lukin ala e pali ona. 21 taso jan li pali e lon la, jan ni li kama lon suno, tan ni: ona li wile e ni: jan ante li lukin e pali ona. pali ni li lon sewi.’ \n22 ni li pini la, jan Jesu en jan kute ona li kama lon ma Juta. ona li awen lon ni, li telo sewi. 23 tenpo ni la, jan Jojane kin li telo sewi. ona li lon ma Anon, lon poka pi ma tomo Salin, tan ni: telo mute li lon ni. jan mute li kama la, jan Jojane li telo sewi e ona. 24 tenpo ni la, jan Jojane li lon ala tomo awen pi jan ike. \n25 kama jaki ala la, jan kute pi jan Jojane li toki utala tawa jan Juta wan. 26 ona li kama tawa jan Jojane. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o! lon poka ante pi nasin telo Jotan la, sina lon poka pi jan wan. jan ni la, sina lukin li toki. o lukin a! jan ni li telo sewi. jan ale li tawa ona.’ \n27 jan Jojane li toki e ni: ‘sewi li pana ala e ijo tawa jan la, jan ni li ken ala kama jo e ijo ni. 28 sina lukin e ni: mi toki e ni: “mi jan ko sewi ala. mi kama taso. mi pini la, ona li kama.” 29 meli pi kama wan olin li tawa mije pi kama wan olin taso. jan pona mije pi kama wan olin li lon poka ona, li kute. pilin ona li pona mute tan ni: ona li kute e kalama uta mije pi kama wan olin. tan ni la, pilin mi li pona. 30 ona o suli. mi o lili. 31 jan li kama tan sewi la, jan ni li lon sewi ale. jan li kama tan ma la, jan ni li tan ma, li toki tan ma. jan li kama tan sewi la, jan ni li tawa sewi ale. 32 ona li lukin li kute la, ona li toki. jan ala li kama jo e toki ona. 33 jan li kama jo e toki sina la, jan ni li sona wawa e ni: sewi li lon. 34 sewi li pana e jan la, jan ni li toki e kon toki sewi. tawa ni la, ona li pana mute mute e kon. 35 mama mije li olin e mije lili. mama mije li pana e ale tawa luka ona. 36 jan li sona e mije lili la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. taso jan li kute ala e mije lili la, jan ni li lukin ala e kon. pilin utala sewi li tawa ona.’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-tu-tu\">kipisi lipu nanpa tu tu</h2>\njan Palise mute li kama sona e ni: jan Jojane li jo e jan kute mute la, jan Jesu li kama jo jan kute mute mute. kin la, ona li telo sewi. jan Jesu li sona e ni: jan Palise li kama sona e ni. 2 (lon la, jan Jesu li telo sewi ala. jan kute ona a li telo sewi.) 3 jan Jesu li tawa tan ma Juta. ona li tawa sin lon ma Kalili. 4 tan ni la, ona o tawa ma Samali. 5 tan ni la, ona li kama lon ma tomo Sika, lon ma Samali. tenpo pini la, jan Jakopu li pana e ma lili tawa jan Josepu. jan Josepu li mije lili ona. ma lili ni li lon poka pi ma tomo Sika. 6 tenpo ni la, lupa telo pi jan Jakopu li lon. jan Jesu li pilin wawa ala. tan ni la, ona li awen lon monsi lon poka lupa telo. tenpo pi suno sewi li lon. \n7 meli Samali li kama. ona li wile kama jo e telo tan lupa telo. jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e telo tawa mi. mi wile moku.’ 8 (jan kute ona li weka. ona li esun e moku lon ma tomo.) 9 meli Samali li toki e ni: ‘sina jan Juta a! mi meli Samali a! tan seme la, sina toki e ni: “o pana e telo”?’ (lon la, jan Samali li ike tawa jan Juta.) 10 jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona ala e pana sewi. kin la, sina sona ala e ni: jan seme li toki e ni: “o pana e telo tawa mi.” sina sona e ni la, sina a toki e ni: “o pana e telo tawa mi!” sina toki e ni la, ona li pana e telo kon tawa sina.’ \n11 meli li toki e ni: ‘jan pona o. sina jo ala e poki telo. lupa telo li anpa suli. sina jo e telo kon tan seme? 12 jan Jakopu li mama mije pi mi mute. ona li pana e lupa telo tawa mi mute. ona, en mije lili ona, en soweli ona, li moku e telo tan lupa telo ni. jan Jakopu li wawa la, sina wawa mute anu seme?’ \n13 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li moku e telo tan lupa telo ni la, tenpo kama la, jan ni li wile moku e telo sin. 14 taso jan li moku e telo tan mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku e telo sin. ante la, telo mi li kama lupa telo lon insa ona. telo ni li tawa kon pi tenpo ale.’ \n15 meli li toki e ni: ‘jan pona o pana e telo ni tawa mi. mi wile e ni: mi wile ala e telo, li kama ala jo e telo.’ 16 jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa! mije sina la, o toki. ni li pini la, o kama lon ni.’ 17 meli li toki e ni: ‘mi jo ala e mije.’ jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, sina toki a! 18 tenpo pini la, sina jo e mije luka. tenpo ni la, sina jo e jan. taso ona li mije sina ala. ni la, sina toki e lon a!’ \n19 meli li toki e ni: ‘jan pona o! mi sona e ni: sina jan toki sewi. 20 mama mije pi mi mute li toki anpa tawa sewi lon nena ni. sina mute li toki e ni: jan o toki anpa tawa sewi lon ma tomo Jelusalen.’ 21 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o sona e toki mi a! tenpo kama la, sina toki anpa tawa mama mije lon ala nena ni. sina toki anpa tawa mama mije lon ala ma tomo Jelusalen. 22 sina toki anpa tawa seme? sina sona ala. mi mute li toki anpa tawa seme? mi mute li sona, tan ni: pona li kama tan kulupu Juta. 23 taso tenpo li kama, li lon a! tenpo ni la, jan li toki anpa lon la, jan ni li toki anpa tawa mama mije lon kon. mama mije li alasa e jan ni, tawa ni: jan ni li toki anpa tawa ona. 24 sewi li kon. kon la o toki anpa tawa ona.’ \n25 meli li toki e ni: ‘mi sona e ni: jan Mesija li kama. ona li jan pi ko sewi. ona li kama la, ona li toki e ale.’ 26 jan Jesu li toki e ni: ‘mi ona a! [anu: mi lon a!] mi toki tawa sina.’ \n27 tenpo ni la, jan kute ona li kama. ona li lukin e ni: jan Jesu li toki tawa meli. pilin ona li ni: ona li nasa a! taso jan ala li toki e ni: ‘sina alasa e seme?’ anu ‘sina toki tawa ona tan seme?’ 28 meli li pana anpa e poki telo ona. ona li tawa ma tomo. ona li toki tawa jan mute. ona li toki e ni: 29 ‘o kama a! o lukin e jan! mi pali e ijo la, ijo ni la, jan ni li toki tawa mi. jan ni li jan ala pi ko sewi, anu seme?’ 30 ona mute li tawa tan ma tomo, li kama tawa jan Jesu. 31 tenpo ni la, jan kute li toki e ni: ‘jan Lapi o moku.’ 32 taso ona li toki e ni: ‘sina sona ala e ni: mi jo e moku.’ 33 tan ni la, jan kute li toki e ni: ‘jan ala li pana e moku tawa ona anu seme?’ \n34 jan Jesu li toki e ni: ‘moku mi li ni: ona li pana mi la, ona li wile e ijo. mi o pali e ijo ni. tan ni la, pali ona li pini. 35 sina toki ala toki e ni: “tenpo mun tu tu kama la, jan li kama jo e pan tan ma”? o lukin a! mi toki e ni: o sewi e oko sina. tenpo ni la, ma pan li walo a! pan li lon! 36 jan li kama jo e pan tan ma la, jan ni li kama jo e mani. jan ni li kama jo e kili tawa kon pi tenpo ale. tan ni la, jan li pana e sike mama kasi tawa ma la, pilin pi jan ni li pona mute. kin la, jan li kama jo e pan tan ma la, pilin pi jan ni li pona mute. 37 tawa ni la, toki ni li lon: “jan wan li pana e sike mama kasi tawa ma. jan ante li kama jo e pan tan ma.” 38 tenpo pini la, mi pana e sina tawa ni: sina o kama jo e pan tan ma. pan ni la, sina pali ala. jan ante li pali. sina tawa pali ona.’ \n39 kin la, jan Samali mute lon ma tomo ni li sona e jan Jesu. tawa ni la, meli li toki e ni: ‘mi pali e ijo la, ijo ni la, jan ni li toki tawa mi.’ 40 jan Samali li kama tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘o awen lon mi mute.’ tenpo suno tu la, jan Jesu li awen lon ni. 41 kin la, jan mute mute li sona, tan toki ona. 42 jan mute ni li toki tawa meli. ona li toki e ni: ‘tenpo ni la, mi sona tan ala toki sina. mi sona tan ni: mi kute. mi sona e ni: lon la, jan ni li pona e ma.’ \n43 tenpo suno tu li pini la, jan Jesu li tawa ma Kalili. 44 jan Jesu li sona e ni: jan pi toki sewi li tan ma la, jan ni li ike tawa jan tan ma ni. 45 jan Jesu li kama lon ma Kalili la, jan Kalili li toki e ni: ‘kama pona a!’ tenpo pini la, tenpo sewi suli la, ona mute li lukin e pali wawa pi jan Jesu lon ma tomo Jelusalen. tawa ni la, ona mute kin li tawa ni. \n46 tan ni la, jan Jesu li kama sin tawa ma tomo Kana, lon ma Kalili. (lon ni la, ona li ante e telo tawa telo nasa kili.) jan lawa wan li lon. mije lili ona li pilin jaki. mije lili li lon ma tomo Kapenon. 47 jan wawa li kama sona e ni: jan Jesu li kama tan ma Juta tawa ma Kalili. tan ni la, ona li tawa jan Jesu. ona li wile e ni: jan Jesu o tawa, o pona e mije lili ona. ken mute la, mije lili ona li moli. \n48 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘sina mute li lukin ala e sitelen e wawa nasa la, sina sona ala.’ 49 jan lawa li toki e ni: ‘jan pona o kama. sina kama ala la, jan lili mi li moli.’ 50 jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa. mije lili sina li pona.’ jan li sona e toki pi jan Jesu. ona li tawa. 51 jan pali ona li lukin e ona. jan pali li toki e ni: ‘mije lili sina li pona a!’ 52 jan lawa li toki e ni: ‘tenpo seme la ona li pona?’ jan pali li toki e ni: ‘tenpo suno pini la, tenpo pi suno sewi la, pilin jaki ona li weka.’ 53 tan ni la, mama mije li sona e ni: tenpo ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘mije lili sina li pona.’ ona li sona. jan ale lon tomo ona li sona. \n54 ni li sitelen nanpa tu pi jan Jesu lon ma Kalili.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka\">kipisi lipu nanpa luka</h2>\nni li pini la, tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan Jesu li tawa ma tomo Jelusalen. 2 telo li lon ma tomo Jelusalen, lon poka lupa pi soweli len. nimi pi telo ni li Petesa, kepeken toki Iwisi. lupa luka li lon poka pi telo ni. 3 jan mute li supa lon lupa. jan ni li pilin jaki mute. jan mute li ken ala lukin. jan mute li ken ala tawa. ona li awen tawa ni: telo li tawa. [4 tenpo lili la, kon toki li tawa anpa lon telo. ona li tawa sike e telo. jan nanpa wan li tawa telo la, jan ni li pona.] [lipu pi majuna mute la, sitelen ni li weka.] \n5 jan wan li lon. tenpo sike mute luka luka luka tu wan la, ona li pilin jaki. 6 jan Jesu li lukin e jan ni, li sona e ni: tenpo mute la, ona li supa. jan Jesu li toki e ni: ‘sina wile ala wile pona?’ 7 jan pi pilin jaki li toki e ni: ‘jan pona o. telo li tawa la, jan ala li pana e pona tawa mi. mi alasa tawa telo la, jan ante li tawa.’ 8 jan Jesu li toki e ni: ‘o sewi. o kama jo e len anpa sina. o tawa.’ 9 kin la, jan li kama pona. ona li kama jo e len anpa ona. ona li kama tawa. \ntenpo suno sewi li lon. 10 tan ni la, jan Juta mute li toki tawa jan pi kama pona. ona li toki e ni: ‘tenpo suno sewi li lon. sina ken ala jo e len anpa.’ 11 taso jan pi kama pona li toki e ni: ‘jan li pona e mi la, jan ni li toki e ni: “o kama jo e len anpa sina. o tawa.”’ 12 ‘jan seme li toki e ni: “o kama jo, o tawa”?’ 13 jan pi kama pona li sona ala, tan ni: jan Jesu li tawa. jan mute mute li lon. \n14 ni li pini la, jan Jesu li lukin e jan pi kama pona lon tomo sewi. jan Jesu li toki e ni: ‘o lukin a! tenpo ni la, sina pona. o pali ala e ike la, ike mute o lon ala.’ \n15 jan pi kama pona li tawa jan Juta. ona li toki e ni: ‘jan li pona e mi la, jan ni li jan Jesu.’ 16 tan ni la, jan Juta li alasa e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali e ni lon tenpo suno sewi. 17 taso jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, mama mije mi li pali. kin la, mi pali.’ 18 tan ni la, jan Juta li alasa mute e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali lon tenpo suno sewi. kin la, ona li toki e ni: sewi li mama mije ona. kon pi toki ni li ni: ona li sama sewi. \n19 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: mije lili li lukin ala e pali pi mama mije la, mije lili li ken ala pali. tawa ni la, mije lili li lukin e pali pi mama mije, mije lili li pali e ni. 20 tawa ni la, mama mije li olin e mije lili. ona li pana e pali ale ona tawa lukin tawa mije lili. kin la, tenpo kama la, ona li pana e pali pi wawa mute mute tawa lukin tawa mije lili. tan ni la, sina o pilin pi sona ala. 21 mama mije li pana e kon sin tawa jan moli. sama la, mije lili li wile la, mije lili li pana e kon tawa jan. 22 mama mije li kipisi lawa e jan ala. ona li pana e kipisi lawa ale tawa mije lili. 23 tan ni la, jan li sewi e mama mije la, jan ni li sewi e mije lili. jan li sewi ala e mije lili la, jan ni li sewi ala e mama mije. mama mije li pana e mije lili. \n24 ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kute e toki mi, li sona e ona pi pana mi la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. jan ala li kipisi lawa e jan ni. jan ni li kama tan moli, tawa kon. \n25 ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo li kama, li lon a! tenpo ni la, jan moli li kute e kalama uta pi mije lili sewi. jan li kute la, jan ni li lon. 26 mama mije li jo e kon lon insa ona. sama la, ona li pana e kon tawa mije lili. tan ni la, mije lili li jo e kon lon insa ona. 27 kin la, mama mije li pana e lawa tawa ona. tan ni la, ona li ken kipisi lawa. tawa ni la, ona li mije lili jan. \n28 ‘o pilin ala pi sona ala, tan ni: tenpo kama la, jan moli ale li kute e kalama uta ona, 29 li kama. jan li pali e pona la, jan ni li kama tawa kon. jan li pali e ike la, jan ni li kama tawa kipisi lawa. 30 tan mi la, mi ken ala pali. mi kute la, mi kipisi lawa. kipisi lawa mi li pona, tan ni: mi wile ala wile mi. mi wile e wile ona pi pana mi. \n31 ‘mi lukin e mi, li toki e mi la, toki mi li lon ala. 32 jan ante li lukin e mi, li toki e mi. mi sona e ni: toki ona li lon. 33 tenpo pini la, sina toki tawa jan Jojane. ona li lukin e lon, li toki e lon. 34 tenpo ni la, mi kama jo ala e toki tan jan. mi toki e ni tawa ni: sina ken pona. 35 jan Jojane li suno lili. tenpo lili la, suno ona li pona tawa sina. 36 taso toki pi jan Jojane li wawa la, toki mi li wawa mute. mama meli li pana e pali tawa mi, tawa ni: mi o pini e ona. mi pali e pali ni. pali ni li toki e ni: mama mije li pana e mi. 37 ona pi pana mi li mama mije. mi la, ona li toki. tenpo ala la, sina kute e kalama uta ona. tenpo ala la, sina lukin e selo ona. 38 kin la, toki ona li lon ala insa sina, tan ni: sina sona ala e ona pana. \n39 ‘sina alasa lon lipu sewi, tan ni: sina pilin e ni: lipu sewi li jo e kon pi tenpo ale. mi la, lipu sewi li toki. 40 taso sina wile ala kama tawa mi. sina wile ala kama jo e kon. 41 mi lanpan ala e wawa tan jan. 42 taso mi sona e ni: sina jo ala e olin sewi lon sina. 43 mi kama lon nimi pi mama mije mi. taso sina kama jo ala e mi. jan ante li kama lon nimi ona la, sina kama jo e ona. 44 lon nasin seme la, sina sona? sina lanpan e wawa sina. taso sina alasa ala e wawa pi sewi taso. 45 o pilin ala e ni: tenpo kama la, mi pali ike e sina tawa mama mije. lon la, jan Mose li pali ike e sina. ona li pona tawa sina. 46 taso sina sona e jan Mose la, sina sona e mi. tawa ni la, mi la, jan Mose li sitelen. 47 sina sona ala e sitelen ona la, sina sona e kon toki mi lon nasin seme?’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-wan\">kipisi lipu nanpa luka wan</h2>\nni li pini la, jan Jesu li tawa poka ante pi telo suli Kalili. (telo suli li jo e nimi kin: Kipelija.) 2 tenpo ni la, jan mute mute li kute e jan Jesu. tawa ni la, jan Jesu li pali e sitelen tawa jan pi pilin jaki. jan mute mute li lukin e sitelen ni. 3 jan Jesu li tawa sewi nena. ona en jan kute ona li awen lon monsi. 4 tenpo ni la, tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. \n5 jan Jesu li sewi e oko. ona li lukin e jan mute mute. ona li toki tawa jan Pilipo: ‘mi mute li ken esun e pan lon seme?’ 6 (ona li toki e ni tan ni: ona li wile sona e ni: jan Pilipo li toki e seme? jan Jesu li sona e pali kama ona.) 7 jan Pilipo li toki e ni: ‘mi jo e mani mute mute la, jan ale li ken ala moku lili.’ \n8 jan kute wan li jan Anteja. ona li sama jan Simon Petulo. jan Anteja li toki e ni: 9 ‘mije lili li lon. ona li jo e leko pan luka, e kala lili tu. taso jan ale li ken ala moku e ni a!’ \n10 jan Jesu li toki e ni: ‘o toki tawa jan ale: “o supa.”’ kasi anpa mute li lon. tan ni la jan ale li supa. jan mute mute li lon. 11 jan Jesu li kama jo e leko pan. ona li toki e ni: ‘pona.’ ni pini la, ona li pana e leko pan tawa jan ale. kin la, ona li pana e kala. 12 ni li pini la, jan ale li ken ala moku e namako. jan Jesu li toki tawa jan kute ona: ‘o kama jo e moku awen. mi wile e ni: ala li weka.’ 13 tan ni la, ona li kama jo e pan. ona li pana e pan lon poka pan suli luka luka tu. \n14 jan mute li lukin e sitelen pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan ni li jan toki sewi a! ona li kama lon ma a!’ 15 jan Jesu li sona e ni: ona mute li wile lanpan e ona. ona mute li wile e ni: jan Jesu li kama jan lawa. tan ni la, jan Jesu taso li weka tawa nena. \n16 tenpo pi suno anpa la, jan kute pi jan Jesu li tawa telo suli. 17 ona li tawa ma tomo Kapenon kepeken tomo tawa telo. tenpo pimeja li lon. taso jan Jesu li awen weka. 18 kon wawa li tawa e telo suli. 19 jan kute li lukin e jan Jesu. jan Jesu li tawa noka lon supa pi telo suli. ona li kama lon poka tomo tawa telo. jan kute li pilin monsuta. 20 jan Jesu li toki e ni: ‘mi lon a! o monsuta ala.’ 21 ni li pini la, jan kute li wile e ni: jan Jesu li kama lon insa tomo tawa telo. ni li pini la, tomo tawa telo li lon poka ma. \n22 tenpo suno kama la, jan mute li awen lon poka ante pi telo suli la, jan ni li lukin e ni: tomo tawa telo wan taso li weka. ona mute li sona e ni: jan Jesu li tawa ala lon poka pi jan kute ona. jan kute taso li tawa kepeken tomo tawa telo. 23 ni li pini la, tomo tawa telo mute li kama tan ma tomo Kipelija. (ona li lon poka ni: tenpo pini la, jan mute li moku e pan.) 24 jan mute li lukin e ni: jan Jesu en jan kute ona li weka. tan ni la, jan mute li tawa ma tomo Kapenon kepeken tomo tawa telo. ona li alasa e jan Jesu. 25 ona li lukin e jan Jesu lon poka ante pi telo suli. ona li toki e ni: ‘jan Lapi o! tenpo seme la sina kama ni?’ \n26 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina alasa e mi tan ala ni: sina lukin e sitelen. sina alasa e mi tan ni: sina moku e pan. tan ni la, sina pilin pona. 27 o pali ala tawa moku moli. o pali tawa moku kon pi tenpo ale. tenpo kama la, mije lili jan li pana e moku ni tawa sina. tenpo pini la, mama mije li pana e ko pi open ala tawa moku ni. mama mije li sewi.’ \n28 jan mute li toki e ni: ‘mi wile pali e pali sewi. mi o pali seme?’ 29 jan Jesu li toki e ni: ‘pali sewi li ni: sewi li pana e jan la, sina o sona e jan ni.’ 30 jan mute li toki e ni: ‘tan ni la, sina pali e sitelen seme? mi wile e sitelen seme tan ni: mi wile lukin. mi wile sona e sina. sina pali e seme? 31 tenpo pini la, mama mije pi mi mute li moku e pan sewi lon ma pi jan ala. sitelen li lon la, “ona li pana e pan sewi tawa ona mute.”’ \n32 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan Mose li pana ala e pan sewi tawa sina. mama mije mi li pana e pan sewi lon tawa sina. 33 tawa ni la, pan sewi li ni: jan wan li tawa anpa tan sewi. ona li pana e kon tawa ma.’ 34 jan mute li toki e ni: ‘jan pona o, tenpo ale la, o pana e pan ni tawa mi.’ \n35 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pan kon. jan li kama tawa mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku. jan li sona e mi la, tenpo ala la, jan ni li wile moku e telo. 36 taso tenpo pini la, mi toki e ni tawa sina: sina lukin e mi. taso sina sona ala e mi. 37 mama mije li pana e ijo tawa mi la, ijo ni li kama tawa mi. jan li kama tawa mi la, mi weka ala e jan ni. 38 tawa ni la: mi tawa anpa tan sewi tan ala ni: mi o pali e pali pi wile mi. mi tawa anpa tan sewi tan ni: mi o pali e pali wile ona pi pana mi. 39 ona pi pana mi li wile e ni: mi o weka ala e pana ona. taso, tenpo nanpa pini la, mi sewi e ona. 40 tawa ni la mama mije mi li wile e ni: jan li lukin e mije lili li sona e ona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni.’ \n41 jan Juta mute li toki ike, tan ni: jan Jesu li toki e ni: ‘mi pan. mi kama anpa tan sewi.’ 42 ona mute li toki e ni: ‘jan ni li jan Jesu anu seme a? ona li mije lili pi jan Josepu anu seme a? mi sona e mama mije ona e mama meli ona. ona li toki e ni tan seme: “mi kama anpa tan sewi”?’ \n43 jan Jesu li toki e ni: ‘o toki ike ala. 44 mama mije li tawa ala e jan la, jan ni li ken ala kama tawa mi. jan li kama tawa mi la, tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni. 45 sitelen li lon, tan jan toki sewi la, “tenpo kama la, sewi li pana sona tawa ona ale.” jan li kute e mama mije li kama sona la, jan ni li kama tawa mi. 46 taso jan li kama tan sewi la, jan ni taso li lukin e mije mama. 47 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li sona la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. 48 mi pan kon. 49 tenpo pini la, mama mije pi sina mute li moku lon ma pi jan ala, li moli. 50 pan li kama anpa tan sewi. jan li moku e pan ni la, jan ni li moli ala. 51 mi pan kon tan sewi. jan li moku e pan ni la, jan ni li lon tenpo ale. kin la, tenpo kama la, mi pana e pan ni: sijelo mi. ona li pana e kon tawa ma.’ \n52 jan Juta mute li toki utala. ona li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan ni li pana e sijelo ona? lon nasin seme la, mi moku e ona a?’ 53 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina moku ala e sijelo pi mije lili jan, li moku ala e telo loje ona, la, sina jo ala e kon. 54 jan li moku e sijelo mi li moku e telo loje mi la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. tenpo nanpa pini la, mi sewi e jan ni. 55 tawa ni la: sijelo mi li moku lon. telo loje mi li moku lon. 56 jan li moku e sijelo mi li moku e telo loje mi la, jan ni li awen lon mi. kin la, mi awen lon ona. 57 mama mije kon li pana e mi la, mi lon tan mama mije. sama la, jan li moku e mi la, ona li lon tan mi. 58 pan ni li kama anpa tan sewi. mama mije mute li moku e pan ante. ona li moli. jan li moku e pan ni la, jan ni li lon tenpo ale. \n59 jan Jesu li toki e ni lon tomo pi sona sewi, lon ma Kapenon. \n60 jan kute ona li kute e ni. ona mute li toki e ni: ‘toki ni li ike a! jan seme li ken kute e ni?’ 61 jan Jesu li sona e ni: jan kute ona li toki ike. ona li toki e ni: ‘ni li ike tawa sina anu seme? 62 ken la, tenpo kama la, sina lukin e ni: mije lili jan li tawa sewi lon ma ona. sina lukin e ni la, sina pali e seme? 63 kon li pana e kon. sijelo o pali ala. mi toki tawa sina. toki mi li kon. 64 sina ale la, jan mute li sona ala.’ (tawa ni la, tenpo ale la, jan Jesu li sona e ni: jan seme li sona ala. kin la, jan Jesu li sona e ni: tenpo kama la, jan seme li pali ike tawa ona.) 65 ona li toki e ni: ‘tan ni la, mi toki e ni tawa sina: mama mije li wile ala la, jan ala li ken kama tawa mi.’ \n66 tenpo ni la, jan kute mute li weka. ona li tawa ala lon jan Jesu. 67 tan ni la, jan Jesu li toki e ni tawa jan luka luka tu: ‘sina wile ala wile weka?’ 68 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o! mi tawa jan seme? sina jo e kon toki kon pi tenpo ale. 69 mi sona e ni: sina jan sewi a.’ 70 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi wile sina luka luka tu anu seme? taso wan sina li kon ike.’ 71 kon toki ona li ni: jan Jutasu, mije lili pi jan Simon Ikawijote. jan Jutasu li wan pi luka luka tu. taso tenpo kama la, ona li pali ike tawa jan Jesu.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu\">kipisi lipu nanpa luka tu</h2>\nni li pini la, jan Jesu li tawa ma Kalili. tawa ni la, ona li wile ala tawa ma Juta, tan ni: jan Juta mute li alasa e ona. ona mute li wile moli e ona. 2 tenpo ni la, tenpo sewi pi tomo len pi kulupu Juta li lon. 3 tan ni la, jan sama pi jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘o weka. o tawa ma Juta tawa ni: jan kute sina li ken lukin e pali sina. 4 ken la, jan wan li wile e ni: jan ante li sona e ona. tenpo ala la, jan ni li pali e ni: jan ante li ken ala lukin e ona. sina pali e ijo la, ma o lukin e sina.’ 5 (tawa ni la, jan sama pi jan Jesu li sona ala e ona.) \n6 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘tenpo ni la, tenpo mi li kama ala. taso tenpo ale la, tenpo sina li lon. 7 ken ala la, sina ike mute tawa ma. taso mi ike mute tawa ma, tan ni: mi toki e ni: pali ona li ike. 8 sina o tawa tenpo sewi. mi tawa ala tawa tenpo sewi, tan ni: tenpo ni la, tenpo mi li kama ala.’ \n9 toki ni li pini la, ona li awen lon ma Kalili. jan sama ona li tawa tenpo sewi. 10 ni li pini la, jan Jesu kin li tawa. jan ala li lukin e ona. 11 jan Juta mute li alasa e jan Jesu. ona li toki e ni: ‘ona li lon seme?’ 12 jan Jesu la, jan mute li toki ike. jan mute li toki e ni: ‘ona li pona.’ taso jan ante li toki e ni: ‘ala a! ona li toki ike tawa jan mute.’ 13 taso ona li toki kepeken kalama ala, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. \n14 tenpo ni la, jan Jesu li tawa sewi tawa tomo sewi. ona li pana e sona. 15 jan Juta li pilin pi sona ala. ona li toki e ni: ‘jan ni li sona e sitelen kepeken seme? tenpo pini la, ona li kama ala jo e sona.’ 16 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘pana sona mi li tan ala mi. ona li tan ona pi pana mi. 17 jan li wile pali e wile ona la, jan ni li sona e ni: pana sona li tan sewi anu tan mi? 18 jan li toki tan ona sama la, jan ni li alasa e wawa ona. taso jan li alasa e wawa pi ona pana la, jan ni li lon. ike li lon ala ona. \n19 ‘jan Mose li pana ala pana e lipu lawa tawa sina? sina kute ala e lipu lawa a! sina alasa moli e mi tan seme?’ 20 jan mute li toki e ni: ‘sina jo e kon ike. jan seme li alasa moli e sina?’ 21 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi pali e pali wan. ni li pona mute tawa sina. 22 jan Mose li pana e kipisi sewi tawa sina. lon la, kipisi sewi li tan ala jan Mose, li tan mama mije mute. tan ni la, tenpo suno sewi la, sina kipisi sewi e jan. 23 tenpo suno sewi la, jan li kipisi sewi e jan ante. ni li pakala ala e lipu lawa pi jan Mose. taso mi ike tawa sina tan ni: tenpo suno sewi la, mi pona e jan a! 24 o kipisi lawa kepeken ala lukin. o kipisi lawa kepeken kipisi lawa pona.’ \n25 lon ma tomo Jelusalen la, jan mute li toki e ni: ‘ona mute li alasa moli e jan ni, anu seme? 26 o lukin! ona li toki lon ma pi jan mute! taso ona mute li toki ala tawa ona. jan lawa li sona e ni anu seme: jan ni li jan pi ko sewi? 27 taso mi sona e ni: jan ni li tan seme. jan pi ko sewi li kama la, jan ala li sona e ni: ona li tan seme.’ \n28 tan ni la, jan Jesu li kalama suli lon tomo sewi. ona li toki e ni: ‘sina sona e mi a! mi kama ala tan mi. ona lon li pana e mi. sina sona ala e ona. 29 taso mi sona e ona. tan ona la, mi lon. ona li pana e mi.’ \n30 ona mute li alasa lanpan e jan Jesu. taso luka pi jan ala li pilin e ona, tan ni: tenpo ni la, tenpo ona li kama ala. 31 tenpo ni la, jan mute li sona e ona, li toki e ni: ‘jan ni li pali e sitelen mute. jan pi ko sewi li kama la, ona li pali ala pali e sitelen mute mute?’ \n32 jan Palise mute li kute e ni. ona li pana e jan sewi e jan pali. jan sewi e jan pali o lanpan e jan Jesu. 33 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo lili la, mi lon poka sina. ni li pini la, mi tawa ona pi pana mi. 34 tenpo ni la, sina alasa e mi. taso sina lukin ala e mi. kin la, sina ken ala tawa poka mi.’ 35 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni tawa ona sama: ‘ona li tawa seme? mi ken ala lukin e ona tan seme? ona li tawa kulupu Juta lon ma Elena anu seme? ona li wile ala wile pana e sona tawa jan Elena? 36 toki ona li seme, li ni: “sina alasa e mi. sina lukin ala e mi. sina ken ala tawa poka mi”?’ \n37 tenpo ni la, tenpo sewi li pini. jan Jesu li kalama suli. ona li toki e ni: ‘jan li wile moku e telo la, jan ni o kama tawa mi, o moku. 38 jan pi sona mi la, sitelen li lon la, “tenpo kama la, nasin pi telo kon li kama tan insa ona.”’ 39 kon la, jan Jesu li toki e ni. tenpo kama la, jan li sona e ona la, jan ni li kama jo e kon. taso tenpo ni la, kon li kama ala, tan ni: jan Jesu li jo ala e wawa ona. \n40 jan mute li kute e toki ni. jan mute li toki e ni: ‘lon la, jan ni li jan toki sewi.’ 41 jan ante li toki e ni: ‘jan ni li jan pi ko sewi.’ taso jan ante li toki e ni: ‘jan pi ko sewi li kama ala tan ma Kalili a! 42 sitelen li toki e ni: jan pi ko sewi li mije lili pi jan Tawi. ona li kama tan ma tomo Petejen, ma tomo pi jan Tawi.’ 43 tan ni la, jan mute li toki utala. 44 jan mute li wile lanpan e jan Jesu. taso luka pi jan ala li pilin e jan Jesu. \n45 jan pali li tawa jan sewi mute tawa jan Palise mute. jan sewi en jan Palise li toki e ni: ‘sina jo ala e ona tan seme?’ 46 jan pali li toki e ni: ‘jan ala li toki sama toki pi jan ni a!’ 47 jan Palise li toki e ni: ‘ona li toki ike tawa sina kin anu seme? 48 jan lawa en jan Palise li sona ala e ona. 49 taso jan mute li sona ala e lipu lawa. tan ni la, ona li ike.’ \n50 jan Nikotemo li lon ona. tenpo pini la, ona li kama tawa jan Jesu. ona li toki e ni: 51 ‘mi mute li toki ala tawa jan li sona ala e pali ona la, lipu lawa li kipisi lawa ala e jan ni.’ 52 ona mute li toki e ni: ‘sina kin li kama tan ma Kalili anu seme? o alasa. jan toki sewi li kama ala tan ma Kalili.’ [ 53 ona ale li tawa tomo ona.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu-wan\">kipisi lipu nanpa luka tu wan</h2>\njan Jesu li tawa nena pi kili lili. 2 tenpo pi open suno la, ona li tawa tomo sewi. jan ale li kama tawa ona. jan Jesu li awen lon monsi, li pana e sona tawa ona. 3 tenpo ni la, jan sitelen mute en jan Palise mute li pana e meli pi unpa ike tawa ona. 4 ona mute li toki e ni tawa jan Jesu: ‘jan pi pana sona o, meli ni li unpa ike. 5 lipu sewi la, jan Mose li toki e ni: jan pi unpa ike o moli kepeken kiwen. sina toki e seme?’ 6 (ona li toki e ni tan ni: ona li wile toki ike tawa jan Jesu.) \ntaso jan Jesu li anpa. ona li sitelen lon ma, kepeken luka. 7 ona mute li awen toki tawa ona. tan ni la, jan Jesu li sewi. ona li toki e ni: ‘jan pi ike ala o pana wawa e kiwen nanpa wan tawa meli ni.’ 8 sin la, ona li anpa, li sitelen lon ma. \n9 ona mute li kute. ona li pilin ike. ona li kama weka. ni li pini la, jan Jesu li taso, lon poka meli. 10 jan Jesu li sewi. ona li lukin e meli taso. ona li toki e ni: ‘meli o, jan pi toki ike li lon seme? jan ala li toki ike tawa sina anu seme?’ 11 meli li toki e ni: ‘jan pona o, jan ala.’ jan Jesu li toki e ni: ‘kin la, mi toki ike ala tawa sina. o tawa. tenpo ni la, o ike ala.’] [ipu pi majuna mute la, sitelen ni li weka.] \n12 sin la, jan Jesu li toki e ni: ‘mi suno ma. jan li kute e mi la, jan ni li tawa ala lon pimeja. ona li jo e suno kon.’ 13 jan Palise mute li toki e ni: ‘sina la, sina toki a! toki sina li lon ala.’ \n14 jan Jesu li toki e ni: ‘mi la, mi toki la, toki mi li lon. tawa ni la, mi sona e ni: mi kama tan seme. kin la, mi sona e ni: mi tawa seme. taso, sina sona ala e ni: mi kama tan seme. kin la, sina sona ala e ni: mi tawa seme. 15 sina kipisi lawa kepeken sijelo. mi kipisi lawa e jan ala. 16 taso mi kipisi lawa la, kipisi lawa mi li lon, tan ni: mi taso ala. mi lon mama mije pi pana mi. 17 lipu lawa sina la, sitelen li lon: toki pi jan tu li lon. 18 mi lukin. mi la, mi toki. mi la, mama mije pi pana mi li toki.’ \n19 tan ni la, ona mute li toki e ni: ‘mama mije sina li lon seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina sona ala e mi. sina sona ala e mama mije mi. sina sona e mi la, sina sona e mama mije mi kin.’ 20 ona li toki e ni lon tomo mani. ona li pana e sona lon tomo sewi. taso jan ala li lanpan e ona, tan ni: tenpo ni la, tenpo ona li kama ala. \n21 jan Jesu li toki sin e ni: ‘mi weka. tenpo kama la, sina alasa e mi. sina moli lon ike sina. sina ken ala tawa ma pi tawa mi.’ 22 tan ni la, jan Juta mute li toki e ni: ‘ona li wile ala wile moli? tan ni la, ona li toki e ni: “sina ken ala tawa ma pi tawa mi.”’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘sina kama tan anpa. mi kama tan sewi. sina kama tan ma ni. mi kama ala tan ma ni. 24 tan ni la, mi toki e ni tawa sina: “sina moli lon ike sina.” sina sona ala e mi la, sina moli lon ike sina.’ \n25 ona mute li toki e ni: ‘sina jan seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘open la, mi toki e ni tawa sina! 26 sina la, mi o toki e ijo mute. kin la, mi o kipisi lawa e ijo mute. taso ona pi pana mi li lon. mi kute e ijo tan ona la, mi toki e ijo ni tawa ma.’ 27 (ona mute li sona ala e ni: mama mije la, jan Jesu li toki.) 28 ‘sina sewi e mije lili jan la, sina sona e ni: jan ni li mi. mi jo e ala tan mi. mama mije li pana e sona tawa mi la, mi toki e ni. 29 ona pi pana mi li lon mi. mi taso ala, tan ni: tenpo ale la, ijo li pona tawa ona la, mi pali e ijo ni.’ \n30 toki ona ni li pini la, jan mute li sona e ona. 31 jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘sina awen lon toki la, lon la, sina jan kute mi. 32 tenpo kama la, sina sona e lon. tan ni la, jan ala li lawa e sina. [anu: tan ni, sina kama jan wile.] 33 ona li toki e ni: ‘mi mute li jan lili pi jan Apawan. tenpo ala la, jan li lawa e mi a. tan seme la, sina toki e ni: “tenpo kama la, jan ala li lawa e sina”?’ \n34 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li ike la, ike li lawa e jan ni. 35 jan li lawa e jan ante la, jan ante li awen ala lon tomo pi jan nanpa wan. mije lili li awen. 36 tan ni la, mije lili la, jan ala li lawa e sina. 37 mi sona e ni: sina jan lili pi jan Apawan. taso sina wile moli e mi. tawa ni la, toki mi li lon ala sina. 38 mi lukin e ijo lon mama mije la, mi toki e ijo ni. tan ni la, sina kute e ijo tan mama mije la, sina pali e ijo ni.’ \n39 ona mute li toki e ni: ‘mama mije mi li jan Apawan.’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan lili pi jan Apawan la, sina pali e pali pi jan Apawan. 40 taso, sina wile moli e mi. mi toki e lon tawa sina. mi kute e lon ni tan sewi. jan Apawan li pali ala e ni. 41 sina pali e pali pi mama mije sina.’ \nona mute li toki e ni: ‘mi kama ala tan unpa ike. mi jo e mama mije wan. ni li sewi.’ 42 jan Jesu li toki e ni: ‘sewi li mama mije sina la, sina olin e mi, tan ni: mi kama tan sewi. mi kama ala tan mi. ona li pali e mi. 43 sina sona ala toki mi tan seme? tan ni: sina ken ala kute e toki mi. 44 kon ike li mama mije sina. sina wile pali e wile ona. tenpo open la, ona li moli. ona li lon ala lon, tan ni: lon li lon ala ona. ona li toki e toki ike. ona li mama mije pi toki ike. 45 sina sona ala e mi tan ni: mi toki e lon! 46 sina toki ala toki e ni: mi ike? mi toki e lon la, sina sona ala e mi tan seme? 47 jan li kama tan sewi la, jan ni li kute e kon toki sewi. tan ni la, sina kute ala, tan ni: sina kama ala tan sewi.’ \n48 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi toki e ni: sina jan Samalitan. sina jo e kon ike. ni li lon anu seme?’ 49 jan Jesu li toki e ni: ‘mi jo ala e kon ike. mi sewi e mama mije mi. sina anpa e mi. 50 mi alasa ala e wawa mi. wan li alasa e ona, li kipisi lawa. 51 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li awen e toki mi la, tenpo ale la, jan ni li lukin ala e moli.’ \n52 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi sona e ni: sina jo e kon ike a! tenpo pini la, jan Apawan li moli. jan toki sewi li moli. taso sina toki e ni: “jan li awen e toki mi la, tenpo ale la, jan ni li lukin ala e moli.” 53 jan Apawan li mama mije pi mi ale. ona li moli. ona li wawa la, sina wawa mute anu seme? jan toki sewi kin li moli a! sina jan seme?’ \n54 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pana e wawa tawa mi la, wawa mi li ala. mama mije mi li pana e wawa tawa mi. sina toki e ni: ona li sewi sina. 55 sina sona ala e ona. taso mi sona e ona. mi toki e ala la, mi toki ike, sama sina. taso mi sona e ona. mi awen e toki ona. 56 jan Apawan li pilin pona tan ni: ona li lukin e tenpo mi. ona li lukin, li pilin pona.’ \n57 jan Juta mute li toki e ni: ‘sina majuna ala a. sina lukin e jan Apawan anu seme?’ 58 jan Jesu li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo open la, mi lon.’ 59 ona mute li kama jo e kiwen. ona li wile pana wawa e kiwen tawa jan Jesu. taso jan Jesu li weka. ona li tawa tan tomo sewi, li weka.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu-tu\">kipisi lipu nanpa luka tu tu</h2>\njan Jesu li tawa. tenpo ni la, ona li lukin e jan. tenpo ale la, jan ni li ken ala lukin. 2 jan kute pi jan Jesu li toki e ni: ‘jan Lapi o. jan ni li ken ala lukin la, jan seme li pali ike? jan ni, anu mama ona?’ 3 jan Jesu li toki e ni: ‘jan ni li pali ike ala. mama ona li pali ike ala. taso jan o lukin e pali sewi lon ona. 4 tenpo suno la, mi mute o pali e pali ona pi pana mi. tenpo pimeja li kama. tenpo ni la, jan ala li ken pali. 5 mi lon ma la, mi suno ma.’ \n6 toki ni li pini la, ona li pana e telo uta lon ma. ona li pali e ko ma tan telo uta. ona li pana e ko ma lon oko jan. 7 ona li toki e ni: ‘o tawa. o telo e sina lon telo Silojan.’ (kon nimi ni li: pana.) tan ni la, jan li tawa, li telo e ona. ona li kama sin. tenpo ni la, ona li lukin. \n8 tenpo pini la, jan mute li lukin e jan ni. ona li sona e ni: jan ni li jo ala e ijo. tenpo ni la, jan mute ni li toki e ni: ‘jan ni li jan pi jo ala anu seme?’ 10 jan mute li toki e ni: ‘ona li jan ni.’ taso jan ante li toki e ni: ‘ala. taso ona li sama jan ni.’ ona li toki e ni: ‘mi jan ni a!’ 10 tan ni la, jan mute li toki e ni tawa ona: ‘lon nasin seme la, oko sina li open?’ 11 ona li toki e ni: ‘jan Jesu li pali e ko ma. ona li pana e ona tawa oko mi. ona li toki e ni: “o tawa telo Silojan. o telo e sina.” tan ni la, mi tawa. mi telo e mi la, mi lukin.’ 12 jan mute li toki e ni: ‘ona li lon seme?’ ‘mi sona ala.’ \n13 jan mute li pana e jan pi lukin ala tawa jan Palise mute. 14 tenpo pini la, jan Jesu li pali e ko ma, li open e oko ona, lon tenpo suno sewi. 15 kin la, jan Palise li toki e ni: “lon nasin seme la, sina kama lukin?’ ona li toki e ni: ‘ona li pana e ko ma tawa oko mi. mi telo e mi. mi lukin.’ 16 tan ni la, jan Palise mute li toki e ni: ‘jan ni li kama ala tan sewi, tan ni: ona li awen ala e tenpo suno sewi.’ taso jan ante li toki e ni: ‘lon nasin seme la, jan ike li ken pali e sitelen ni?’ ona li toki utala. \n17 tan ni la, ona li toki e ni tawa jan pi lukin ala: ‘ona la, sina toki e seme? ona li open e oko sina.’ ona li toki e ni: ‘ona li jan toki sewi.’ 18 jan Juta mute li sona ala e ni: tenpo pini la, jan ni li ken ala lukin. taso ona li toki e ni tawa mama tu pi jan ni: 19 ‘jan ni li mije lili sina anu seme? sina toki ala toki e ni: tenpo ale la, ona li ken ala lukin? tan ni la, ona li lukin lon nasin seme?’ 20 mama ona li toki e ni: ‘mi sona e ni: jan ni li mije lili mi. open la, ona li ken ala lukin. 21 taso tenpo ni la, ona li lukin. mi sona ala e ni: jan seme li open e oko ona. o toki tawa ona. ona li jan lili ala. ona la, ona li ken toki.’ 22 mama ona li toki e ni tan ni: ona li monsuta e jan Juta. tenpo pini la, jan Juta mute li toki e ni: jan ala o toki e ni: jan Jesu li jan pi ko sewi. jan li toki e ni la, jan ni ken ala tawa tomo pi sona sewi. 23 tan ni la, mama ona li toki e ni: ‘ona li jan lili ala. o toki tawa ona.’ \n24 tan ni la, ona mute li toki sin tawa jan pi lukin ala. ona mute li toki e ni: ‘o wawa e sewi a! mi sona e ni: jan ni li ike.’ 25 ona li toki e ni: ‘mi sona ala e ni: jan ni li ike ala ike. mi sona e ni taso: tenpo pini la, mi ken ala lukin. tenpo ni la, mi lukin.’ 26 ona mute li toki e ni: ‘ona li pali e seme? lon nasin seme la, ona li open e oko sina?’ 27 ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki tawa sina. sina kute ala. sina wile kute sin, tan seme? sina wile ala wile kama jan kute ona?’ 28 ona mute li toki ike tawa ona. ona mute li toki e ni: ‘sina jan kute pi jan ni. taso mi mute li jan kute pi jan Mose. 29 mi sona e ni: tenpo pini la, sewi li toki tawa jan Mose. taso mi sona ala e ni: jan ni li kama tan seme.’ \n30 jan pi lukin ala li toki e ni: ‘ni li ijo wawa a! sina sona ala e ni: jan ni li kama tan seme. taso ona li open e oko mi. 31 mi mute li sona e ni: sewi li kute ala e jan ike. taso jan li sewi e sewi li pali e wile sewi la, sewi li kute e jan ni. 32 tenpo ala la, jan li open e oko jan pi lukin ala. 33 jan ni li kama ala tan sewi la, ona li ken pali e ala.’ 34 jan mute li toki e ni: ‘sina lon ike ale a! sina pana e sona tawa mi anu seme?’ ona li pana wawa e ona tan tomo. \n35 jan Jesu li sona e ni. ona li lukin e ona. ona li toki e ni: ‘sina sona ala sona e mije lili jan?’ 36 ona li toki e ni: ‘jan lawa o. ona li jan seme? mi o sona e ona.’ 37 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, sina lukin e ona. tenpo ni la, ona li toki tawa sina.’ 38 ona li toki e ni: ‘jan lawa o. mi sona.’ ona li sewi e ona. 39 jan Jesu li toki e ni: ‘mi tawa ma ni tan ni: mi o kipisi lawa. jan pi lukin ala o lukin. jan lukin o kama lukin ala.’ 40 jan Palise mute pi lon poka ona li kute e ni. ona li toki e ni: ‘mi jan pi lukin ala kin anu seme?’ 41 jan Jesu li toki e ni: ‘sina ken ala lukin la, sina pali ike ala. taso sina toki e ni: “mi lukin.” tan ni la, ike sina li awen.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka\">kipisi lipu nanpa luka luka</h2>\n‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li tawa tomo pi soweli len kepeken ala lupa la, jan ni li jan ike, li jan lanpan. 2 taso jan li tawa kepeken lupa la, jan ni li jan pi soweli len. 3 jan lupa li open e lupa tawa ona. soweli len li kute e kalama uta ona. ona li toki tawa soweli len kepeken nimi ona. ona li lawa e ona. 4 nanpa wan la, ona li tawa. soweli len li tawa monsi ona, tan ni: soweli len li sona e kalama uta ona. 5 taso soweli len li sona ala e jan la, soweli len li tawa ala lon monsi ona. taso soweli len li tawa jasima ona, tan ni: soweli len li sona ala e kalama uta ona.’ \n6 jan Jesu li toki e toki ni tawa ona mute. taso ona li sona ala e toki ni. 7 tan ni la, jan Jesu li toki e ni tawa ona kin: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: mi lupa pi soweli len. 8 tenpo pini la, jan ale kama li jan ike, li jan lanpan. taso soweli len li kute ala e ona. 9 mi lupa. jan li tawa insa kepeken mi la, jan ni li pona. tenpo kama la, jan ni li tawa insa, li tawa weka, li lukin e ma soweli. 10 jan lanpan li kama tan ni: ona li wile lanpan, li wile moli, li wile pakala. mi kama tan ni: ona mute o jo e kon ale. \n11 ‘mi jan pona pi soweli len. jan pona pi soweli len li pana anpa e kon ona tawa soweli len. 12 ante la, jan pali li jan ala pi soweli len li jo ala e soweli len li lukin e soweli alasa la, jan ni li weka. tan ni la, soweli alasa li lanpan e soweli len. 13 tawa ni la, jan ni li jan pali taso. soweli len li suli ala tawa ona. 14 mi jan pona pi soweli len. mi sona e ona mi. ona mi li sona e mi. 15 mama mije li sona e mi la, mi sona e mama mije. mi pana anpa e kon mi tawa soweli len. 16 kin la, mi jo e soweli len namako. ona li lon ma soweli ante. mi o lawa e ona. tenpo kama la, ona li kute e kalama uta mi. tenpo kama la, kulupu wan pi soweli len li lon, li jo e jan wan pi soweli len. 17 tan ni la, mama mije li olin e mi. tawa ni la, mi pana anpa e kon mi la, mi kama jo sin e ona. 18 jan ala li kama jo e ona tan mi. mi pana anpa e ona tan mi. mi jo e lawa ni: mi ken pana anpa e kon mi. mi jo e lawa ni kin: mi ken kama jo sin e kon mi. mama mije mi li pana e lawa ni tawa mi.’ \n19 tan toki ni la, jan Juta mute li utala. 20 jan mute li toki e ni: ‘ona li jo e kon ike. ona li nasa. sina kute e ona tan seme?’ 21 jan ante li toki e ni: ‘kon toki ni li kama ala tan kon ike. kon ike li ken ala open e oko jan pi lukin ala.’ \n22 tenpo ni la, tenpo sewi pana pi kulupu Juta li lon ma tomo Jelusalen. tenpo lete li lon. 23 jan Jesu li tawa tomo sewi. ona li lon lupa Solomon. 24 jan Juta mute li kama. ona li toki e ni: ‘tenpo seme la, sina awen ala? sina jan pi ko sewi la, o toki tawa mi.’ 25 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki tawa sina. sina sona ala. mi pali e pali kepeken nimi pi mama mije mi. mi la, pali ni li toki. 26 taso sina sona ala, tan ni: sina lon ala kulupu soweli len mi. soweli len mi li kute e kalama uta mi. mi sona e ona. ona li tawa monsi mi. 28 mi pana e kon pi tenpo ale tawa ona. tenpo ala la, ona li moli. tenpo ala la, jan li lanpan e ona tan luka mi. 29 mama mije mi li pana e ona tawa mi. ale li wawa la, mama mije li wawa mute. jan ala li ken lanpan e soweli len tan luka pi mama mije. 30 mi en mama mije li wan.’ \n31 tan ni la, jan Juta mute li kama jo e kiwen. ona li wile pana wawa e kiwen tawa jan Jesu. 32 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi pali e pali mute pi mama mije. sina lukin e ona. sina wile pana wawa e kiwen tawa mi tan pali seme?’ 33 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi pana wawa e kiwen tan ala pali pona, tan toki ike. sina jan taso. taso sina toki e ni: sina sewi.’ 34 jan Jesu li toki e ni: ‘lipu sewi sina la, sitelen li lon: “mi toki e ni: sina sewi.” 35 ona li toki e ni: toki sewi li kama tawa jan la, jan ni li sewi. jan ala li ken pakala e sitelen. 36 tenpo pini la, mama mije li sewi mi, li pana e mi tawa ma. sina toki e ni: “sina toki ike,” tan ni: mi toki e ni: “mi mije sewi.” 37 mi pali ala e pali pi mama mije mi la, o sona ala e mi. 38 taso mi pali e ona la, sina sona ala e mi la, o sona e pali. tan ni la, sina o sona e ni: mama mije li lon mi. mi lon mama mije.’ \n39 tan ni la, ona mute li alasa sin e jan Jesu. ona mute li wile lanpan e ona. taso jan Jesu li tawa tan luka ona mute. 40 ona li tawa poka ante pi nasin telo Jotan. tenpo pini la, ma ni la, jan Jojane li telo sewi. jan Jesu li awen lon ni. 41 jan mute li kama tawa ona, li toki e ni: ‘jan Jojane li pali ala e sitelen. taso jan ni la, jan Jojane li toki e ijo la, ijo ni li lon.’ 42 jan mute li sona e jan Jesu lon ni.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-wan\">kipisi lipu nanpa luka luka wan</h2>\njan wan li lon ma Petani. ona li pilin jaki. nimi ona li Lasalo. jan Mawin en jan Mawa li lon ma tomo ona. jan Mawa li sama jan Mawin. 2 (tenpo ante la, jan Mawin li pana e ko pi kon pona tawa jan Jesu. ona li len e noka pi jan Jesu kepeken linja lawa ona.) jan Lasalo li sama jan Mawin, li pilin jaki. 3 tan ni la, jan Mawin en jan Mawa li pana e toki tawa jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o lukin a! ona pi olin sina li pilin jaki.’ \n4 jan Jesu li kute e ni. ona li toki e ni: ‘jan Lasalo li pilin jaki tawa ala e moli. ona li pilin jaki tawa wawa sewi. tan ni la, mije lili sewi o wawa.’ \n5 jan Jesu li olin e jan Mawa e jan sama ona e jan Lasalo. 6 jan Jesu li sona e pilin jaki pi jan Lasalo la, tenpo suno tu la, ona li awen. 7 ni li pini la, jan Jesu li toki e ni tawa jan kute ona: ‘mi mute o tawa sin lon ma Juta.’ 8 jan kute li toki e ni: ‘jan Lapi o! tenpo ni la, jan Juta mute li alasa pana wawa e kiwen tawa sina. sina tawa ala tawa ni?’ 9 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo suno la, tenpo luka luka tu li lon anu seme? tenpo suno la, jan li tawa la, jan ni li tawa pakala ala. jan ni li lukin e suno pi ma ni. 10 taso, tenpo pimeja la, jan li tawa la, jan ni li tawa pakala. suno li lon ala ona.’ \n11 toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Lasalo li jan pona mi, li lape. taso mi tawa. tan ni la, ona o lape ala.’ 12 jan kute li toki e ni: ‘jan lawa o. ona li lape la, tenpo kama la, ona li pilin jaki ala.’ 13 taso kon toki pi jan Jesu li ni: moli ona. taso jan kute li pilin e ni: lape la, jan Jesu li toki. 14 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, jan Lasalo li moli. 15 sina la, mi pilin pona. tawa ni la, sina o sona, tan ni: mi lon ala jan Lasalo. taso mi mute o tawa ona.’ 16 jan kute wan li lon. nimi ona li Toma Sisimu. ona li toki e ni tawa jan kute ante: ‘mi mute kin o tawa, tawa ni: mi mute kin o moli.’ \n17 jan Jesu li kama la, tenpo suno tu tu pini la, jan Lasalo li lon lupa moli. 18 ma Petani li lon poka pi ma tomo Jelusalen. 19 tan ni la, jan Juta mute li kama. jan Lasalo la, ona li wile toki pona tawa jan Mawa tawa jan Mawin. 20 jan Mawa li kute e ni: jan Jesu li kama. tan ni la, ona li tawa jan Jesu. taso jan Mawin li awen lon tomo. 21 jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o. sina lon ni la, jan sama mi li moli ala. 22 taso mi sona e ni: sina wile e ijo la, sewi li pana e ijo ni tawa sina.’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo kama la, jan sama sina li sewi sin.’ 24 jan Mawa li toki e ni: ‘mi sona e ni: tenpo nanpa pini la, ona li sewi lon jan ale.’ 25 jan Jesu li toki e ni: ‘mi kon. mi kon sin. jan pi sona mi li moli la, tenpo kama la, ona li kon. 26 jan li lon mi li sona e mi la, tenpo ala la, jan ni li moli. sina sona ala sona e ni?’ 27 jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o, mi sona e ni: sina jan pi ko sewi. sina mije lili sewi. sina kama tawa ma.’ 28 toki ni li pini la, jan Mawa li weka. ona li toki e ni tawa jan Mawin: ‘jan pi pana sona li lon ni. ona li wile toki tawa sina.’ 29 jan Mawin li kute e ni. ona li sewi, li kama tawa jan Jesu. 30 tenpo ni la, jan Jesu li kama ala tawa ma tomo. ona li awen lon ma ni: tenpo pini la, ona li toki tawa jan Mawa lon ni. 31 jan Juta mute li lon tomo lon jan Mawa. ona li lukin e weka pi jan Mawa. ona li tawa monsi pi jan Mawa. ona li pilin e ni: jan Mawa li wile tawa lupa moli, li wile pana e telo oko. \n32 jan Mawin li kama lon jan Jesu. ona li lukin e jan Jesu la, ona li anpa lon noka pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o a! sina lon ni la, jan sama mi li moli ala.’ 33 jan Jesu li lukin e telo oko ona, e telo oko pi jan Juta mute. jan Jesu li lukin e ni la, ona li pilin mute mute. ona li pilin ike. 34 ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, sina pana e ona lon seme?’ jan Mawin en jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o kama. o lukin.’ 35 jan Jesu li pana e telo oko. 36 tan ni la, jan Juta li toki e ni: ‘o lukin! ona li olin e ona a!’ 37 taso, jan Juta ante li toki e ni: ‘jan ni li open e oko jan pi lukin ala. taso ona li ken ala pali e ni: jan ni o moli ala.’ \n38 sin la, jan Jesu li pilin mute mute. ona li kama lon lupa moli. lupa moli li lupa ma. kiwen li lon poka lupa ma. 39 jan Jesu li toki e ni: ‘o weka e kiwen.’ jan Mawa li toki e ni: ‘jan lawa o a! tenpo ni la, ona li pana e kon pi jaki mute. tawa ni la, tenpo suno tu tu li pini.’ 40 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki ala toki e ni tawa sina: “sina sona la, tenpo kama la, sina lukin e wawa sewi”?’ \n41 tan ni la, ona mute li weka e kiwen. ni li pini la, jan Jesu li sewi e oko ona. ona li toki e ni: ‘mama mije o, pona a! tawa ni la, sina kute e mi. 42 mi sona e ni: tenpo ale la, sina kute e mi. taso mi toki tan ni: jan mute ni o sona e ni: sina pana e mi.’ \n43 toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni, kepeken kalama uta suli: ‘jan Lasalo o! o kama a!’ 44 jan moli li kama. linja len li lon noka ona, lon luka ona, lon lawa ona. jan Jesu li toki e ni tawa ona mute: ‘o weka e linja len, tawa ni: ona li ken tawa.’ \n45 tenpo pini la, jan Juta mute li kama lon jan Mawin. ona li lukin e pali pi jan Jesu. ona mute li sona e ona. 46 taso, jan ante li tawa jan Palise mute. pali pi jan Jesu la, ona li toki. 47 tan ni la, jan sewi mute en jan Palise mute li pali e kulupu lawa. ona li toki e ni: ‘mi o pali e seme? jan ni li pali e sitelen mute. 48 mi pali ala la, jan ale li sona e ona. ni pini la, jan Loma li weka e ma mi e kulupu mi.’ \n49 taso jan sewi lawa li lon. nimi ona li Kajapa. ona li toki e ni: ‘sina sona e ala a! 50 sina sona ala e ni: jan wan li moli la, ni li ike lili. kulupu ale li moli la, ni li ike suli.’ 51 ona li toki e ni tan ala ona. ona li toki e ni tan ni: tenpo sike ni la, ona li jan sewi lawa. tan ni la, ona li toki sewi e ni: tenpo kama la, jan Jesu li moli tawa kulupu. 52 namako la, ona li moli tawa ni: jan lili sewi weka o kama wan. 53 tenpo ni la, ona mute li wile moli e jan Jesu. 54 tan ni la, jan Jesu li tawa ala lon ma pi jan Juta mute. ona li weka tan ni. ona li tawa poka ma pi jan ala, lon ma tomo Epawin. ona en jan kute ona li awen lon ni. \n55 tenpo sewi suli pi kulupu Juta li lon. jan mute li tawa ma tomo Jelusalen. ona li wile telo e ona. 56 ona li alasa e jan Jesu. lon tomo sewi la, ona li toki e ni: ‘sina pilin e seme? ona li kama ala kama?’ 57 tenpo pini la, jan sewi mute en jan Palise mute li lawa e ni: jan li sona e ma pi jan Jesu la, jan ni o toki e ni. ona mute li wile lanpan e jan Jesu.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu\">kipisi lipu nanpa luka luka tu</h2>\ntenpo suno luka wan kama la, tenpo sewi suli li lon. jan Jesu li kama tawa ma Petani. jan Lasalo li lon ni. tenpo pini la, jan Jesu li sewi ona tan moli. 2 ona mute li pana e moku tawa jan Jesu. jan Mawa li pali. jan Lasalo li supa lon jan Jesu. 3 jan Mawin li jo e ko pi kon pona pi mani mute. ona li pana e ona tawa noka pi jan Jesu. ona li len e noka pi jan Jesu kepeken linja lawa ona. kon ko li lon tomo. 4 jan kute wan pi jan Jesu li lon. nimi ona li Jutasu Ikawijote. tenpo kama la, ona li pali ike tawa jan Jesu. ona li toki e ni: 5 ‘ona li esun ala e ko ni tan seme? ken la, ona li pana e mani mute tawa jan pi mani ala.’ 6 (ona li toki e ni tan ala ni: ona li olin e jan pi mani ala. ona li jan lanpan. ona li jo e poki mani. ona li lanpan e mani tan poki mani.) 7 tan ni la, jan Jesu li toki e ni: ‘o ken e ona a! ona li jo e ko pi kon pona tawa tenpo suno kama. tenpo suno ni la, ona li pana e mi lon ma. 8 tenpo ale la, sina jo e jan pi mani ala. tenpo ale ala la, sina jo e mi.’ \n9 jan Juta mute li sona e ni: jan Jesu li lon ni. ona li kama tan ni: ona li wile lukin e jan Jesu e jan Lasalo kin. (tenpo pini la, jan Jesu li sewi e jan Lasalo tan moli.) 10 taso jan sewi lawa li alasa moli e jan Lasalo. 11 tawa ni la, jan Juta mute li sona e jan Jesu tan jan Lasalo. \n12 tenpo suno kama la, jan mute li kute e ni: jan Jesu li kama lon ma tomo Jelusalen. 13 ona mute li kama jo e palisa tan kasi suli. ona li tawa jan Jesu. ona li toki e ni, kepeken kalama uta suli: ‘a Osana! o sewi e ona kama pi nimi sewi! kin la, jan lawa pi kulupu Isala!’ 14 jan Jesu li lukin e soweli tawa pi majuna ala. jan Jesu li awen lon monsi lon ona. tawa ni la, sitelen li lon la, 15 ‘meli lili pi kulupu Sijon o monsuta ala. o lukin a! jan lawa sina li kama. ona li awen lon monsi lon soweli tawa pi majuna ala.’ \n16 (open la, jan kute pi jan Jesu li sona ala e ni. tenpo kama la, jan Jesu li sewi. tenpo ni la, ona li awen sona e sitelen.) \n17 tenpo pini la, jan Jesu li toki tawa jan Lasalo tan lupa moli, li sewi e jan Lasalo. jan mute li lukin e ni. ni la, jan mute ni li awen toki. 18 kin la, jan mute li sona e sitelen pi jan Jesu. ona li lukin e jan Jesu. 19 tan ni la, jan Palise mute li toki e ni: ‘o lukin. sina ken ala pali. o lukin a! ma ale li tawa monsi ona.’ \n20 jan Elena mute li kama. ona li wile toki sewi. 21 ona li kama lon jan Pilipo. jan Pilipo li kama tan ma tomo Pesata, lon ma Kalili. jan Elena mute li toki e ni: ‘jan lawa o. mi wile lukin e jan Jesu.’ 22 jan Pilipo li kama, li toki tawa jan Anteja. jan Pilipo en jan Anteja li kama, li toki tawa jan Jesu. 23 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo li kama. tenpo ni la, mije lili jan o sewi. 24 lon la, lon la, mi toki tawa sina: sike kasi li anpa ala lon ma li moli ala la, ona taso li awen. taso, ona li moli la, ona li pana e kili mute. 25 jan li olin e kon ona la, jan ni li weka e kon ona. kon li ike tawa jan lon ma ni la, jan ni li jo e kon pi tenpo ale. 26 jan li pali tawa mi la, jan ni o tawa monsi mi. jan pali mi li lon mi. 27 jan li pali tawa mi la, tenpo kama la, mama mije li sewi e jan ni. 28 kon mi li pilin ike. mi toki e seme? mama mije o pana e pona tawa mi tan tenpo ni. taso tan ni la, mi kama tawa tenpo ni. 28 mama mije o sewi e nimi sina.’ \nkalama li kama tan sewi. ona li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi sewi e ona. tenpo kama la, mi sewi sin e ona.’ \n29 jan mute li kute e ni. ona li toki e ni: ‘kon wawa li lon.’ jan ante li toki e ni: ‘kon toki li toki tawa ona.’ 30 jan Jesu li toki e ni: ‘kalama li kama tawa ala mi. ona li kama tawa sina. 31 ma la, kipisi lawa li ni: tenpo kama la, jan lawa pi ma ni li weka. 32 mi sewi tan ma la, mi kama jo e ale tawa mi.’ 33 kon pi toki ona li moli ona. \n34 jan mute li toki e ni: ‘lipu lawa li toki e ni: jan pi ko sewi li awen lon tenpo ale. sina toki e ni tan seme: “mije lili jan o sewi”? jan seme li mije lili jan ni?’ \n35 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo lili la, suno li lon sina. sina jo e suno la, o tawa. tan ni la, pimeja o anpa ala e sina. jan li tawa pimeja la, jan ni li sona ala ni: ona li tawa seme? 36 sina jo e suno la, o sona e suno. tan ni la, sina o kama mije lili suno.’ \njan Jesu li toki e ijo ni. toki ni li pini la, ona li weka. tan ni la, ona mute li ken ala lukin e ona. 37 jan Jesu li pali e sitelen mute. taso jan mute li sona ala e ona. 38 tan ni la, toki pi jan toki sewi Esajo li lon: ‘jan lawa o! jan seme li sona e toki mi? kin la, jan seme li lukin e luka pi jan lawa?’ 39 tan ni la, ona mute li ken ala sona. tawa ni la, jan Esajo li toki e ni: 40 ‘oko pi ona mute li ken ala lukin, tan ona. sinpin pi ona mute li kama kiwen, tan ona. tan ni la, ona mute li ken ala lukin kepeken oko, li ken ala sona kepeken sinpin. ona mute li ken ala ante tawa ni: mi pona e ona.’ 41 jan Esajo li toki e ni tan ni: ona li lukin e wawa ona. ona la, jan Esajo li toki. 42 taso jan lawa mute li sona e jan Jesu. taso ona li toki ala, tan ni: ona li monsuta e jan Palise. ona li wile ala weka e tomo pi sona sewi. 43 ona li olin lili e wawa sewi la, ona li olin suli e wawa jan. \n44 jan Jesu li toki e ni, kepeken e kalama uta suli: ‘jan li sona e mi la, jan ni li sona ala e mi. jan ni li sona e ona pi pana mi. 45 jan li lukin e mi la, jan ni li lukin e ona pi pana mi. 46 mi suno. mi kama lon ma, tawa ni: jan li sona e mi la, jan ni li awen ala lon pimeja. 47 jan li kute e kon toki mi li awen ala e kon toki mi la, mi kipisi lawa ala e jan ni. mi kama ala tawa ni: mi wile kipisi lawa e ma. mi kama tawa ni: mi wile pona e ma. 48 jan li jo ala e mi li jo ala e kon toki mi la, ijo wan li kipisi lawa e jan ni. tenpo nanpa pini la, toki mi li kipisi lawa e ona. 49 tawa ni la: mi toki tan ala mi. mama mije li pana e mi. ona li pana e lawa tawa mi. tan ni la, mi o toki. 50 mi sona e ni: lawa ona li kon pi tenpo ale. tan ni la, mama mije li toki e ijo tawa mi la, mi toki e ijo ni.’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu-wan\">kipisi lipu nanpa luka luka tu wan</h2>\ntenpo ni la, tenpo sewi suli li kama. jan Jesu li sona e ni: tenpo ona li kama. tenpo kama la, ona li weka tan ma. ona li tawa mama mije. tenpo ale la, ona li olin e jan lon ma. \n2 ona mute li moku. kon ike li pana e pilin lon sinpin pi jan Jutasu Ikawijote. pilin ni la, jan Jutasu o pali ike tawa jan Jesu. 3 jan Jesu li sona e ni: mama mije li pana e ale tawa luka ona. kin la, ona li sona e ni: ona li kama tan sewi, li tawa sewi. 4 ona li sewi tan moku. ona li pana anpa e len ona. ona li kama jo e len pi weka telo. ona li pana e ona lon sijelo ona. 5 ni li pini la, ona li pana e telo lon poki telo. ona li kama telo e noka pi jan kute. ona li len e ona kepeken len pi weka telo. \n6 jan Jesu li kama tawa jan Simon Petulo. jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o. sina telo e noka mi anu seme a?’ 7 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, sina sona ala e pali mi. taso, ijo ni li pini la, sina sona.’ 8 jan Petulo li toki e ni: ‘ala a! tenpo ala la, sina telo e noka mi.’ jan Jesu li toki e ni: ‘mi telo ala e sina la, sina lon ala mi.’ 9 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o telo e noka mi e luka mi e lawa mi kin a!’ 10 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li telo la, jan ni o telo e noka taso. jan ni li jaki ala. sina ale li jaki ala. taso, ale ala.’ 11 (ona li sona e ni: jan wan li pali ike tawa ona. tan ni la, ona li toki e ni: ‘sina ale ala li jaki ala.’) \n12 tan ni la, ona li telo e noka pi ona mute. ni li pini la, ona li kama jo e len. ona li supa sin. ni li pini la, ona li toki e ni: ‘sina sona ala sona e pali mi tawa sina? 13 sina toki e ni tawa mi: “jan pi pana sona o”. sina toki e ni kin: ‘jan lawa o”. ni li lon. mi a jan pi pana sona. mi a jan lawa. 14 tan ni la, jan lawa pi pana sona li telo e noka sina la, sina o telo e noka pi sina mute. 15 mi pana e lawa tawa sina. mi pali e ijo tawa sina la, sina o pali e ijo ni. 16 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan pali li wawa lili la, jan lawa li wawa suli. jan toki li wawa lili la, jan pana li wawa suli. 17 sina sona e ijo ni la, sina pali e ijo ni la, sina pona. \n18 ‘sina ale ala la mi toki. mi sona e jan pi wile mi. taso sitelen li lon: “jan moku pi pan mi li sewi e noka ona tawa mi.” 19 tenpo ni la, ijo ni la mi toki tawa sina. tenpo kama la, ijo ni li lon. tan ni la, sina sona e mi. 20 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li kama jo e ona pi pana mi la, jan ni li kama jo e mi. jan li kama jo e mi la, jan ni li kama jo e ona pi pana mi.’ \n21 toki ni li pini la, jan Jesu li pilin ike mute lon kon. ona li toki e ni: ‘lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, jan wan sina li pali ike tawa mi.’ 22 jan kute li lukin e jan kute ante. ona mute li sona ala e ni: jan seme la jan Jesu li toki? 23 jan kute wan li supa lon sinpin pi jan Jesu. jan Jesu li olin mute e jan kute ni. 24 jan Simon Petulo li tawa lawa tawa jan kute ni. ona li toki e ni: ‘o toki tawa jan Jesu. jan seme la ona li toki?’ 25 tan ni la, jan ante supa lon sinpin pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o, jan seme?’ 26 jan Jesu li toki e ni: ‘mi pana e moku lili lon ko moku. ni li pini la, mi pana e moku lili tawa jan.’ ona li pana e moku lili lon ko moku. ona li pana e moku lili tawa jan Jutasu, mije lili pi jan Simon Ikawijote. 27 jan Jutasu li moku e moku lili. kin la, kon Satan li tawa ona. jan Jesu li toki e ni tawa ona: ‘o pali kepeken tenpo lili.’ 28 jan kute ante li sona ala e ni. 29 jan Jutasu li jo e poki mani. tan ni la, jan kute mute li pilin e ni: jan Jesu li toki e ni: ‘o esun e ijo tawa moku,’ anu ni: ‘o pana e ijo tawa jan pi mani ala.’ 30 moku lili li pini la, jan Jutasu li weka. tenpo pimeja li lon. \n31 tawa pi jan Jutasa li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, mije lili jan li sewi. sewi li sewi lon ona. 32 sewi li sewi lon ona la, sewi li sewi e ona lon ona. 33 jan lili o! tenpo lili la, mi lon sina. tenpo kama la, sina alasa e mi. tenpo pini la, mi toki e ni tawa jan Juta mute: “sina ken ala tawa ma pi tawa mi.” tenpo ni la, mi toki e ni tawa sina kin. 34 mi pana e lawa sin tawa sina. o olin e sina mute. mi olin e sina la, o olin e sina mute. 35 tan ni la, sina olin e sina mute la, jan ante li sona e ni: sina jan kute mi.’ \n36 jan Simon Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina tawa seme?’ jan Jesu li toki e ni: ‘ma pi tawa mi la, sina ken ala tawa ni. taso tenpo kama la, sina tawa.’ 37 jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, mi ken ala tawa tan seme? mi wile pana anpa e kon mi tawa sina.’ 38 jan Jesu li toki e ni: ‘sina wile ala wile pana anpa e kon sina tawa mi? lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, tenpo tu wan la, mi la, sina toki e ni: “ala”. ni li pini la, waso mije li mu.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu-tu\">kipisi lipu nanpa luka luka tu tu</h2>\n‘o pilin ala ike. sina sona e sewi. o sona e mi kin. 2 tomo pi mama mije mi li jo e tomo mute. ni li lon ala la, mi toki e ni tawa sina. mi tawa. mi pali e ma tawa sina. 3 mi pali e tomo ma sina la, mi kama sin. tenpo kama la, mi kama jo e sina lon mi. tan ni la, sina lon mi. 4 sina sona e nasin tawa ma pi tawa mi.’ \n5 jan Toma li toki e ni: ‘jan lawa o, mi sona ala e ni: sina tawa seme? mi sona e nasin tan seme?’ 6 jan Jesu li toki e ni: ‘mi nasin. mi lon. mi kon. mi ala la, jan ala li kama tawa mama mije. 7 sina sona e mi e mama mije mi la, sina sona. tenpo ni la, sina sona e ona. sina lukin e ona.’ \n8 jan Pilipo li toki e ni: ‘jan lawa o pana lukin e mama mije tawa mi. mi wile e ni taso.’ 9 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo mute la, mi lon sina. jan Pilipo o, sina sona ala sona e mi? jan li lukin e mi la, jan ni li lukin e mama mije. sina toki e ni tan seme: “o pana lukin e mama mije tawa mi”? 10 sina sona ala sona e ni: mi lon mama mije? sina sona ala sona e ni: mama mije li lon mi? mi toki e kon toki mi tan ala mi. mama mije li lon mi. ona li pali e pali ona. 11 o sona e ni: mi lon mama mije. mama mije li lon mi. pali la, o sona. 12 lon la, lon la, mi toki tawa sina: jan li sona e mi la, jan ni li pali e pali sama mi. pali mi li wawa la, pali ona li wawa mute. tawa ni la, mi tawa mama mije. 13 sina wile e ijo lon nimi mi la, mi pali e ijo ni, tawa ni: mama mije o sewi lon mije lili. 14 sina wile e ijo la, sina toki tawa mi lon nimi mi la, mi pali e ijo ni. \n15 ‘sina olin e mi la, o pali e lawa mi. 16 mi toki tawa mama mije. tenpo kama la, mama mije li pana e wan pi pana pona tawa sina. tenpo ale la, ona li lon sina. 17 ona li kon lon. ma li ken ala kama jo e ona, tan ni: ma li lukin ala e ona. ma li sona ala e ona. taso sina sona e ona, tan ni: ona li lon sina. tenpo kama la, ona li lon insa sina. \n18 ‘mi tawa. taso tenpo kama la, sina jan ala pi mama ala mi kama tawa sina. 19 tenpo kama lili la, ma li lukin ala e mi. taso sina lukin e mi. mi lon la, sina lon kin. 20 tenpo ni la, sina sona e ni: mi lon mama mije mi. sina lon mi. mi lon sina. 21 jan li pali e lawa mi la, jan ni li olin e mi. jan li olin e mi la, mama mije mi li olin e jan ni. mi olin e jan ni. mi pana lukin e mi tawa jan ni.’ \n22 jan Jutasu (Ikawijote ala) li toki e ni: ‘jan lawa o, sina pana lukin e sina tawa mi. taso sina pana lukin ala e sina tawa ma. tan seme?’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘jan li olin e mi la, jan ni li awen e toki mi. mama mije mi li olin e jan ni. mi mute li kama tawa jan ni. mi mute li pali e tomo lon jan ni. 24 jan li olin ala e mi la, jan ni li awen ala e toki mi. sina kute e toki. toki ni li toki mi ala, li toki pi mama mije pi pana mi. \n25 ‘mi awen lon sina la, mi toki e ijo ni tawa sina. 26 wan pi pana pona li kon sewi. tenpo kama la, mama mije li pana e ona lon nimi mi. ale la, ona li pana e sona tawa sina. tan ona la, sina awen sona e toki mi ale. 27 pona li awen lon sina. mi pana e pona mi tawa sina. pana mi li sama ala pana ma. o pilin ala ike. o monsuta ala. 28 tenpo pini la, sina kute e ni: mi toki e ni: “mi tawa. mi kama tawa sina.” sina olin e mi la, sina pilin pona tan ni: mi tawa mama mije. tawa ni la, mi wawa la, mama mije li wawa mute. 29 tenpo ni la, mi toki e ni tawa sina. tenpo kama la, ni li lon. sina sona. \n30 ‘tenpo ni la, tenpo lili la, mi toki tawa sina. tawa ni la, jan lawa pi ma ni li kama tawa mi. ona li jo e ala lon mi. 31 taso ma o sona e ni: mi olin e mama mije. tan ni la, mama mije li lawa e mi. tan ni la, mi pali e lawa ona. o sewi! mi mute o tawa!\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka\">kipisi lipu nanpa luka luka luka</h2>\n‘mi kasi lon pi kili lili. mama mije mi li jan kasi pi kili lili. 2 palisa li lon mi li jo ala e kili la, mama mije li weka e palisa ni. palisa li lon mi li jo e kili la, mama mije li kipisi e palisa ni, tawa ni: ona li jo e kili mute. 3 tenpo ni la, sina jaki ala tan toki mi. 4 o awen lon mi. mi awen lon sina. palisa li awen ala lon kasi pi kili lili la, palisa ni li jo ala e kili. sama la, sina awen ala lon mi la, sina jo ala e kili. 5 mi kasi pi kili lili. sina palisa. jan li awen lon mi la, mi awen lon ona la, jan ni li jo e kili mute. sina jo ala e mi la, sina ken ala pali. 6 jan li awen ala lon mi la, jan ni li weka, sama palisa. ona mute li kama jo e ona, li pana e ona lon seli. 7 sina awen lon mi la, wawa toki mi li awen lon sina la, sina wile e ijo la, ijo ni li lon. 8 ni li sewi e mama mije mi: sina jo e kili mute. tan ni la, sina jan kute mi. \n9 ‘mama mije li olin e mi la, mi kin li olin e sina. o awen lon olin mi. 10 sina awen e lawa mi la, sina awen lon olin mi. sama la, mi awen e lawa pi mama mije mi. mi awen lon olin ona. 11 mi toki e ni tawa sina tawa ni: pilin pona mi o lon sina. pilin pona sina o lon. \n12 ‘lawa mi li ni: sina o olin e sina mute, sama olin mi tawa sina. 13 olin nanpa wan li ni: jan li pana anpa e kon ona tawa jan pona ona. 14 sina pali e lawa mi la, sina jan pona mi. 15 tenpo ni la, mi toki ala e ni: “sina jan pali mi.” tawa ni la, jan pali li sona ala e pali pi jan lawa ona. taso, mi toki e ni: “sina jan pona mi.” tawa ni la, mi kute e ijo tan mama mije la, mi pana sona e ijo ni tawa sina. 16 sina wile ala e mi. mi wile e sina. mi wile e ni: sina o tawa o jo e kili. kili sina o awen. tan ni la, sina wile e ijo tan mama mije lon nimi mi la, mama mije li pana e ijo ni tawa sina. 17 mi lawa e sina: o olin e sina mute. \n18 ‘sina ike tawa ma la, o sona e ni: open la, mi ike tawa ma. 19 sina kama tan ma la, ma li olin e sina. taso, sina kama ala tan ma. mi wile e sina tan ma. tan ni la, sina ike tawa ma. \n20 ‘o awen sona e toki mi: “jan pali li wawa lili la, jan lawa ona li wawa mute.” ona mute li pali ike tawa mi la, ona li pali ike tawa sina kin. ona mute li awen e toki mi la, ona li awen e toki sina kin. 21 tenpo kama la, ona mute li pali e ijo ale tawa sina, tan mi. ona li sona ala e ona pi pana mi. 22 mi toki ala tawa ona la, ona li pali ike ala. taso, ona li jo ala e toki pi weka ike. 23 mi ike tawa jan la, mama mije mi li ike tawa jan ni. 24 tenpo pini la, mi pali e pali sin tawa ona mute. mi pali ala e ni la, ona mute li pali ike ala. taso, ona li lukin e mi e mama mije mi. mi en mama mije mi li ike tawa ona. 25 taso lipu lawa ona li sitelen: “mi ike tawa ona mute, tan ala.” \n26 ‘tenpo kama la, wan pi pana pona li kama. ona li kon lon. mi pana e ona tawa sina tan mama mije. ona li tawa tan mama mije. mi la, ona li toki. 27 kin la, sina toki, tan ni: tenpo open la, sina lon mi.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-wan\">kipisi lipu nanpa luka luka luka wan</h2>\n‘mi toki e ni tawa sina tawa ni: sina awen. 2 tenpo kama la, ona mute li weka e sina tan tomo pi sona sewi. tenpo kama la, jan ale li pilin e ni: sewi li wile e ni: jan ale o moli e sina. 3 ona mute li pali e ijo ni tan ni: ona li sona ala e mi e mama mije. 4 mi toki e ni tawa sina tawa ni: tenpo ni kama la, sina awen sona e toki mi. tenpo pini la, mi toki ala e ni, tan ni: mi lon sina. \n5 ‘tenpo ni la, mi tawa ona pi pana mi. taso sina toki ala e ni: “sina tawa seme?” 6 taso mi toki e ijo ni tawa sina la, sina pilin ike. 7 taso mi toki e lon tawa sina. mi weka la, ni li pona tawa sina. mi weka ala la, wan pi pana pona li kama ala tawa sina. taso, mi weka la, mi pana e ona tawa sina. 8 tenpo kama la, ona li kama. ike la, pona la, kipisi lawa la, ona li toki ike tawa ma. 9 ike la, ona mute li sona ala e mi. 10 pona la, mi weka tawa mama mije. sina lukin ala e mi. 11 kipisi lawa la, ona li kipisi lawa e jan lawa pi ma ni. \n12 ‘mi wile toki e ijo mute tawa sina. taso tenpo ni la, sina ken ala jo e ijo ni. 13 kon lon li kama la, ona li tawa lon e sina ale. ona li toki ala tan ona. ona li kute e ijo la, ona li toki e ijo ni. ijo kama la, ona li toki tawa sina. 14 tenpo kama la, ona li sewi e mi. ona li pana e ijo mi. ona li pana lukin e ijo ni tawa sina. 15 mama mije li jo e ijo la, mi jo e ijo ni. tan ni la, mi toki e ni: “ona li pana e ijo mi. ona li pana lukin e ijo ni tawa sina.” \n16 ‘tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili sin la, sina lukin e mi. tawa ni la, mi tawa mama mije.’ \n17 tan ni la, jan kute li toki e ni: ‘ona li toki e seme? “tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili kin la, sina lukin e mi. tawa ni la, mi tawa mama mije”?’ 18 ona li toki e ni: ‘ona li toki e seme? “tenpo lili”? mi sona ala e ni: ona li toki e seme?’ \n19 jan Jesu li sona e ni: ona mute li wile toki tawa ona. ona li toki e ni: ‘ni la, sina toki ala toki? mi toki e ni: “tenpo lili la, sina lukin ala e mi. tenpo lili sin la, sina lukin e mi.” 20 lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo kama la, sina pana e telo oko. taso ma li pilin pona. sina pilin ike. taso pilin sina li kama ante tawa pona. 21 jan lili li kama lon la, mama meli li pilin ike mute. tenpo ona li kama. ni li pini la, ona li awen sona ala e pilin ike. tawa ni la, jan lili li kama lon. ni li pona mute. 22 sama la, tenpo ni la, sina pilin ike. tenpo kama la, mi lukin sin e sina. sina pilin pona. jan ala li ken pakala e pilin pona sina. 23 tenpo kama la, sina wile ala e ijo tan mi. lon la, lon la, mi toki tawa sina: sina wile e ijo lon nimi mi la, mama mije li pana e ijo ni tawa sina. 24 tenpo pini la, sina wile ala e ijo lon nimi mi. o wile. sina kama jo. tan ni la, sina pilin pona mute. \n25 ‘mi toki e ni kepeken toki suli. tenpo kama la, mi toki kepeken ala toki suli. mama mije la, mi toki tawa sina. 26 tenpo kama la, sina wile lon nimi mi. mi toki ala e ni: sina la, mi toki tawa mama mije. 27 tawa ni la, mama mije li olin e sina, tan ni: sina olin e mi. sina sona e ni: mi kama tan sewi. 28 tenpo pini la, mi kama tan mama mije. mi kama lon ma. sin la, mi tawa tan ma. mi tawa mama mije.’ \n29 jan kute ona li toki e ni: ‘o lukin a! sina toki kepeken ala toki suli. 30 tenpo ni la, mi sona e ni: sina sona e ijo ale. sina wile ala e ni: jan o toki tawa sina. mi sona e ni: sina kama tan sewi.’ \n31 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ni la, sina sona ala sona? 32 o lukin! tenpo li kama, li lon a! tenpo ni la, sina weka. mi taso. taso mi taso ala, tan ni: mama mije li lon mi. 33 mi toki e ijo ni tawa sina. tan ni la, sina ken jo e pona lon mi. sina jo e ijo ike lon ma. taso o monsuta ala a! ma li wawa lili la, mi wawa mute.’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu\">kipisi lipu nanpa luka luka luka tu</h2>\ntoki ni pi jan Jesu li pini la, ona li sewi e oko tawa sewi. ona li toki e ni: ‘mama mije o. tenpo li kama. o sewi e mije lili sina, tawa ni: mije lili o sewi e ona. 2 tenpo pini la, sina pana e lawa ale tawa ona. tan ni la, sina pana e jan tawa ona la, ona li pana e kon pi tenpo ale tawa jan ni. 3 kon pi tenpo ale li ni: ona mute li ken sona e sina. sina taso li sewi lon. kin la, ona mute li ken sona e jan Jesu pi pana sina, pi ko sewi. 4 mi sewi e sina lon ma. mi pini e pali pi pana sina. 5 mama mije o sewi e mi kepeken wawa mi. tenpo open la, ma li lon ala la, mi jo e wawa ni lon sina. \n6 ‘tenpo pini la, mi pana sona e nimi sina tawa jan. sina pana e jan ni tawa mi tan ma. jan ni li jan sina. sina pana e jan ni tawa mi. jan ni li awen e toki sina. 7 jan ni li sona e ni: sina pana e ijo tawa mi la, ijo ni li tan sina. 8 sina pana e wawa toki tawa mi la, mi pana e wawa toki ni tawa ona mute. ona mute li kama jo e ona. ona mute li sona e ni: mi kama tan sina. ona mute li sona e ni kin: sina pana e mi. 9 ona mute la mi toki. ma ala la, mi toki. ona mute pi pana sina la, mi toki. tawa ni la, ona mute li jan sina. 10 mi jo e ijo la, ijo ni li ijo sina. sina jo e ijo la, ijo ni li ijo mi. mi sewi lon ona. 11 tenpo ni la, mi lon ala ma. taso ona mute li lon ma. mi kama tawa sina. mama mije sewi o awen e ona lon nimi sina. sina pana e nimi ni tawa mi. tan ni la, ona mute li ken wan, sama mi mute. 12 tenpo pini la, mi awen e ona mute lon nimi sina. tan ni la, ona li moli ala. (mije lili pakala taso li ni, tawa ni: sitelen li lon.) \n13 taso, tenpo ni la, mi kama tawa sina. mi toki e ijo ni lon ma tawa ni: ona mute li ken jo e pilin pona mi lon ona. 14 mi pana e toki sina tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ike tawa ma. tawa ni la, ona mute li tan ala ma. sama la, mi tan ala ma. 15 mi wile ala e ni: sina kama jo e ona mute tan ma. mi wile e ni: sina pali e ni: ona mute li pilin ala ike. 16 ona mute li tan ala ma. sama la, mi tan ala ma. 17 o sewi e ona mute kepeken lon. toki sina li lon. 18 sina pana e mi tawa ma la, mi pana kin e ona mute tawa ma. 19 mi sewi e mi tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ken sewi kepeken lon. \n20 ‘jan ni taso ala la, mi toki. jan ante li sona tan toki ona la, mi toki. 21 tan ni la, jan ale li ken wan. mama mije o, sama la, sina lon mi. kin la, mi lon sina. ona mute li ken lon mi mute. tan ni la, ma li ken sona e ni: sina pana e mi. \n22 ‘sina pana e wawa tawa mi la, mi pana e wawa ni tawa ona mute. tan ni la, ona mute li ken wan. sama la, sina en mi li wan. 23 mi lon ona mute. sina lon mi. tan ni la, ona mute li pona lon wan. tan ni, ma li sona e ni: sina pana e mi. sina olin e ona mute. sama la, sina olin e mi. 24 mama mije o, mi wile e ni: jan mute ni li lon mi. tan ni la, ona mute li ken lukin e wawa mi. sina pana e wawa tawa mi tan ni: tenpo open la, sina olin e mi. \n25 ‘mama mije pona o. ma li sona ala e sina. ante la, mi sona e sina. sina pana e jan mute tawa mi. jan mute ni kin li sona e sina. 26 mi pana sona e nimi sina tawa ona mute. tenpo kama la, mi pana sona e nimi sina. tan ni la, olin sina tawa mi la, olin ni li lon ona mute. kin la, mi lon ona mute.’\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu-wan\">kipisi lipu nanpa luka luka luka tu wan</h2>\ntoki ni li pini la, jan Jesu en jan kute ona li weka. ona li tawa poka ante pi nasin telo Keton. ma kasi li lon. jan Jesu en jan kute li tawa ma kasi ni. 2 jan Jutasu li pali ike tawa jan Jesu, li sona e ma ni, tan ni: tenpo mute la, jan Jesu en jan kute ona li tawa ni. 3 jan Jutasu li kama jo e jan utala. kin la, ona li kama jo e jan pali pi jan sewi e jan pali pi jan Palise. ona mute li tawa ni. ona mute li jo e ilo suno e ilo utala. \n4 jan Jesu li sona e ijo ale pi tawa ona. ona li toki e ni tawa ona mute: ‘sina alasa e jan seme?’ 5 ona mute li toki e ni: ‘jan Jesu, tan ma tomo Nasawa.’ ona li toki e ni: ‘mi lon.’ kin la, jan Jutasu li lon poka pi ona mute. 6 jan Jesu li toki e ni la, ona mute li tawa jasima pi jan Jesu. ona mute li anpa lon ma. 7 tan ni la, kin la, jan Jesu li toki e ni: ‘sina alasa e jan seme?’ ona mute li toki e ni: ‘jan Jesu, tan ma tomo Nasawa.’ 8 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi toki e ni: “mi lon.” sina alasa e mi la, jan mute ni o ken tawa.’ 9 tawa ni la, tenpo pini la, ona li toki e ni: ‘mi weka ala e ona mute pi pana sina.’ \n10 jan Simon Petulo li jo e palisa utala. ona li utala e jan pali pi jan sewi. ona li pakala e kute ona. nimi pi jan pali li Maliko. 11 jan Jesu li toki e ni tawa jan Petulo: ‘o pana e palisa utala lon poki ona. mama mije li pana e poki telo tawa mi. mi moku e ona anu seme?’ \n12 jan utala en jan pali pi jan Juta li kama jo e jan Jesu. ona mute li linja e ona. 13 ona mute li pana e ona tawa jan Ana. jan Ana li mama mije meli pi jan Kajapa. tenpo sike ni la, jan Kajapa li jan sewi lawa. 14 tenpo pini la, jan Kajapa li toki e ni tawa jan Juta: ‘jan wan li moli tawa kulupu la, ni li pona.’ \n15 jan Petulo en jan kute wan ante li tawa monsi pi jan Jesu. jan sewi lawa li sona e jan kute wan ante. tan ni la, jan kute ni li tawa tomo pi jan sewi lawa, lon poka pi jan Jesu. 16 taso, jan Petulo li awen lon sinpin tomo. tan ni la, jan kute ante li toki tawa jan lupa. ona li pana e jan Petulo lon tomo. 17 jan lupa li toki e ni tawa jan Petulo: ‘sina jan kute pi jan ni anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ 18 jan pali li awen lon poka seli. tawa ni la, lete li lon. jan Petulo kin li awen lon poka seli. \n19 jan kute ona la, jan sewi lawa li toki tawa jan Jesu. toki ona kin la, jan sewi lawa li toki tawa jan Jesu. 20 jan Jesu li toki e ni: ‘tenpo ale la, mi toki tawa ma. mi pana sona lon tomo pi sona sewi. kin la, mi pana sona lon tomo sewi. jan Juta ale li tawa ni. mi taso la, mi toki ala. 21 sina toki tawa mi tan seme? o toki tawa jan pi kute mi. a! ona li sona e toki mi.’ \n22 toki ona li pini la, jan utala li utala e jan Jesu kepeken luka. ona li toki e ni: ‘a ni la, sina toki tawa jan sewi lawa anu seme?’ 23 jan Jesu li toki e ni: ‘mi toki ike la, ike ni la, o toki. mi toki pona la, sina utala e mi tan seme?’ 24 jan Ana li pana e jan Jesu tawa jan Kajapa. \n25 tenpo ni la, jan Petulo li awen lon poka seli. jan mute li toki e ni tawa ona: ‘sina jan kute ona anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ 26 jan pali wan li jan sama pi jan Maliko. (tenpo pini la, jan Petulo li pakala e kute ona.) jan pali ni li toki e ni: ‘tenpo pini la, mi lukin e sina lon ma kasi, lon poka ona, anu seme?’ 27 sin la, jan Petulo li toki e ni: ‘ala.’ ni li pini la, waso mije li mu. \n28 ona mute li pana e jan Jesu tan jan Kajapa tawa tomo pi jan lawa. tenpo suno li open. ona mute li tawa ala lon insa tomo pi jan lawa, tan ni: ona li wile ala kama jaki. ona li wile moku e moku pi tenpo sewi suli. 29 tan ni la, jan Pilato li kama tawa ona mute. jan Pilato li toki e ni: ‘sina pana e jan ni tan seme?’ 30 ona mute li toki e ni: ‘jan ni li pali ike ala la, mi pana ala e ona tawa sina.’ 31 jan Pilato li toki e ni: ‘sina o kama jo e ona. o kipisi lawa e ona kepeken lipu lawa sina.’ jan Juta mute li toki e ni: ‘mi o moli e jan ala.’ 32 tan ni la, toki pi jan Jesu li lon. tenpo pini la, moli ona la, jan Jesu li toki. \n33 tan ni la, jan Pilato li tawa tomo pi jan lawa. ona li toki e ni tawa jan Jesu: ‘sina jan lawa pi kulupu Juta anu seme?’ 34 jan Jesu li toki e ni: ‘sina toki e ni tan sina anu tan jan ante?’ 35 jan Pilato li toki e ni: ‘mi jan Juta ala. kulupu sina en jan sewi lawa li pana e sina tawa mi. sina pali e seme?’ \n36 jan Jesu li toki e ni: ‘ma mi li lon ala ma ni. ma mi li lon ma ni la, jan pali mi li utala tawa ni: jan Juta li pali ike ala tawa mi. ante la, ma mi li lon ala ma ni.’ 37 jan Pilato li toki e ni: ‘tan ni la, sina jan lawa a!’ jan Jesu li toki e ni: ‘sina toki e ni: mi jan lawa. mi kama lon ma tawa ni: lon la, mi toki. jan li lon lon la, jan ni li kute e kalama uta mi.’ 38 jan Pilato li toki e ni: ‘lon li seme?’ \ntoki ni li pini la, jan Pilato li tawa jan Juta. ona li toki e ni: ‘mi lukin e ike ala lon ona. 39 sina jo e lawa ni: tenpo sewi suli la, mi pana e jan wan tawa sina. sina wile ala wile e ni: mi pana e jan lawa pi kulupu Juta tawa sina?’ \n40 ona mute li toki e ni: ‘jan ni ala a! o pana e jan Pawapa!’ jan Pawapa li jan lanpan.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu-tu\">kipisi lipu nanpa luka luka luka tu tu</h2>\ntan ni la, jan Pilato li kama jo e jan Jesu. jan utala li utala e jan Jesu. 2 jan utala li pali e len lawa kepeken linja pi kiwen kasi. ona li pana e ona lon lawa pi jan Jesu. ona li pana e len suli pi kule loje laso lon jan Jesu. 3 ona li kama tawa jan Jesu, li toki e ni: ‘jan lawa pi kulupu Juta o! toki a!’ ona li utala e jan Jesu kepeken luka. \n4 jan Pilato li tawa poka tomo. ona li toki e ni: ‘o lukin. mi pana e ona tawa ni: sina sona e ni: mi lukin e ike ala lon ona.’ 5 jan Jesu li tawa. ona li jo e len lawa pi linja kiwen kasi, e len suli pi kule loje laso. jan Pilato li toki e ni: ‘o lukin e jan!’ \n6 jan sewi lawa en jan pali li lukin e jan Jesu. ona mute li toki e ni: ‘o moli! o moli!’ jan Pilato li toki e ni: ‘sina o moli e ona! mi lukin e ike ala lon ona.’ 7 jan Juta mute li toki e ni: ‘mi jo e lawa. lawa ni la, ona o moli, tan ni: ona li toki e ni: ona li mije lili sewi.’ \n8 jan Pilato li kute e toki ni. ona li monsuta. 9 ona li tawa tomo pi jan lawa. ona li toki e ni tawa jan Jesu: ‘sina tan seme?’ taso jan Jesu li toki ala. 10 jan Pilato li toki e ni: ‘sina toki ala tawa mi anu seme? sina sona ala sona e ni anu seme: mi jo e lawa. mi ken pana e sina. mi ken moli e sina?’ \n11 jan Jesu li toki e ni: ‘sewi li pana e lawa tawa sina la, sina jo ala e lawa. tan ni la, jan li pana e mi tawa sina la, jan ni li jo e ike mute mute.’ 12 tan ni la, jan Pilato li wile e ni: jan Jesu o tawa. taso jan Juta mute li toki e ni: ‘jan ni li tawa la, sina ala li jan pona pi jan Kawisa. jan li toki e ni: “mi jan lawa” la, jan ni li toki ike tawa jan Kawisa.’ \n13 jan Pilato li kute e toki ni. ona li pana e jan Jesu. ona li awen lon monsi lon supa pi kipisi lawa. (supa ni li lon nasin kiwen. nimi ona li Kapata, kepeken toki Iwisi.) 14 tenpo sewi suli li lon tenpo suno kama. tenpo pi suno sewi li lon. jan Pilato li toki e ni tawa jan Juta: ‘o lukin e jan lawa sina!’ 15 ona mute li toki e ni: ‘o weka! o weka! o moli e ona!’ jan Pilato li toki e ni: ‘mi moli e jan lawa sina anu seme?’ jan sewi lawa li toki e ni: ‘jan Kawisa taso li jan lawa mi.’ \n16 tan ni la, jan Pilato li pana e jan Jesu tawa ona mute, tawa ni: ona li moli. 17 jan Jesu li jo e palisa suli. ona li tawa ma pi kiwen lawa. (nimi pi ma ni li Kokota, kepeken toki Iwisi.) 18 ona mute li pana e jan Jesu lon palisa suli. kin la, ona li pana e jan tu lon palisa suli, lon poka pi jan Jesu. 19 jan Pilato li pali e sitelen. ona li pana e sitelen lon palisa suli. ona li sitelen e ni: ‘jan Jesu pi ma tomo Nasawa. jan lawa pi kulupu Juta’. 20 jan Juta mute li lukin e sitelen ni. ma pi palisa suli pi jan Jesu li lon poka pi ma tomo. sitelen li kepeken e toki Iwisi, e toki Lasina, e toki Elena. 21 tan ni la, jan sewi lawa li toki e ni tawa jan Pilato: ‘o sitelen ala e ni: “jan lawa pi kulupu Juta”. o sitelen e ni: “ona li toki e ni: ‘mi jan lawa pi kulupu Juta.’”’ 22 jan Pilato li toki e ni: ‘mi sitelen e sitelen mi.’ \n23 jan utala li lanpan e len pi jan Jesu. ona li pali e len tawa kipisi tu tu. jan utala ale li kama jo e len wan. kin la, len suli li lon. len suli li jo ala e kipisi. 24 jan utala li toki e ni: ‘mi o kipisi ala e ni. mi o musi tawa ni: jan seme li kama jo e ona?’ tan ni la, sitelen ni li lon: ‘ona mute li kipisi e len mi. ona mute li musi.’ lon la, jan utala li pali e ni. \n25 mama meli pi jan Jesu, en meli sama pi mama mije pi jan Jesu, en jan Mawi (meli pi jan Kulopa), en jan Mawi Makalan, li lon poka pi palisa suli ona. 26 jan Jesu li lukin e mama meli ona e jan kute pi olin ona. jan Jesu li toki e ni tawa mama meli ona: ‘meli o lukin e mije lili sina.’ 27 kin la, ona li toki e ni tawa jan kute: ‘o lukin e mama meli sina.’ tenpo ni la, jan kute li kama jo e ona. \n28 ni li pini la, jan Jesu li sona e ni: ona li pini e ale. ona li toki e ni: ‘mi wile moku e telo.’ (tawa ni la, sitelen li lon.) 29 poki pi telo nasa kili ike li lon. jan mute li pana e telo nasa kili lon len. ona li pana e len tawa jan Jesu kepeken palisa. 30 jan Jesu li kama jo e telo nasa kili ike. ni li pini la, ona li toki e ni: ‘ona li pini.’ ona li anpa e lawa. ona li pana e kon. \n31 jan Juta mute li wile ala e ni: jan moli li awen lon palisa suli lon tenpo suno sewi. tan ni la, ona li toki e ni tawa jan Pilato: ‘o pakala e noka ona. o weka e ona.’ 32 tan ni la, jan utala li kama. ona li pakala e noka pi jan ante lon palisa suli. 33 taso, ona li kama lon jan Jesu la, ona li lukin e ni: jan Jesu li moli. tan ni la, jan utala li pakala ala e noka ona. 34 taso jan utala wan li pakala e poka pi jan Jesu, kepeken palisa utala. telo en telo loje li kama. 35 (jan wan li lukin e ni. toki ona li lon. ona li sona e ni: ona li toki e lon. tan ni la, sina ken sona.) 36 ni li lon tawa ni: sitelen li lon: ‘kiwen sijelo ona li pakala ala.’ 37 kin la, sitelen ante li lon: ‘ona mute li lukin e jan pakala.’ \n38 jan Josepu li jan kute pi jan Jesu. ona li kama tan ma tomo Awimate. taso jan Jesu la, ona li toki ala, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. ona li toki tawa jan Pilato. ona li wile e ni: ona li pana e sijelo pi jan Jesu. jan Pilato li ken e ni. tan ni la, jan Josepu li pana e sijelo ona. 39 jan Nikotemo kin li kama. (open la, tenpo pimeja la, ona li kama tawa jan Jesu.) ona li jo e namako pi mani mute. 40 ona tu li pana e sijelo pi jan Jesu. ona li len e sijelo kepeken linja len kepeken namako. (jan Juta li pana e jan moli lon ma la, ona li pali e ni.) 41 ma kasi li lon poka ma moli pi jan Jesu. lupa moli sin li lon ma kasi. jan ala li lon ona. 42 ona tu li pana e jan Jesu lon lupa moli ni, tan ni: tenpo suno sewi li kama.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-mute\">kipisi lipu nanpa mute</h2>\ntenpo suno nanpa wan pi tenpo esun li lon. tenpo open pi tenpo suno ni la, jan Mawi Makalan li kama tawa lupa moli. ona li lukin e ni: kiwen suli li weka. 2 tan ni la, ona li tawa. ona li lukin e jan Simon Petulo e jan kute ante. (jan Jesu li olin e jan kute ni.) jan Mawi Makalan li toki e ni: ‘ona li weka e jan lawa tan lupa moli. mi sona ala e ni: ona li pana e ona lon seme?’ \n3 tan ni la, jan Petulo en jan kute ante li tawa lupa moli. ona tu li tawa wawa. jan Petulo li tawa kepeken tenpo lili la, jan kute ante li tawa kepeken tenpo lili mute. nanpa wan la, jan kute ni li kama lon lupa moli. 5 ona li anpa, li lukin e linja len. taso ona li tawa ala lon insa pi lupa moli. 6 ni li pini la, jan Petulo kin li kama. ona li tawa insa pi lupa moli. ona li lukin e linja len 7 e len lawa. len lawa li lon ala linja len. ona li taso. 8 jan kute ante li tawa insa pi lupa moli. ona li lukin li sona. 9 tawa ni la, ona mute li sona ala e sitelen. sitelen li toki e ni: ona o sewi tan moli. 10 jan kute li weka tawa tomo ona. \n11 taso jan Mawi li awen lon sinpin pi lupa moli. ona li pana e telo oko. ona li anpa lon lupa moli. 12 ona li lukin e kon toki tu. kon toki li jo e len walo, li awen lon monsi lon supa. (tenpo pini la, sijelo pi jan Jesu li lon supa ni.) kon toki wan li lon lawa. kon toki ante li lon noka. 13 kon toki li toki e ni: ‘meli o, sina pana e telo oko tan seme?’ jan Mawi li toki e ni: ‘tan ni: ona li weka e jan lawa mi. mi sona ala e ni: ona li pana e ona lon seme?’ \n14 toki ni li pini la, jan Mawi li tawa jasima. ona li lukin e jan Jesu. ona li sona ala e ni: jan ni li jan Jesu. 15 jan Jesu li toki e ni: ‘meli o, sina pana e telo oko tan seme? sina alasa e jan seme?’ jan Mawi li pilin e ni: jan ni li jan pi ma kasi. ona li toki e ni: ‘jan lawa o. sina kama jo e ona la, o toki e ni tawa mi: sina pana e ona lon seme? mi wile weka e ona.’ 16 jan Jesu li toki e ni: ‘jan Mawi o.’ jan Mawi li tawa jasima. ona li toki e ni, kepeken toki Iwisi: ‘jan Lapi o!’ (kon pi nimi ni li ni: jan pi pana sona.) 17 jan Jesu li toki e ni: ‘o luka ala e mi. tenpo ni la, mi pini ala sewi tawa mama mije. o tawa jan sama mi. o toki e ni tawa ona: mi sewi tawa mama mije mi, tawa mama mije sina, tawa sewi mi, tawa sewi sina.’ 18 jan Mawi Makalan li tawa, li toki e ni tawa jan kute: ‘mi lukin e jan lawa!’ ona li toki e toki ona. \n19 tenpo suno ni li tenpo suno nanpa wan pi tenpo esun. tenpo pimeja li lon. jan kute li open ala e lupa, tan ni: ona li monsuta e jan Juta. jan Jesu li kama. ona li awen, li toki e ni: ‘pona tawa sina.’ 20 toki ni li pini la, ona li pana lukin e luka e poka. jan kute li pilin pona mute, tan ni: ona li lukin e jan lawa. 21 sin la, jan Jesu li toki e ni: ‘pona tawa sina. mama mije li pana e mi la, mi pana e sina.’ 22 toki ni li pini la, ona li kon tawa jan kute. ona li toki e ni: ‘o kama jo e kon sewi. 23 sina pona e ike la, ike sina li pona. sina awen e ike la, ona li awen.’ \n24 taso tenpo ni la, jan kute wan li weka. nimi ona li Toma Sisimu. 25 tan ni la, jan kute ante li toki e ni tawa ona: ‘mi lukin e jan lawa a!’ taso jan Toma li toki e ni: ‘mi wile lukin e sitelen pi kiwen palisa lon luka ona. mi wile luka e ona. kin la, mi wile pana e luka lon insa pi poka ona. ni ala la, mi sona ala.’ \n26 tenpo suno kama luka tu wan la, jan kute ona li lon tomo. jan Toma li lon ona. lupa li open ala. jan Jesu li kama. ona li awen, li toki e ni: ‘pona tawa sina.’ 27 ona li toki e ni tawa jan Toma: ‘o pana e luka sina lon ni. o lukin e luka mi. o pana e luka sina lon poka mi. o sona.’ 28 jan Toma li toki e ni: ‘jan lawa mi o! sewi mi o!’ 29 jan Jesu li toki e ni: ‘sina lukin e mi la, sina sona. jan li lukin ala e mi li sona la, jan ni li pona.’ \n30 lon la, jan Jesu li pali e sitelen ante mute lon jan kute ona. sitelen ni li sitelen ala lon lipu ni. 31 mi sitelen e ni tawa ni: sina ken sona e ni: jan Jesu li jan pi ko sewi. ona li mije lili sewi. sina sona la, sina ken jo e kon lon nimi ona.\n<h2 id=\"kipisi-lipu-nanpa-mute-wan\">kipisi lipu nanpa mute wan</h2>\n1 ni li pini la, jan Jesu li pana lukin e ona tawa jan kute lon telo suli Kipelija. 2 jan Simon Petulo, en jan Toma Sisimu, en jan Natana tan ma tomo Kana lon ma Kalili, en mije lili pi jan Sepetaijo, en jan kute tu ante, li lon. 3 jan Petulo li toki e ni: ‘mi wile alasa e kala.’ ona mute li toki e ni: ‘mi kin li tawa lon sina.’ ona mute li tawa tomo tawa telo. tenpo pimeja ni la, ona li kama jo ala e kala. \n4 tenpo suno li kama. jan Jesu li awen lon poka pi telo suli. taso jan kute li sona ala e ni: jan ni li jan Jesu. 5 jan Jesu li toki e ni: ‘jan lili o! sina jo ala jo e kala?’ ona mute li toki e ni: ‘ala.’ 6 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e len linja lon poka ante pi tomo tawa telo. sina lukin e kala.’ tan ni la, ona li pana e len linja. kala mute mute li lon la, jan kute li ken ala tawa e len linja tawa ona. \n7 tan ni la, jan kute olin pi jan Jesu li toki e ni tawa jan Petulo: ‘jan lawa li lon.’ jan Simon Petulo li kute e ni: ‘jan lawa li lon.’ tan ni la, ona li kama jo e len suli. (tawa ni la, ona li jo ala e len.) ona li tawa telo suli. 8 kin la, jan kute ante li kama kepeken tomo tawa telo. (ona li lon poka ma.) ona li jo e len linja e kala mute. \n9 ona li kama lon ma la, ona li lukin e seli. kala en pan li lon seli. 10 jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e kala pi alasa sina.’ jan Simon Petulo li kama jo e len linja lon ma. kala suli mute li lon. taso len linja li pakala ala. \n12 jan Jesu li toki e ni: ‘o kama. o moku e moku nanpa wan.’ jan kute li toki ala e ni: ‘sina jan seme?’ ona li sona e ni: jan ni li jan lawa. 13 jan Jesu li kama jo e pan. ona li pana e pan e kala tawa jan kute. \n14 jan Jesu li sewi tan moli la, tenpo tu wan la, jan Jesu li pana lukin e ona tawa jan kute. \n15 moku li pini la, jan Jesu li toki e ni tawa jan Simon Petulo: ‘jan Simon o, mije lili pi jan Jojane o, jan mute ni li olin e mi. sina olin mute ala mute e mi?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e moku tawa soweli len lili mi.’ \n16 tenpo nanpa tu la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Simon o. mije lili pi jan Jojane o, sina olin ala olin e mi?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o lawa e soweli len mi.’ \n17 tenpo nanpa tu wan la, jan Jesu li toki e ni: ‘jan Simon o. mije lili pi jan Jojane o, sina jan pona mi anu seme?’ jan Petulo li pilin ike, tan ni: jan Jesu li toki e ni: ‘sina jan pona mi anu seme?’ jan Petulo li toki e ni: ‘jan lawa o, sina sona e ale. sina sona e ni: mi jan pona sina.’ jan Jesu li toki e ni: ‘o pana e moku tawa soweli len mi. 18 lon la, lon la, mi toki tawa sina: tenpo pini la, sina lili la, sina kama jo e len sina. sina tawa ma pi wile sina. taso tenpo kama la, sina lili ala la, sina suli e luka sina. jan ante li pana e len tawa sina. ona li tawa e sina tawa ma. sina wile ala tawa ma ni.’ 19 kon toki pi jan Jesu li ni: tenpo kama la, moli pi jan Petulo li sewi e sewi. toki ni li pini la, jan Jesu li toki e ni: ‘o tawa monsi mi.’ \n20 jan Petulo li tawa jasima. ona li lukin e jan kute olin pi jan Jesu. (tenpo pini la, jan kute ni li supa lon sinpin pi jan Jesu. ona li toki e ni: ‘jan lawa o, jan seme li pali ike tawa sina?’) 21 jan Petulo li toki e ni tawa jan Jesu: ‘jan lawa o, jan ni anu seme?’ 22 jan Jesu li toki e ni: ‘ken la, ona li awen tawa kama mi. mi wile e ni la, ni li seme tawa sina? sina o tawa monsi mi a!’ 23 tan ni la, jan sama mute li pilin e ni: jan kute ni li moli ala. taso jan Jesu li toki ala e ni: ‘ona li moli ala.’ jan Jesu li toki taso e ni: ‘ken la, ona li awen tawa kama mi. mi wile e ni la, ni li seme tawa sina?’ \n24 jan kute ni li lukin e ijo ni. ijo ni la, ona li toki. ijo ni la, ona li sitelen. mi sona e ni: toki ona li lon. \n25 jan Jesu li pali e ijo ante mute. jan li sitelen e ijo ni ale la, lipu mute li lon. mi pilin e ni: ma ale li ken ala jo e lipu ale ni. [jan Jonatan li ante e lipu ni tawa toki pona. pona tawa sina]","metadata":{"headings":[{"depth":1,"slug":"sona-sin-pona-tan-jan-sewi-jojane","text":"sona sin pona tan jan sewi Jojane"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-wan","text":"kipisi lipu nanpa wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-tu","text":"kipisi lipu nanpa tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-tu-wan","text":"kipisi lipu nanpa tu wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-tu-tu","text":"kipisi lipu nanpa tu tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka","text":"kipisi lipu nanpa luka"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka tu wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-tu-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka tu tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka","text":"kipisi lipu nanpa luka luka"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka luka wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka luka tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka luka tu wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-tu-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka luka tu tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka","text":"kipisi lipu nanpa luka luka luka"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka luka luka wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka luka luka tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu-wan","text":"kipisi lipu nanpa luka luka luka tu wan"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-luka-luka-luka-tu-tu","text":"kipisi lipu nanpa luka luka luka tu tu"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-mute","text":"kipisi lipu nanpa mute"},{"depth":2,"slug":"kipisi-lipu-nanpa-mute-wan","text":"kipisi lipu nanpa mute wan"}],"localImagePaths":[],"remoteImagePaths":[],"frontmatter":{"title":"sona sin pona tan jan sewi Jojane","description":"A revised translation of John's Gospel","authors":["Jonathan Hill","jan Tene"],"proofreaders":null,"date":"2025-09-07","date-precision":"day","original":{"title":"The Gospel of John","authors":null},"tags":["religion","nasin sewi","translation","prose","story"],"license":"CC BY-SA 4.0","sources":["https://denesszanto.itch.io/lipu-sewi"],"archives":null,"preprocessing":null,"accessibility-notes":null,"notes":null},"imagePaths":[]}},"collection":"poki"}},"t/poetry":{"next":{"id":"2025/05/kasi-li-lon-poka-nasin","data":{"title":"kasi li lon poka nasin","description":"a short poem about a plant by a road","authors":["kon Okisen"],"proofreaders":null,"date":"2025-05-19T00:00:00.000Z","date-precision":"day","original":null,"tags":["poetry","original","short poem","nature"],"license":"CC BY-SA-NC 4.0","sources":["https://oxygen8.neocities.org/kasi_li_lon_poka_nasin"],"archives":null,"preprocessing":null,"accessibility-notes":null,"notes":"i actually wrote this poem earlier (5/2) but today (5/19) i published it on my website"},"body":"kasi \nli lon poka nasin \nnasin ni li \npimeja li kiwen li seli \nilo li tawa wawa lon ni \n taso kasi li awen\n\nkasi \nla jan li toki e ni \n \"jaki a! o weka e ni! \n ni o lon ala lukin mi!\" \n ona li alasa pini e kasi \ntaso kasi li awen\n\nkasi o! \n wawa sina li tan seme? \n o pana e sona tawa mi \nsina lili, taso sina moli ala \no pana e sike sina tawa ma ale!","filePath":"poki/plaintext/2025/05/kasi-li-lon-poka-nasin.md","digest":"20084fee9e539ac8","rendered":{"html":"kasi \nli lon poka nasin \nnasin ni li \npimeja li kiwen li seli \nilo li tawa wawa lon ni \ntaso kasi li awen\nkasi \nla jan li toki e ni \n”jaki a! o weka e ni! \nni o lon ala lukin mi!“ \nona li alasa pini e kasi \ntaso kasi li awen\nkasi o! \nwawa sina li tan seme? \no pana e sona tawa mi \nsina lili, taso sina moli ala \no pana e sike sina tawa ma ale!","metadata":{"headings":[],"localImagePaths":[],"remoteImagePaths":[],"frontmatter":{"title":"kasi li lon poka nasin","description":"a short poem about a plant by a road","authors":["kon Okisen"],"proofreaders":null,"date":"2025-05-19","date-precision":"day","original":null,"tags":["poetry","original","short poem","nature"],"license":"CC BY-SA-NC 4.0","sources":["https://oxygen8.neocities.org/kasi_li_lon_poka_nasin"],"archives":null,"preprocessing":null,"accessibility-notes":null,"notes":"i actually wrote this poem earlier (5/2) but today (5/19) i published it on my website"},"imagePaths":[]}},"collection":"poki"}},"a/jan_Esuwa":{},"o/Paweł_i_Gaweł":{}}

jan Pawe li lon sewi tomo. taso,
jan Kawe li lon anpa pi tomo ni.

jan Pawe li ike ala tawa jan.
jan Kawe li musi wawa mute a!
ona li alasa lon tomo ona
e soweli tu lon poka supa a.

ona li alasa, li tawa sike,
li kalama wawa pi ike mute.
jan Pawe li ken ala pilin pona;

ona li tawa jan Kawe, li wile:
“sina, o pona, o kalama ala
tan ni: sinpin li weka tan lupa mi.”
jan Kawe li toki: “jan Tome li ken
lon tomo a”.

mi o toki e seme a? jan Pawe
li tawa tomo, li len e lawa a.
jan Kawe li lape pona a. taso,
telo li kama tawa nena ona.
ona li kama tan lape, li tawa.

mu! pini. ona li lukin lon lupa
e seme? telo li lon ale tomo.

jan Pawe li lon supa a, li jo e
palisa. — “sina seme?” — “mi alasa
e kala.” — “taso, telo li tawa mi!”
jan Pawe li toki: “jan Tome li ken
lon tomo a”.

toki ni li pana e sona ni a:
jan li sama tawa sina.